Γιάννης Ξένος
Η ολοκλήρωση της μνημονιακής καταστροφής
Ο Σύριζα στη δεκάμηνη διακυβέρνησή του επισωρεύει καταστροφές. Eίτε ευρισκόμενος στην αντιμνημονιακή του φάση ή στη μνημονιακή, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Όλοι βιώνουμε ήδη τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης, της «σκληρής διαπραγμάτευσης», που είχε ως αποτέλεσμα η οικονομία να ξαναμπεί σε ύφεση, ύφεση που θα διαρκέσει τουλάχιστον
μέχρι το 2017 και φυσικά, συνακόλουθο της είναι νέα σκληρά φορολογικά μέτρα για να περιοριστεί το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Οι καταστροφές όμως που προκαλεί ο Σύριζα στη δεύτερη φάση του, αυτήν της «σοβαρότητας», της υιοθέτησης του τρίτου μνημονίου, απασχολούν πολύ λιγότερο τα ΜΜΕ, αλλά είναι εξίσου οδυνηρές. Ο μνημονιακός Σύριζα ολοκληρώνει ό,τι δεν κατάφεραν ή δεν ήθελαν να καταστρέψουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή το ξεπούλημά τους σε ξένους επενδυτές, η διάλυση του ασφαλιστικού, η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας και η διαχείριση των κόκκινων δανείων ήταν θέματα που οι προηγούμενοι δεν προχωρούσαν με την ταχύτητα που ήθελε η τρόικα, αλλά τώρα με τον Σύριζα τα πράγματα εξελίσσονται σύμφωνα με τις επιθυμίες της.
Το ξεπούλημα των τραπεζών σε ξένα κερδοσκοπικά φαντς
Η παραχώρηση των τεσσάρων μεγάλων ελληνικών τραπεζών, έναντι εξευτελιστικού τιμήματος, σε ξένα κερδοσκοπικά φαντς είναι ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της μεταπολίτευσης, που στοίχισε στην ελληνική οικονομία γύρω στα 40 δισ. ευρώ (πάνω από 25 δισ. στο δημόσιο και κοντά στα 15 δισ. στους Έλληνες ομολογιούχους). Ο Σύριζα στις τράπεζες εξανέμισε δημόσιο χρήμα ύψους 25 δισ. ευρώ – για να έχουμε μέτρο σύγκρισης, οι σκανδαλώδεις Ολυμπιακοί Αγώνες στοίχισαν τα μισά, γύρω στα 13 δισ. ευρώ! Η ζημιά της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, που το πραγματικό της μέγεθος θα φανεί σε μερικούς μήνες, θα ήταν αρκετή για να παραιτηθεί ο Τσίπρας, αλλά αντί γι’ αυτό η κυβερνητική εκπρόσωπος δήλωσε ότι η ανακεφαλαιοποίηση κρίνεται από την κυβέρνηση επιτυχής!
Οι ελληνικές τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν το 2013 και αυτό γιατί, λόγω του κουρέματος του ελληνικού χρέους, τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που κατείχαν έχασαν κάθε αξία. Σε εκείνη την ανακεφαλαιοποίηση, το ελληνικό δημόσιο δανείστηκε 25,5 δισ. ευρώ και τα έδωσε στις τέσσερις τράπεζες με αντάλλαγμα η συντριπτική πλειοψηφία των μετοχών να περάσει στο δημόσιο (πίνακας 1). Έτσι, το 2013, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κατείχε το 85,5% των τεσσάρων τραπεζών και οι ιδιώτες μόλις το 14,5%. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Alpha Bank ήταν 83,7%, στην Eurobank 95,2%, στην Εθνική 84,4% και στην Πειραιώς 81%. Η λογική ήταν ότι το δημόσιο, μετά από κάποια χρόνια που θα ξεπερνιούνταν η κρίση, θα πουλούσε τις μετοχές του και θα αποπλήρωνε το δάνειο που πήρε για τις τράπεζες ή ακόμα θα είχε και κέρδος, στο πολύ αισιόδοξο σενάριο.
