της Judy Dempsey
Τους τελευταίους τρεις μήνες το Strategic Europe έχει ζητήσει από συγγραφείς από μεγάλες μη ευρωπαϊκές χώρες να δώσουν τις ειλικρινείς εκτιμήσεις τους για το πώς βλέπουν την ΕΕ. Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από τον κάθε συγγραφέα να ταξινομήσει πέντε τομείς κατά σειρά σπουδαιότητας στις σχέσεις της χώρας τους με την ΕΕ. Οι τομείς ήταν το εμπόριο, η ασφάλεια και η άμυνα, η δημοκρατία και η διακυβέρνηση και η αναπτυξιακή βοήθεια.
Τα ευρήματα, αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση επιστημονικά, είναι αποκαλυπτικά. Ανατρέπουν διάφορα χαρακτηριστικά για τα οποία οι ηγέτες της ΕΕ πιστεύουν ότι κάνουν την ένωση ξεχωριστή.
Τα ευρήματα, αν και δεν είναι σε καμία περίπτωση επιστημονικά, είναι αποκαλυπτικά. Ανατρέπουν διάφορα χαρακτηριστικά για τα οποία οι ηγέτες της ΕΕ πιστεύουν ότι κάνουν την ένωση ξεχωριστή.
Οι ηγέτες της ΕΕ ποτέ δεν σταματούν να υπενθυμίζουν στα ακροατήριά τους και στους συνομιλητές τους ότι η ένωση είναι ένας σταθερός υπερασπιστής των αξιών. Πραγματικά, πρόκειται για αξίες -που στηρίζονται στη δημοκρατία και στην καλή διακυβέρνηση, στα ελεύθερα και ανεξάρτητα ΜΜΕ και στο κράτος δικαίου- που οι περισσότεροι ηγέτες της θεωρούν ότι δίνουν στην ένωση μια ιδιαίτερη ταυτότητα. Ως εκ τούτου, η ΕΕ ήταν και συνεχίζει να αποτελεί φάρο για αυτούς που αγωνίζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τον κόσμο, ανεξάρτητα από την ιστορία κάποιων μελών της ΕΕ.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό για το οποίο καυχώνται οι ηγέτες της ΕΕ είναι ότι η ένωση είναι ο μεγαλύτερος διεθνώς δωρητής όταν πρόκειται για την αναπτυξιακή βοήθεια. Η ΕΕ καταβάλλει ένα ποσό 82 δισ ευρώ για την περίοδο 2014-2020. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη-μέλη μαζί, παρέχουν περισσότερη από το ήμισυ της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας παγκοσμίως.
Η τρίτη διάσταση είναι η κλιματική αλλαγή και η ενέργεια, άλλος ένας μεγάλος φάκελος της ΕΕ στον οποίο η Ευρώπη θεωρείται παγκόσμιος ηγέτης, στην προσπάθεια μείωσης των ρύπων.
Αλλά μαντέψτε. Και οι 13 μη ευρωπαϊκές χώρες που συνέβαλαν στη σειρά -Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Μεξικό, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Νότια Αφρική, Νότια Κορέα, Τουρκία και ΗΠΑ- τοποθετούν το εμπόριο ως τη βασική προτεραιότητα στις σχέσεις τους με την ΕΕ.
Επομένως το εμπόριο είναι ξεκάθαρο ο νικητής. Και δεν είναι περίεργο. Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη και πιο πλούσια εμπορική ένωση. Επίσης, η Κομισιόν, έχει κάνει πολύ καλή δουλειά με την πάροδο των ετών για να συνάψει εμπορικές συμφωνίες. Αυτή είναι η αποστολή της. Την έχει αξιοποιήσει στο έπακρο.
Ωστοσο, όσο πιο περίπλοκο γίνεται το εμπόριο, ιδιαίτερα όταν αφορά θέματα δεδομένων, υγείας και μεταφοράς καθώς και καταναλωτικής προστασίας και ψηφιοποίησης, τόσο περισσότερο τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν λόγο για το περιεχόμενο αυτών των συμφωνιών. Τα μεγάλα κράτη-μέλη έχουν πάντα αγωνιστέι με νύχια και με δόντια για να τηρήσουν τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ. Η Γερμανία, κάθε άλλο παρά πρόθυμη ήταν να επισπεύσει μια εμπορική συμφωνία με την Ιαπωνία. Και οι δύο εταιρείες είναι μεγάλοι παραγωγοί αυτοκινήτων και προμηθευτές εξαρτημάτων αυτοκινήτου. Μετά από πολλά χρόνια διαπραγματεύσεων, επετεύχθη μια συμφωνία στις αρχές του Ιουλίου, λίγο πριν από την έναρξη της G20 στο Αμβούργο.
