Εξάρθρημα Ώμου

Ανατομία του ώμου

Άρθρωση είναι το σημείο όπου δύο ή περισσότερα οστά συνδέονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η κίνηση του ενός σε σχέση με το άλλο.

Ο ώμος είναι η άρθρωση στην οποία συνδέεται το άνω άκρο με τον κορμό. Συγκεκριμένα το πάνω μέρος του βραχιονίου οστού συνδέεται με το οστό της ωμοπλάτης. Το άνω μέρος του βραχιονίου οστού έχει σχήμα σφαιρικό (ονομάζεται κεφαλή) και θηλυκώνει σε μια υπόκοιλη επιφάνεια του οστού της ωμοπλάτης που λέγεται ωμογλήνη. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατή η κίνηση του άνω άκρου προς όλες τις κατευθύνσεις σε σχέση με τον κορμό.

Για να διατηρηθεί η θέση της κεφαλής απέναντι από την ωμολγήνη, όποια κι αν είναι η θέση του χεριού σε σχέση με τον κορμό, υπάρχει ένα πολύπλοκο σύστημα συνδέσμων, μυών,
τενόντων και ινών που συγκρατεί την κεφαλή στη θέση της. Σημαντικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της σχέσης παίζει ένας ινο-χόνδρινος δακτύλιος που είναι προσκολλημένος στα χείλη της ωμογλήνης, βαθαίνοντας έτσι την κοιλότητά της και εμποδίζοντας την κεφαλή να βγει από τη θέση της.

 

       

Αν ασκηθεί μεγάλη βία στον ώμο η οποία σπρώχνει την κεφαλή εκτός της φυσιολογικής της θέσης απέναντι από την ωμολγήνη έχουμε το εξάρθρημα του ώμου. Έτσι, αν η κεφαλή εξαρθρωθεί εμπρός από την ωμογλήνη έχουμε το Πρόσθιο εξάρθρημα, ενώ αν εξαρθρωθεί προς τα πίσω έχουμε το Οπίσθιο εξάρθρημα. Το πρόσθιο εξάρθρημα είναι μακράν το συχνότερο (96% των εξαρθρημάτων) και γι’αυτό συνήθως όταν μιλάμε για εξάρθρημα ώμου, εννοούμε πρόσθιο εξάρθρημα.

Όταν συμβαίνει εξάρθρημα στον ώμο τότε το πολύπλοκο σύστημα που διατηρεί τη θέση του βραχιονίου απέναντι από την ωμογλήνη παθαίνει ρήξη, οι σύνδεσμοι σπάζουν, ο επιχείλιος χόνδρος αποκολλάται, βραχιόνιος κεφαλή τραυματίζεται και υφίστανται μόνιμες βλάβες στον ώμο.

Εξάρθρημα ώμου στις αθλητικές δραστηριότητες

Το εξάρθρημα ώμου είναι αρκετά επώδυνο. Ο ασθενής συνήθως συγκρατεί το χέρι του με το άλλο και οποιαδήποτε προσπάθεια κίνησης του ώμου είναι πολύ επώδυνη. Σε λεπτά άτομα μπορεί κανείς να παρατηρήσει μια προπέτεια (διόγκωση) στο εμπρός μέρος του ώμου, ενώ έχει χαθεί η φυσιολογική στρογγυλότητα του ώμου.

 

Ο συνήθης μηχανισμός πρόσθιου εξαρθρήματος είναι η πτώση με το χέρι τεντωμένο και απομακρυσμένο από το σώμα και λίγο πίσω και ταυτόχρονη στροφή του σώματος προς την αντίθετη κατεύθυνση. (αουτς!!!).

Σε μία άσχημη πτώση μπορεί να αναπτυχθούν τόσες πολλές δυνάμεις, ώστε να εξαρθρωθεί ο ώμος χωρίς να γνωρίζουμε ποια ήταν ακριβής κίνηση που το προκάλεσε.

 

Τι να κάνετε όταν σας συμβεί

Αρχικά διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος γι’ αυτό θα χρειαστείτε τη βοήθεια κάποιου άλλου για να σας μεταφέρει στο σταθμό πρώτων βοηθειών. Μην επιτρέπετε σε κανέναν που δεν είναι γνώστης να μετακινεί το χέρι σας. Μπορεί να κάνει μεγαλύτερο κακό από ότι καλό. Σκύψτε ελαφρώς μπροστά και υποβαστάξτε το εξαρθρωμένο χέρι με το άλλο. Ζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό.