Το 2014 οι τράπεζες προχώρησαν σε νέα αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου, στην οποία συμμετείχαν μόνο ιδιώτες, που ήταν κυρίως διεθνείς επενδυτές, και άντλησαν 8,3 δισ. ευρώ. Μετά την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, το ΤΧΣ διατηρούσε 58,5% των μετοχών τους. Το 2014, η αξία των μετοχών που διατηρούσε το δημόσιο ανερχόταν στα 18,5 δισ. (1), ποσό φυσικά χαμηλότερο από τα 25 δισ., αλλά το ότι επενδυτές έβαζαν λεφτά σε ελληνικές τράπεζες θεωρούνταν καλή ένδειξη ότι οι τιμές των μετοχών τους θα ενισχύονταν. Τότε ο Τσίπρας επιτέθηκε από τη βουλή στην κυβέρνηση Σαμαρά ότι «έχει συμφωνήσει με την τρόικα να χαρίσει τις τράπεζες σε ξένα κερδοσκοπικά funds και εγχώριους ολιγάρχες» (2). Ενάμιση χρόνο μετά, ήταν ο ίδιος που τις παραχώρησε ολοκληρωτικά στους ξένους κερδοσκόπους, χωρίς αντάλλαγμα.
Και μετά ήρθε η εξάμηνη διακυβέρνηση της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, όπου δεκάδες δισ. αναλήφθηκαν από τις τράπεζες, όπου τα κόκκινα δάνεια που δεν εξυπηρετούνταν έφτασαν στο 50% του συνόλου, λόγω του ότι ο Σύριζα καλλιεργούσε αυταπάτες στους δανειολήπτες ότι θα γίνει κούρεμα στα δάνεια. Σε αυτά να προσθέσουμε ότι στις 20 Φεβρουαρίου ο Βαρουφάκης δέχτηκε το ΤΧΣ να επιστρέψει 11 δισ. που είχε απόθεμα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μετά το τρίτο μνημόνιο της 13ης Ιουλίου, οι ημικατεστραμμένες τράπεζες χρειάζονταν αμέσως ανακεφαλαιοποίηση, προκειμένου να μη γίνει κούρεμα καταθέσεων σε πρώτη φάση και εν συνεχεία για να σταθεροποιηθούν και να προχωρήσει η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων, που ακόμα είναι μακρινή προσδοκία. Ο Τσίπρας και το οικονομικό επιτελείο του, αντί από τα μέσα Ιουλίου να βάλει μπρος σχέδιο για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που θα περιόριζε στο μέτρο του δυνατού τις ζημιές, αποφάσισε να προσφύγει σε νέες εκλογές. Αποτέλεσμα, μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου να μην έχει γίνει τίποτα. Όταν αποφάσισαν να ασχοληθούν στην κυβέρνηση με τις τράπεζες το χρονοδιάγραμμα ήταν ασφυκτικό, θα έπρεπε ως τα τέλη Νοεμβρίου να έχει βρεθεί λύση γιατί διαφορετικά, από 1η Ιανουαρίου, θα γινόταν κούρεμα καταθέσεων.
Η ανακεφαλαιοποίηση έγινε με τους χειρότερους δυνατούς όρους. Πρώτον η κυβέρνηση δέχτηκε να γίνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου χωρίς τη συμμετοχή του δημοσίου και εγχώριων επενδυτών. Άφησε ελεύθερο το έδαφος στα ξένα κερδοσκοπικά φαντς να παίζουν με τις μετοχές των τραπεζών, που, από όταν ξανάνοιξε το χρηματιστήριο, πιέζουν προς τα κάτω τις τιμές τους. Να προσθέσουμε μόνο ότι για ένα μήνα, το διάστημα που οι μετοχές δέχονταν τις πιο σκληρές πιέσεις και έχασαν μεγάλο μέρος της αξίας τους, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ήταν ακέφαλη, αφού ο προηγούμενος πρόεδρος παραιτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου και αντικαταστάτη του η κυβέρνηση όρισε μόλις στις 26 Νοεμβρίου.