Καταλύτες για αυτή τη συμφωνία ήταν οι ΗΠΑ και η Κίνα. Η εγκατάλειψη της ΤΡΡ από τον Αμερικανό πρόεδρο Trump ήρθε να προστεθεί στις ήδη υψηλές φιλοδοξίες της Κίνας στη ΝΑ Ασία. Το Πεκίνο θέλει να αξιοποιήσει την κατάρρευση της ΤΡΡ, ενώ η υπόλοιπη περιοχή θέλει να τη διασώσει και την ίδια στιγμή, να έλθει πιο κοντά με την ΕΕ. Αυτό δεν γίνεται μόνο για οικονομικούς και εμπορικούς λόγους. Αυτές οι χώρες θέλουν να είναι υπό την αιγίδα δίκαιων και διαφανών διεθνών εμπορικών πρακτικών και κανόνων -κάτι για το οποίο η ΕΕ αγωνίζεται. Αυτές οι εκτιμήσεις δεν μπορούν να υπερτιμηθούν καθώς η Κίνα επιδιώκει να θέσει τους δικούς της εμπορικούς και επενδυτικούς κανόνες.
Εν ολίγοις, ο φόβος ότι η Δύση, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ , ακολουθεί τον δρόμο του προστατευτισμού, σε συνδυασμό με την άνοδο της Κίνας, είναι ένας παράγοντας για τις χώρες να ρίξουν μια νέα ματιά στην ΕΕ. Θέλουν η ΕΕ να πετύχει. Όπως έγραψε η Michiko Yoshida, στην επιστολή της από το Τόκιο, "η συνεργασία μεταξύ ΙΑπωνίας και ΕΕ, που μοιράζονται κοινές αξίες, είναι ολοένα και πιο σημαντική”, δεδομένης της αναπόφευκτης παρουσίας της Κίνας.
Άλλο ένα ενδιαφέρον σημείο που τέθηκε ή υπονοήθηκε από τους συγγραφείς ήταν ο τρόπος με τον οποίο οι αλλαγές στις ΗΠΑ κάνουν τις χώρες να κοιτάξουν πιο προσεκτικά προς την Ευρώπη, και όχι μόνο σε ό,τι αφορά το εμπόριο. Γράφοντας από την πόλη του Μεξικό, η Ana Luisa GArces επισήμαναν ότι "δεδομένης της πολιτικής εκφοβισμού από τον Αμερικανό πρόεδρο”, είναι ώρα το Μεξικό να "επανασχεδιάσει τις εμπορικές και πολιτικές του σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο’.
Στην Οτάβα, οι Constanza Musu και Patrick Leblond υποστήριξαν ότι "οι κοινές αξίες και τα συμφέροντα (μεταξύ του Καναδά και της ΕΕ) θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για ισχυρότερη εταιρική σχέση και ενισχυμένη συνεργασία κατά μήκος του Ατλαντικού”.
Από την άλλη πλευρά του κοσμου, ο Raja Mohan του carnegie στο Νέο Δελχί έγραψε ότι "η Ινδία βλέπει τη νέα έμφαση της ΕΕ στην εξισορρόπηση των συμφερόντων και των αξιών ως μια μεγάλη στροφή που έχει καθυστερήσει στις Βρυξέλλες” και χαιρετίζει "την φιλοδοξία της ΕΕ για μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία”. Καλωσορίζουν την ημέρα που η Ευρώπη θα ενεργήσει στρατηγικά.
Η εικόνα από το Νέο Δελχί είναι πάντα ενδιαφέρουσα. Καθώς παρακολουθεί με δέος και ανησυχία τον εκσυγχρονισμό της Κίνας με ακραίο ρυθμό, η Ινδία φαίνεται ότι παραλύει όταν πρόκειται να ανανεώσει ακόμη και βασικές υποδομές όπως στέγαση, καθαρό νερό, δρόμους, σιδηροδρόμους και αεροδρόμια. Όλα είναι ζωτικής σημασίας για επενδυτικές ευκαιρίες. Πραγματικά, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις προσπαθούν ολοένα και περισσότερο να εισέλθουν στην ινδική αγορά.
Υπάρχει τέλος, μια άλλη άποψη εκτός Ευρώπης. Υπάρχει ένας ρεαλιστικός φόβος ότι ο λαϊκισμός και η αντίδραση κατά της παγκοσμιοποίησης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσαν να διαταράξουν την ελκυστικότητα της Ευρώπης για το εμπόριο. Γράφοντας από τη Μπραζίλια, ο Joe Leahy επισήμανε ότι "μια σχετική σταθερότητα στο εσωτερικό, δεν έχει σταματήσει τους Βραζιλιάνους από το να ανησυχούν για την πτώση της παγκοσμιοποίησης στις αναπτυγμένες οικονομίες”, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Στην Καμπέρα, ο geoff Kitney έγραψε ότι "το μέλλον της ΕΕ θα είναι ζωτικής σημασίας για τα εθνικά συμφέροντα της Αυστραλίας, αν και κάποιοι Αυστραλοί θα συνεχίσουν να βλέπουν πρώτα τη Βρετανία όταν κοιτάζουν την Ευρώπη”. Αλλά η Βρετανία βγαίνει από την ΕΕ. Κάνοντάς το αυτό, θα πετάξει το γάντι σε μια ΕΕ που αγωνίζεται με τις φιλοδοξίες της να γίνει ένας ειλικρινής παγκόσμιος παίκτης, κάτι που όπως έχει αποδείξει η σειρά με τις επιστολές, είναι κα΄τι που πολλές χώρες θέλουν να γίνει.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/71508?lang=en