Συνήθως οι ορθοπαιδικοί μπορούν να θέσουν τη διάγνωση του εξαρθρήματος του ώμου χωρίς ακτινογραφίες, οπότε δοκιμάζουν διάφορες τεχνικές ανατάξεως του ώμου που γνωρίζουν. Δεν περιγράφουμε εδώ τεχνικές ανάταξης γιατί θεωρούμε ότι μπορεί να γίνουν επικίνδυνο εργαλείο στα χέρια μη ειδικών.

Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των εξαρθρημάτων μπορούν και ανατάσσονται στο σταθμό πρώτων βοηθειών, αλλά ένα μικρό ποσοστό μπορεί να χρειαστεί μεταφορά σε νοσοκομείο. Γενικά όσο συντομότερα γίνει η ανάταξη τόσο το καλύτερο.

Μετά την ανάταξη (εφόσον είναι το πρώτο εξάρθρημα ώμου που σας συμβαίνει) ο γιατρός θα ακινητοποιήσει με ειδικό τρόπο τον ώμο σας.

Τα συνήθη παυσίπονα θα σας απαλλάξουν από τυχόν πόνο.

Μετά την ανάταξη τι;

Γενικά δεν υπάρχει λόγος βιασύνης. Μην πανικοβάλεστε. Έχετε όλο το χρόνο να επιλέξετε το γιατρό που θα σας παρακολουθεί στο μέλλον για το πρόβλημά σας. Απευθυνθείτε σε ειδικούς που έχουν πείρα από αντιμετώπιση τέτοιων τραυματισμών. Πιθανόν να χρειαστεί τις επόμενες μέρες να κάνετε μαγνητική τομογραφία για να εκτιμηθούν οι βλάβες που έχουν προκληθεί από το εξάρθρημα. Κάθε ασθενής χρειάζεται εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Ανάλογα με την ηλικία, τις δραστηριότητές σας, τις βλάβες που έχουν γίνει από το εξάρθρημα, τις απαιτήσεις σας και πολλούς άλλους παράγοντες θα πρέπει να ακολουθήσετε μια ειδική αγωγή (συντηρητική ή αρθροσκοπική).

Αντιμετώπιση εξαρθρήματος ώμου

Γενικά το εξάρθρημα του ώμου είναι αρκετά επώδυνο και ο ασθενής αναζητά με αγωνία άμεσα βοήθεια. Η ανάταξη του εξαρθρήματος καλό είναι να γίνεται από γιατρό. Ο λόγος είναι ότι πρέπει να ελεγχθούν πριν την ανάταξη τυχόν βλάβες αγγείων ή νεύρων και να αποκλειστεί η πιθανότητα συνοδού κατάγματος.

Πιθανόν να χρειαστεί ακτινολογικός έλεγχος πριν την ανάταξη.

Η ανάταξη γίνεται με μια ποικιλία χειρισμών που συνήθως γνωρίζουν πολύ καλά οι γιατροί στα χιονοδρομικά κέντρα. Η περιγραφή των χειρισμών ανάταξης ξεφεύγει από τους στόχους αυτής της σελίδας. Πιθανόν να χορηγηθούν ισχυρά παυσίπονα πριν γίνει προσπάθεια ανάταξης. Γενικά η διαδικασία των χειρισμών δεν είναι επώδυνη και ασθενής και γιατρός αισθάνονται μια αναπήδηση τη στιγμή που η κεφαλή του βραχιονίου ξαναμπαίνει στη θέση της απέναντι από την ωμογλήνη. Η ανακούφιση του ασθενούς είναι άμεση και η αγωνία του τελειώνει.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, ιδιαίτερα αν έχει περάσει πολύ ώρα από το εξάρθρημα ή αν ο ασθενής είναι ιδιαίτερα μυώδεις, μπορεί οι χειρισμοί να μην καταφέρουν την ανάταξη. Τότε θα πιθανόν να χρειαστεί να λάβει αναισθησία ο ασθενής (μέθη) προκειμένου να γίνει κλειστή ανάταξη σε αίθουσα χειρουργείου. Ακόμα πιο σπάνια (συνήθως αν συνυπάρχει κάταγμα) μπορεί να χρειαστεί ανοικτή ανάταξη (δηλαδή χειρουργική επέμβαση).