Αποτέλεσμα ήταν τα ξένα κερδοσκοπικά φαντς να αγοράσουν μετοχές των τραπεζών έναντι εξευτελιστικού αντιτίμου. Η τιμή της Eurobank διατέθηκε έναντι ενός λεπτού του ευρώ, όταν η μετοχή της στην ανακεφαλαιοποίηση του 2013 ήταν στο 1,5 ευρώ και στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του 2014 0,31 λεπτά (πίνακας 2). Της Εθνικής Τράπεζας διατέθηκε στα δύο λεπτά του ευρώ από 4,29 ευρώ το 2013 και 2,2 το 2014. Της Πειραιώς κατρακύλησε στα 0,003 του ευρώ από 1,7 ευρώ το 2013 και, επίσης, 1,7 ευρώ το 2014. Πιο τυχερή η μετοχή της Alpha Bank, την αγόρασαν στα 4 λεπτά του ευρώ, όταν το 2013 κυμαινόταν στα 44 λεπτά και το 2014 στα 65 λεπτά του ευρώ.  Οι μετοχές δόθηκαν κοψοχρονιά, το δημόσιο ελέγχει πια λίγο πάνω από το 25% των τραπεζών και η αξία των μετοχών δεν ξεπερνά τα 1,2 δισ. ευρώ. Οι ιδιώτες από την άλλη, έχοντας βάλει λιγότερα από 12 δισ., ελέγχουν το 75% των τραπεζών και την πλειοψηφία των μετοχών την έχουν ξένα επιθετικά χεντζ φαντς (3).  Η τέλεια καταστροφή!
Ο αφελληνισμός των τραπεζών δεν οφείλεται μόνο στην αναγνωρισμένη ανικανότητα της κυβέρνησης, αλλά υπάρχουν δημοσιεύματα(4) ότι υπήρχε και κυβερνητική πρόθεση.
Ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση είναι ικανοποιημένη που από το αρχικό ποσό των 25 δισ. ευρώ, που υπολογίζονταν να πάνε στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ίσως τελικά το δημόσιο χρειαστεί να καταβάλει μόνο τα 6 δισ. Τα στρες τεστ της EKT διαπίστωσαν ότι οι τέσσερις τράπεζες χρειάζονται πρόσθετα κεφάλαια αξίας 14,4 δισ. ευρώ, τα 3,8 δισ. τα βρήκαν οι ίδιες οι τράπεζες με διάφορα τραπεζικά εργαλεία. Οι ιδιώτες έβαλαν 5 δισ. ευρώ και τα υπόλοιπα θα τα βάλει το δημόσιο. Η κυβέρνηση επιθυμεί να δώσει όσο το δυνατόν λιγότερα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών γιατί, από το σύνολο των 86 δισ. ευρώ που θα μας δανείσουν για το τρίτο μνημόνιο, έχουν βρεθεί μόνο τα 50 δισ. ευρώ από τον ESM, αν από αυτά τα μισά πήγαιναν στις τράπεζες, το πρόγραμμα δεν θα έβγαινε. Τα υπόλοιπα 36 δισ. υποτίθεται ότι θα βρεθούν, κυρίως, από το ΔΝΤ, το οποίο δεν δείχνει διάθεση να προσφέρει νέα δάνεια στην Ελλάδα πέρα από τα 16 δισ. που έχουν απομείνει από το προηγούμενο μνημόνιο και αυτά για να τα δώσει θα θέσει ως συνήθως πολύ σκληρούς όρους. Έτσι στην κυβέρνηση προτίμησαν να θυσιάσουν τις τράπεζες και τα 25 δισ. που έχει βάλει το δημόσιο σε αυτές για να έχει το μνημόνιο 3 κάποιες πιθανότητες επιτυχίας.
