Του Χάρη Φλουδόπουλου
Εάν αρθούν οι στρεβλώσεις της αγοράς τότε θα φτάσουν στην αγορά τιμολόγια ρεύματος 40% φθηνότερα σε σχέση με σήμερα. Με αυτά τα λόγια περιγράφει στέλεχος της αγοράς ηλεκτρισμού - ίσως και με ένα βαθμό υπερβολής - τις δυνατότητες που έχει η αγορά να κινηθεί πραγματικά επιθετικά και να δώσει στον καταναλωτή αντίστοιχα οφέλη με εκείνα που βίωσε η αγορά των τηλεπικοινωνιών με το άνοιγμά της.
Μόνο που στην περίπτωση του ηλεκτρισμού υπάρχουν σημαντικές διαφορές, όπως πχ ότι το φθηνό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής (λιγνίτες, νερά) παραμένει στον έλεγχο της ΔΕΗ ή ότι δεν υπάρχει τεχνολογική πρόοδος όπως στις τηλεπικοινωνίες που έδωσε τη δυνατότητα για άμεση και θεαματική μείωση των τιμών.
Εντούτοις, το βέβαιο είναι ότι ακόμη και με τις αγκυλώσεις και τα προβλήματα της αγοράς ηλεκτρισμού, ένα χρόνο μετά τις πρώτες δημοπρασίες ρεύματος (μέσω των οποίων προμηθευτές πλην της ΔΕΗ εξασφαλίζουν ενέργεια από το φθηνό μείγμα λιγνιτών και νερών που χειρίζεται αποκλειστικά η ΔΕΗ, σε μεταβλητό κόστος) έχουμε δει κάποια πρώτα δειλά βήματα στην αγορά: οι ιδιώτες έχουν αποκτήσει μερίδιο πάνω από 15%, οι τιμές του ρεύματος υποχωρούν και ακόμη και η ΔΕΗ δείχνει σημάδια αλλαγών (για παράδειγμα πρόσφατα προκήρυξε διαγωνισμό για να αλλάξει το απαρχαιωμένο σύστημα e-bill που διαθέτει και θυμίζει τα πρώτα συστήματα των αρχών της δεκαετίας του 2000).
Στον αντίποδα βεβαίως υπάρχει και η πιο απαισιόδοξη οπτική γωνία, σύμφωνα με την οποία παραμένουν σε ισχύ μια σειρά από στρεβλώσεις που επιβαρύνουν την προμήθεια ρεύματος με επιπλέον χρεώσεις, τέλη και επιβαρύνσεις, που σε συνδιασμό με πισωγυρίσματα και παλινωδίες ουσιαστικά έχουν καθηλώσει τη δυναμική που έδειξε τους πρώτους μήνες των δημοπρασιών η αγορά.
Έτσι ακόμη και σήμερα ο μεγαλύτερος ιδιώτης προμηθευτής μετρά μερίδιο μικρότερο από 4%, ενώ η ΔΕΗ διατηρεί στον έλεγχό της το 83,5% της αγοράς. Και μπορεί οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ να έχουν εκπτώσεις στην ενέργεια της τάξης του 30%, ωστόσο οι μειώσεις αυτές δεν αφορούν τις υπόλοιπες χρεώσεις και τέλη του λογαριασμού. Έτσι για ένα μεσαίο προς μεγάλο νοικοκυριό μεταφράζονται σε κέρδος της τάξης των 100- 150 ευρώ ετησίως (συγκριτικά με το νέο τιμολόγιο της ΔΕΗ).
Μπορούν λοιπόν όλα αυτά να αλλάξουν και η αγορά να αποκτήσει ξανά νέα δυναμική, ούτως ώστε να δούμε και στον ηλεκτρισμό χαμηλότερα κόστη για τους καταναλωτές;
Η απάντηση που δίνεται από ανθρώπους της αγοράς είναι ότι αυτό μπορεί να γίνει και μάλιστα σύντομα.
Το κλειδί για τις εξελίξεις μάλιστα, πιθανότατα να κρύβεται στα αποτελέσματα της επόμενης μεγάλης δημοπρασίας που είναι προγραμματισμένο να γίνει αύριο και στην οποία για πρώτη φορά θα διατεθούν μεγάλες ποσότητες (718 MWh/h όταν στις προηγούμενες δημοπρασίες έβγαινε σχεδόν το ένα πέμπτο) και σε χαμηλή τιμή εκκίνησης 32,05 ευρώ/MWh.
Είναι εξασφαλισμένη ωστόσο η επιτυχία των δημοπρασιών (δηλαδή να δοθούν επαρκείς ποσότητες που θα πάνε στην εγχώρια αγορά, σε καλές τιμές ώστε να μετακυληθούν τα οφέλη στους καταναλωτές με χαμηλότερα τιμολόγια);
Η απάντηση θα δοθεί αύριο στην πράξη, εντούτοις ακόμη και πριν την έναρξη της δημοπρασίας είναι ενδιαφέρον να επισημανθούν ορισμένοι παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία ή όχι του εγχειρήματος:
Πρώτον η συμπεριφορά των traders που έχουν πλεονέκτημα λόγω του ότι δεν επιβαρύνονται με τη χρέωση προμηθευτή και μπορούν να αγοράσουν φθηνή ενέργεια για να την εξάγουν στο εξωτερικό. Έχει γίνει γνωστό ότι η ΡΑΕ επιχειρεί να θέσει ορισμένους περιορισμούς αποκλείοντας όσους στο παρελθόν δε διέθεσαν ούτε το 30% της ενέργειάς τους στην εσωτερική αγορά. Εντούτοις λόγω του μεγέθους της δημοπρατούμενης ενέργειας υπάρχει πάντα ο κίνδυνος για… ριφιφί της μιας χρήσης, που θα μεταφράζεται σε υπερκέρδη για τους εμπόρους - εξαγωγείς με δεδομένο μάλιστα ότι και οι τιμές στο εξωτερικό έχουν ανέβει.
Δεύτερον το γεγονός ότι για πρώτη φορά θα έχουμε τη συμμετοχή των δύο εταιρειών παροχής αερίου, (ΕΠΑ Αττικής και ΕΠΑ Θεσσαλονίκης - Θεσσαλίας) που έχοντας ως ισχυρό ατού το ευρύ πελατολόγιο τους θα θελήσουν να κάνουν δυναμική είσοδο με ενεργειακά "double play” προϊόντα.
Τρίτον η στάση των μεγάλων της αγοράς οι οποίοι έχουν και τη μεγαλύτερη θέση και διείσδυση στην αγορά. Δηλαδή εάν θα θελήσουν απλά να εξασφαλίσουν ποσότητες επαρκείς για το υφιστάμενο πελατολόγιο ή εάν θα επιδιώξουν μια πιο δυναμική αύξηση.
Το μεγάλο στοίχημα της αγοράς είναι να προκύψει από τις δημοπρασίες μία τιμή που να επιτρέπει την εντατικότερη δραστηριοποίηση των παικτών και ταυτόχρονα να μην έχουμε διαρροές ποσοτήτων για εξαγωγές στο εξωτερικό, που θα "φουσκώσουν” και τα κόστη των δημοπρασιών και θα καθηλώσουν εκ νέου την αγορά στη στασιμότητα. Η συνέχεια επί της οθόνης…