Του Κώστα Στούπα
Το 2007 και 2008 ήταν από τις καλύτερες
χρονιές μετά τον πόλεμο για την Ελλάδα. Το ΑΕΠ της χώρας μετά από μια
δεκαετία αύξησης με ρυθμούς μεταξύ 3-5% είχε φτάσει το 2008 στα 233
δισ. ευρώ. Όλες οι βαλκανικές χώρες Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία, αν
και είχαν υπερτριπλάσιο πληθυσμό, δεν άθροιζαν το 2008 ούτε 180 δισ.
ευρώ. Το 2015 τα νούμερα έχουν αντιστραφεί...
Το 2008 οι δρόμοι της Αθήνας και των
άλλων επαρχιακών πόλεων ήταν γεμάτοι από πανάκριβα θηριώδη τζιπ. Οι
εισαγωγές την ίδια χρονιά είχαν εκτιναχθεί στα 66,2 δισ. ευρώ με τις
εξαγωγές να αγκομαχούν στα 21 δισ. ευρώ.
Το 2009 ο Προκόπης Παυλόπουλος με τις
προσωπικές συνεντεύξεις και τις δια της πλαγίας μονιμοποιήσεις εκτάκτων
είχε αποκαταστήσει στο δημόσιο εκατοντάδες χιλιάδες κομματικούς
"αχαμνοξύστες" βοηθώντας να εκτιναχθεί το έλλειμμα στο 15% του ΑΕΠ.
Στα τέλη του 2008 αν και σοβούσε η
διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση τίποτα δεν προμήνυε την καταστροφή που
ερχόταν με την Ελλάδα στο επίκεντρο.
Η μετοχή της Εθνικής, της ναυαρχίδας του
ελληνικού χρηματιστηρίου στις αρχές του 2008 ήταν στα 46 ευρώ, στις
αρχές του 2009 ήταν στα 13 ευρώ και το Φθινόπωρο του 2009 είχε
σκαρφαλώσει ξανά στα 27 ευρώ και μετά ακολούθησε η πορεία προς το
μηδενισμό. Λίγο νωρίτερα στα τέλη του 2008 κατά τη διάρκεια της πτώσης,
η στήλη είχε γράψει ένα άρθρο με τίτλο τα 13 ή 33 ευρώ είναι πιο
κοντά... Σε ορίζοντα δωδεκαμήνου προσεγγίστηκαν αμφότερες οι ζώνες
τιμών. Μακροπρόθεσμα έγινε το αδιανόητο...
Στις 23 Ιανουαρίου του 2009 η στήλη σε
μια προσπάθεια να ιχνηλατήσει τι θα συμβεί αν προκύψει το χειρότερο
σενάριο, είχε περιγράψει τη μακροπρόθεσμη πορεία της μετοχής της
μεγαλύτερης τράπεζας για το 2011 ως έξης: "Η μετοχή της μεγαλύτερης
τράπεζας διαπραγματεύεται σε μια τιμή που αντιπροσωπεύει τη αξία 1/10
του κιλού του ψωμιού. Το 2007 με μια μετοχή αγόραζες 50 κιλά ψωμιού...".
Η τιμή του ψωμιού σήμερα έχει περί το 1 ευρώ το κιλό και η τιμή της
μετοχής της μεγαλύτερης τράπεζας είναι στα 0,18 ευρώ σε ονομαστικό
επίπεδο. Σε σύγκριση με τα δεδομένα 2007-08 η πραγματική τιμή της
μετοχής είναι πολύ μικρότερη. Η αναλογία που περιγράφει το άρθρο για το
2011 προέκυψε λίγο αργότερα.
Στις εκλογές του 2007 και του 2009 το
ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ άθροισαν ένα ποσοστό της τάξης του 77 και του 80%
αντίστοιχα. Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε 5,4 και 4,6% αντίστοιχα. Η Χρυσή Αυγή
το 2009 πήρε 19.000 ψήφους και ποσοστό 0,29%.
Το άρθρο του Ιανουαρίου 2009 που
περιέγραφε το χειρότερο πιθανό σενάριο για το μέλλον, έγραφε πως το
2012, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ θα συγκεντρώσουν μαζί 42%. Στις εκλογές του Ιουνίου
του 2012 ΠΑΣΟΚ και ΝΔ συγκέντρωσαν 41,94%. Φαίνεται πως η τύχη βοηθάει
τα σενάρια συνωμοσίας...