Οι συνέπειες από τον αφελληνισμό των τραπεζών θα φανούν σε λίγο καιρό, όταν οι τράπεζες θα αποφασίσουν ποιες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις (υπολογίζονται ότι τα κόκκινα δάνεια των επιχειρήσεων είναι 60 δισ. σε σύνολο 105 δισ. ευρώ) είναι βιώσιμες και ποιες πρέπει να κλείσουν. Στη θετική αξιολόγηση, αν μια επιχείρηση κριθεί βιώσιμη, ο έλεγχός της θα περάσει στα χέρια της τράπεζας (5). Τα ξένα κερδοσκοπικά φαντς δεν φανταζόμαστε ότι θα αντιμετωπίσουν με ευαισθησία και διάθεση συνδιαλλαγής τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Χιλιάδες επιχειρήσεις θα κλείσουν και ακόμα και αυτές που θα επιβιώσουν θα προβούν σε απολύσεις και μειώσεις μισθών για να γίνουν κερδοφόρες. Για να μη μιλήσουμε για το τι θα γίνει με τα στεγαστικά δάνεια, ειδικά τώρα που θα προστατεύονται μόνο οι πρώτες κατοικίες αντικειμενικής αξίας μέχρι 120.000 ευρώ. Ο Σύριζα εκτέλεσε με απίστευτη κυνικότητα το σχέδιο των δανειστών για τις ελληνικές τράπεζες.
Κατρούγκαλος: Ο καταστροφέας του ασφαλιστικού
Η ανακεφαλαιοποίση των τραπεζών καλύφθηκε από ένα πέπλο σιωπής, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο το ίδιο να γίνει στο ασφαλιστικό, που είναι η επόμενη δύσκολη αποστολή της κυβέρνησης. Η τοποθέτηση του Κατρούγκαλου, ενός προβεβλημένου εργατολόγου, με θητείες συμβούλου στα υπουργεία Εξωτερικών και Παιδείας την περίοδο 1994-2004, αποδεικνύεται κομβική για την κατεδάφιση του ασφαλιστικού (6). Η πρόταση της «επιτροπής σοφών» που συνέστησε για το ασφαλιστικό περιστρέφεται γύρω από μια δική του ιδέα: «Τους ατομικούς λογαριασμούς νοητικής κεφαλαιοποίησης σε συνδυασμό με καθορισμό εθνικής σύνταξης». Ακούγεται πολύπλοκη, αλλά στην ουσία της είναι απλή, τέρμα το αναδιανεμητικό σύστημα ασφάλισης που ισχύει εδώ και δεκαετίες και υιοθέτηση του νεοφιλελεύθερου κεφαλαιοποιητικού συστήματος. Το κράτος, σύμφωνα με το σχέδιο Κατρούγκαλου, θα περιορίσει στο ελάχιστο τις εισφορές, «η κρατική χρηματοδότηση περιορίζεται στην καταβολή των αναλογουσών εισφορών για τους ανέργους, για όσους ασθενούν, για εκείνους που αναθρέφουν παιδιά ή φροντίζουν ηλικιωμένους», αναφέρει το πόρισμα Κατρούγκαλου, άρα το κράτος δεν θα είναι πια ο τρίτος πυλώνας του ασφαλιστικού.
Η κυβέρνηση ευθυγραμμίζεται με την παρατήρηση της Μέρκελ ότι το δημόσιο δαπανά το υψηλότερο ποσοστό επί του ΑΕΠ στην ΕΕ για συντάξεις (παρ’ όλο που το τόσο υψηλό ποσοστό είναι απότοκο της επταετούς ύφεσης) και θέλει να προχωρήσει σε νέα μείωση των κρατικών δαπανών για το ασφαλιστικό. Το σχέδιο Κατρούγκαλου είναι η κατώτατη βασική σύνταξη (εθνική σύνταξη) να πέσει στα 384 ευρώ, περίπου 100 ευρώ λιγότερα από την κατώτατη σύνταξη που χορηγεί τώρα το ΙΚΑ. Από εκεί και πέρα η πρόσθετη (αναλογική) σύνταξη θα καθορίζεται από τον ατομικό λογαριασμό, στον οποίο ο εργαζόμενος θα συσσωρεύει εισφορές από την επαγγελματική του σταδιοδρομία και από αυτόν θα καθορίζεται η πρόσθετη σύνταξη που θα λαμβάνει.