Επίσης το άρθρο του 2009, όταν το
Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν είχε ακόμη περί το 10% στη Γαλλία,
περιέγραφε τη μελλοντική νίκη του Εθνικού Μετώπου. Στις δημοσκοπήσεις
στη Γαλλία τώρα το κόμμα της Λεπέν διεκδικεί την πρώτη θέση. Σήμερα όμως
στην Ευρώπη υπάρχει βροχή από ακροδεξιά κόμματα που διεκδικούν την
εξουσία στην Ευρώπη. Στο άρθρο περιγράφεται ακόμη η άνοδος της άκρας
δεξιάς και άκρας αριστεράς στη δεύτερη και τρίτη θέση..
Το άρθρο δεν αναφέρει καθόλου την
προσφυγική κρίση που πυροδοτεί τη συντηρητική στροφή στη Δύση. Αντιθέτως
έβλεπε σαν πιθανή στροφή σε ένα νέο "μεσαίωνα" κάποιο ατύχημα από τον
τομέα της βιοτεχνολογίας.
Αντιθέτως εντοπίζει σωστά την πηγή του
προβλήματος στη συγκάλυψη δομικών προβλημάτων των δυτικών οικονομιών με
την "κοπή φρέσκου" χρήματος και τη εκτόξευση του χρέους.
Η αλήθεια είναι πως όταν περιέγραφα το
χειρότερο πιθανό σενάριο με βάση τις προβολές κάποιων δεδομένων, δεν
περίμενα πως ένα τόσο ακραίο σενάριο θα είναι και το επικρατέστερο.
Φύσει αισιόδοξος λίγες πιθανότητες του έδινα.
Σήμερα το πιο τρομακτικό σενάριο που
γράφτηκε το 2009 και είχε ρεκόρ αναγνωσιμότητας για την εποχή,
αποδεικνύεται μάλλον συντηρητικό. Πολλές από τις παραμέτρους του
εξελίσσονται χειρότερα.
Κάποια από τα γεγονότα που περιγράφεται
πως θα συμβούν μεταξύ 2009-2012 και δεν έχουν συμβεί δεν σημαίνει πως
έχουν αποκλειστεί. Ο Ντόναλντ Τράμπ και μια σειρά νέοι ηγέτες προτείνουν
δασμούς και ανταγωνιστικές νομισματικές πολιτικές.
Όπως και να έχει, 8 χρόνια μετά από τα
οποία τα 7 με μείωση του ΑΕΠ στην Ελλάδα, η ανάγνωσή του είναι
ψυχαγωγική και παραγωγική για τον τρόπο που η ανάλυση των οικονομικών
δεδομένων και η γνώση της ιστορίας μπορεί να μας οδηγήσει στην κατανόηση
της πραγματικότητας.
Ιδού το άρθρο της στήλης της 23 Ιανουαρίου του 2009 όταν ακόμη όλοι διαβιούσαμε στη νιρβάνα της ευημερίας με δανεικά.
Το άρθρο επιβεβαιώνει μια διατύπωση που
αναφέρω συχνά κατά τη διάρκεια της 25ετούς περίπου ενασχόλησης με την
οικονομία και τις αγορές. Το πλέον πιθανό σενάριο για το μέλλον είναι
αυτό που μοιάζει σήμερα απίθανο...
Καλή διασκέδαση!
"23 /01/ 2009
Εν Αθήναις 30 Απριλίου 2012
Η μέρα ξύπνησε σήμερα μουντή. Ο
ήλιος θολός γιατί ένα σύννεφο από τη Σαχάρα είχε αράξει εδώ και μέρες
πάνω από την Αθήνα. Άργησα μια ώρα να φτάσω στην εφημερίδα, γιατί στην
Κηφισίας μελανοχιτώνες της Χρυσής Νεολαίας, της οργάνωσης νέων της
Εθνικής Ανάστασης είχαν συγκέντρωση για να πανηγυρίσουν την νίκη του
Εθνικού Μετώπου Σωτηρίας στις χθεσινές εκλογές στη Γαλλία.
Το Λαϊκό Μέτωπο Ελλάδας που
ελέγχεται από τους κομμουνιστές έκανε αντισυγκέντρωση. Έγιναν επεισόδια.
Στις τελευταίες εκλογές Η Ελληνική Εθνική Ανάσταση είχε έρθει δεύτερο
κόμμα και το Λαϊκό Μέτωπο τρίτο. Το σχήμα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ είχε συγκεντρώσει
42% στις τελευταίες εκλογές και παρίστανε ότι κυβερνούσε, με ισχνή
πλειοψηφία στη Βουλή. Ο διευθυντής μου έχει ζητήσει να ετοιμάσω ένα
χρονικό εξελίξεων που οδήγησαν εδώ, για το φύλλο της επόμενης Κυριακής.
Έχω μόνο τις σημειώσεις και στις επόμενες ώρες πρέπει να το παραδώσω
έτοιμο.
Καθώς το λεωφορείο έχει σταματήσει μέχρι να ανοίξει ο δρόμος έβγαλα να τις κοιτάξω να μην χάνω χρόνο.
Πως ξεκίνησαν όλα…
1980-2007-Το total
debt (συνολικό χρέος) των Ηνωμένων Πολιτειών ξεπερνούσε μετά το 2000 το
300% του αμερικανικού ΑΕΠ. Το ύψους του χρέους αυτού δείχνει ότι τα
τελευταία 20 χρόνια πριν την κρίση η ζώνη του δολαρίου ζούσε με δανεικά.
Αν στη ύστερη περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μοίραζαν στάρι στον
όχλο, στους πολίτες της PAX Americana μοίραζαν δάνεια.
Η FED τύπωνε χαρτί και ολόκληρος ο
υπόλοιπος κόσμος το αντάλλασε με προϊόντα και εργασία. Όσο ο κύκλος
αυτός γύριζε το σύστημα λειτουργούσε.
1980-2010-Παραδόξως
το σύστημα δημιουργούσε ευμάρεια για το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη ( η
συμμετοχή τη Κίνας στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι βελτίωσε το
βιοτικό επίπεδο εκατοντάδων εκατομμυρίων κινέζων). Η τεχνολογική
πρόοδος αυτή τη περίοδο ήταν η μεγαλύτερη από κάθε προηγούμενη φορά.
Ιούλιος 2007 -Το
πρόβλημα προέκυψε με τη κρίση που ξεκίνησε το 2007 με τα subprimes. Η
κρίση αν στην αρχή φαινόταν παροδική γρήγορα πέρασε στα CDO’s και το
2009 προκάλεσε την μεγαλύτερη ύφεση μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Φεβρουάριος 2009 -Ο πρόεδρος Ομπάμα
προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση προέβη σε μια σειρά μέτρων
στήριξης της οικονομίας και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Ενώ πριν
αναλάβει την προεδρία επεξεργαζόταν ένα σχέδιο χρηματοδότησης της
αμερικάνικης αυτοκινητοβιομηχανίας προκειμένου αυτή να διατηρήσει τις
θέσεις εργασίας με επενδύσεις στην παραγωγή καθαρών αυτοκινήτων, μια
εβδομάδα μετά την ανάληψη ανακοίνωσε την επιβολή υψηλών δασμών σε όλα τα
εισαγόμενα αυτοκίνητα. Η ίδια πολιτική ακολουθήθηκε στους περισσότερους
τομείς της αμερικάνικης οικονομίας.
Απρίλιος 2009-Το
"λόμπι" των ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών πίεσε τις κυβερνήσεις και
την ΕΚΤ να προχωρήσει σε υποτίμηση του Ευρώ και επιβολή δασμών σε όλα τα
αμερικανικά προϊόντα. Η Κίνα δήμευσε όλες τις ξένες επενδύσεις στην
επικράτειά της. Εμπορικός πόλεμος και διαδοχικές υποτιμήσεις νομισμάτων
σε όλη τη υδρόγειο.
Νοέμβριος 2009 -Ο
ΟΠΕΚ σε έκτακτη σύνοδο στη Τύνιδα αποφάσισε το τέλος της τιμολόγησης του
πετρελαίου σε δολάρια. Η πρόταση για την αντικατάσταση της τιμολόγησης
του "μαύρου χρυσού" σε Ευρώ μειοψήφησε. Η πλειοψηφία της συνόδου της
Τύνιδας αποφάσισε ότι από 01/01/2010 το πετρέλαιο θα τιμολογείται σε
χρυσά δηνάρια.
Η τιμή του κίτρινου μετάλλου μετά την απόφαση εκτινάχθηκε σε λίγες ώρες από τις 3.000 δολ. η ουγκιά στις 10.000 η ουγκιά.
Απρίλιος 2010- Στο
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στις σχολές Μεταλλειολόγων και Χημικών
μηχανικών δημιουργήθηκαν έδρες αργυροχρυσοχοΐας. Τα σχετικά καταστήματα
φυτρώνουν τον τελευταίο καιρό σαν τα μανιτάρια στις γειτονιές και σε
αριθμό τείνουν να ξεπεράσουν τα καταστήματα των τραπεζών. Η ιλιγγιώδης
άνοδος της τιμής του χρυσού ωθεί τα νοικοκυριά στην εκποίηση κοσμημάτων
και ασημικών.