Δεν περνά απαρατήρητο ότι «η επιτροπή σοφών» του Κατρούγκαλου αποτελείται, κυρίως, από πρώην και νυν πασόκους, που σταδιοδρόμησαν εναλλάξ στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Χαρακτηριστική περίπτωση ο Μιλτιάδης Νεκτάριος, πρώην διοικητής του ΙΚΑ επί Σημίτη, που τα τελευταία χρόνια είναι πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής και της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών. Το τερατούργημα του Κατρούγκαλου σε βάθος χρόνου (και) τις ιδιωτικές ασφαλίσεις θα ενισχύσει.
Επειδή αυτά που ετοιμάζεται να φέρει ο Κατρούγκαλος προς ψήφιση είναι δύσκολα να ψηφιστούν ακόμα και από τους εναπομείναντες βουλευτές του Σύριζα, στο Μαξίμου γίνονται δεύτερες σκέψεις. Φοβούνται ότι το ασφαλιστικό πιθανόν να ρίξει την κυβέρνηση, γι’ αυτό και προβαίνουν σε κινήσεις πανικού, όπως η σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, όπου ο Τσίπρας ζήτησε στήριξη για το ασφαλιστικό, μήπως και διασώσει την πρωθυπουργία του, με πρόθυμους βουλευτές από τον Λεβέντη ή το Ποτάμι.
Αγροτικό, ιδιωτικοποιήσεις…
Μετά τα Χριστούγεννα, η κυβέρνηση έχει σκοπό να αποτελειώσει και τον αγροτικό κόσμο, αφού τα νέα μέτρα που θα νομοθετήσει θα έχουν ως αποτέλεσμα χιλιάδες αγρότες ή να αλλάξουν επάγγελμα, αδυνατώντας να αντέξουν τον τριπλασιασμό των ασφαλιστικών εισφορών τους, ή να μείνουν ανασφάλιστοι. Επίσης, δείγματα γραφής, όπως η φορολόγηση στο κρασί, αντί για το εισαγόμενο βόειο κρέας ή την ελεγχόμενη από ισχυρές πολυεθνικές αγορά της μπίρας, είναι πειστικά για το πώς εννοεί η κυβέρνηση την παραγωγική ανασυγκρότηση. Σειρά θα πάρουν οι ιδιωτικοποιήσεις: Γερμανοί, Γάλλοι και Αμερικανοί, αλλά και εγχώριοι ολιγάρχες, διαγκωνίζονται για το πώς θα γίνει το μοίρασμα της πίτας. Στην ηλεκτρική ενέργεια, ήδη ο ΑΔΜΗΕ πριν τα Χριστούγεννα θα ιδιωτικοποιηθεί και μετά θα πάρει σειρά η ΔΕΗ. Το νερό το εποφθαλμιά η γαλλική Suez, δρόμοι, λιμάνια, δίκτυα μεταφοράς, εκτάσεις-φιλέτα που ανήκουν στο δημόσιο, όλα θα βγουν στο σφυρί στην ώρα τους.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλά ζύγισαν τον Τσίπρα και τους στενούς συνεργάτες του, ότι, μετά τον εξευτελισμό της 13ης Ιουλίου, θα κάνει οτιδήποτε μπορέσει για να διατηρήσει την εξουσία. Γιατί στο Μαξίμου ξέρουν καλά ότι αν απομακρυνθούν από την εξουσία, θα έχουν την τύχη του ΓΑΠ και των κηπουρών του και ίσως, επειδή είναι πονηροί, μαντεύουν ότι, όταν πέσουν, θα σχηματιστούν δεκάδες εξεταστικές για τα πεπραγμένα του μοιραίου 2015.http://odosdrachmis.gr