Οκτώβριος 2010- Η
κατάσταση περιεπλάκη ακόμη περισσότερο όταν από λάθος πυροδοτήθηκε
πύραυλος από κινέζικη φρεγάτα που περιπολούσε στα στενά του Ορμούζ και
βύθισε κανονιοφόρο μέλος μοίρας του γαλλικού ναυτικού που έπλεε στην
περιοχή. Τα γαλλικά πολεμικά απάντησαν, ενώ δυο ρώσικα πολεμικά που
βρισκόταν στη περιοχή συνέδραμαν την κινέζικη φρεγάτα. Με το μέρος της
μοίρας του στόλου της Γαλλίας συνετάχθησαν αμερικανικά, αγγλικά και
γερμανικά πολεμικά πλοία.
Νοέμβριος 2010- Μια
εβδομάδα αργότερα ο Ραουλ Κάστρο ανακοίνωσε πολιτική και οικονομική
συνεργασία με τη Κίνα στα πλαίσια της οποίας η τελευταία είχε ήδη
συστήσει στρατιωτική βάση με συστοιχίες πυραύλων στο έδαφος της Κούβας.
Όλες οι δυτικές χώρες απάντησαν με εμπάργκο στο νησί της Καραϊβικής. Το
πούρο Cohiba Siglo No3 έφτασε να πωλείται στη μαύρη αγορά δυο χρυσά
δηνάρια. Ένα χρυσό δηνάριο ζύγιζε 8 γραμμάρια. Αν η ουγκιά είχε 32 γραμ.
χρυσού το μεσαίο κουβανέζικο πούρο έφτασε να αξίζει 5000 δολ. ή 4000
Ευρώ. Πριν την κρίση κόστιζε με τους φόρους περί τα 13 Ευρώ.
Μάρτιος 2011- Η
Green-future η μεγαλύτερη οργάνωση προστασίας του περιβάλλοντος
ανακοίνωσε ότι εκατοντάδες εκατ. άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τροφές που
έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση. Οι εταιρείες που ελέγχουν την αγορά
αγροτικών προϊόντων είχαν προσθέσει γονιδίωμα ποντικού στο στάρι και τη
σόγια προκειμένου να τα κάνουν πιο ανθεκτικά στην ασθένειες. Οι
καταναλωτές προϊόντων που προερχόταν από τα παραπάνω μετά από μια
δεκαετία αρχίζουν να εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα μετάλλαξης άκρων και
προσώπου. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ανθρώπων που έχει αρχίσει η
μετάλλαξη φτάνει τα 50 εκατ. Αγανακτισμένοι πολίτες έκαψαν τα εργαστήρια
της εταιρείας που ευθυνόταν γι’ αυτό. Τους επόμενους μήνες
αγανακτισμένοι πολίτες έκαψαν ερευνητικά εργαστήρια και άλλων εταιρειών,
ενώ σύντομα οι βανδαλισμοί επεκτάθηκαν σε πανεπιστημιακές σχολές. Οι
εξεγερμένοι ποντικομούρηδες και μη κρατούσαν θρησκευτικές εικόνες. Το
ατυχές συμβάν φαίνεται ότι έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη της
ανθρωπότητας στη επιστήμη γενικώς. Κάτι που φαίνεται ότι οδηγεί άρδην
στην προ Αναγέννησης και διαφωτισμού περίοδο.
Τέλη 2011-Στο
ΧΑ ο όγκος συναλλαγών έχει μειωθεί δραστικά. Η μετοχή της μεγαλύτερης
τράπεζας διαπραγματεύεται σε μια τιμή που αντιπροσωπεύει τη αξία 1/10
του κιλού του ψωμιού. Το 2007 με μια μετοχή αγόραζες 50 κιλά ψωμιού.
Το 2012 δεν υπάρχει κανένας λόγος να αισιοδοξεί κάποιος για το χρηματιστήριο. Οι αιτίες είναι δυο:
1)Ο εμπορικός και νομισματικός
πόλεμος που ξεκίνησε με αφορμή τη κρίση του 2008 και εξελίχθηκε σ’ αυτό
που μπορεί να ονομαστεί ο τρίτος παγκόσμιος. Αν ήταν μόνο αυτό, μετά από
20 χρόνια όπως έγινε και το ’29 το σύστημα θα επανερχόταν σε ισορροπία.
2)Το οικολογικό ατύχημα που
προκάλεσαν τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και έκαναν τους ανθρώπους
να χάσουν την εμπιστοσύνη στην πρόοδο και την επιστήμη. Ο ρατσισμός, ο
εθνικισμός και η θρησκευτική μισαλλοδοξία ήταν οι συνέπειες. Ο
προηγούμενος μεσαίωνας κράτησε μερικούς αιώνες.