Μετά την ανάταξη συνήθως τοποθετείται μια ειδική επίδεση που ακινητοποιεί τον ώμο και δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας στον ασθενή.

Τη στιγμή του εξαρθρήματος η κεφαλή του βραχιονίου λόγω των ασκούμενων δυνάμεων μετακινείται και παραμένει εκτός θέσης, εμπρός από την ωμογλήνη. Για να συμβεί αυτό, τα θυλακοσυνδεσμικά στοιχεία που συγκρατούν την κεφαλή στη θέση της έχουν υποστεί βλάβη. Η συνηθέστερη βλάβη είναι η αποκόλληση του επιχείλιου χόνδρου (ενός ινοχόνδρινου δακτυλίου που περιβάλλει την ωμογλήνη και τη βαθαίνει, εμποδίζοντας έτσι το εξάρθρημα της κεφαλής). Επίσης συνήθως συμβαίνει εμβύθιση (εμπιεστικό κάταγμα – φθορά) της οπίσθιας επιφάνεια της κεφαλής του βραχιονίου (βλάβη Hill-Sachs) η οποία προσκρούει στην πρόσθια επιφάνεια του χείλους της ωμογλήνης.

Μετά την ανάταξη η κεφαλή έρχεται στη θέση της απέναντι από την ωμογλήνη, αλλά οι βλάβες που έχουν συμβεί παραμένουν. Έτσι ο επιχείλιος χόνδρος και οι σύνδεσμοι που έχουν αποκολληθεί ή έχουν σχιστεί παραμένουν στη θέση που είχαν μετά το εξάρθρημα παρά την ανάταξη και παραμένουν επίσης οι βλάβες στη βραχιόνιο κεφαλή.

Με άλλα λόγια μετά από ένα εξάρθρημα ώμου, ο ώμος δεν είναι ποτέ ίδιος με τον ώμο πριν το εξάρθρημα.

 

Συντηρητική αντιμετώπιση

Συντηρητική αντιμετώπιση του εξαρθρήματος του ώμου σημαίνει ότι σε πρώτη φάση το άνω άκρο παραμένει ακινητοποιημένο με ειδική επίδεση στο πλάι του κορμού. Επιτρέπονται κατά διαστήματα κινήσεις καρπού, δακτύλων και αγκώνος. Ο χρόνος ακινητοποίησης είναι συνήθως 4-6 εβδομάδες, αλλά ο χρόνος αυτούς ελαττώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία του ασθενούς. Ο κίνδυνος σε αυτή την περίπτωση είναι η δυσκαμψία που συνήθως αναπτύσσεται.

Σε δεύτερη φάση, μετά την ακινητοποίηση, αρχίζει πρόγραμμα αποκατάστασης (φυσιοθεραπείας) που στοχεύει στην επανάκτηση πλήρους εύρους κίνησης, σε ενδυνάμωση και ανάπτυξη ταχύτητας αντίδρασης.

Δύο είναι οι πιθανές επιπλοκές από τη συντηρητική αντιμετώπιση ενός εξαρθρήματος ώμου:

• Η δυσκαμψία: για να λυθεί αυτή θα χρειαστεί σειρά αρκετών συνεδριών φυσιοθεραπείας σε εξειδικευμένο κέντρο.
• Η υποτροπή: δηλαδή η πιθανότητα να ξανα-εξαρθρωθεί ο ώμος. Η ηλικία πρώτου εξαρθρήματος και η δραστηριότητες του ασθενούς είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν την πιθανότητα υποτροπής:
• <20 ετών: πιθανότητα υποτροπής 85-99%
• 20 - 40 ετών: πιθανότητα υποτροπής 26-48%
• >40 ετών: πιθανότητα υποτροπής 0-10% (σε αυτούς τους ασθενείς το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι συνοδές ρήξεις του τενοντίου πετάλου)

Αρθροσκοπική αντιμετώπιση

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας σήμερα είναι δυνατή η αντιμετώπιση της αστάθειας του ώμου αρθροσκοπικά. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από μία μικρή οπή διαμέτρου περίπου 1cm εισέρχεται στην άρθρωση μια μικρή κάμερα (αρθροσκόπιο) και ο χειρουργός επισκευάζει τις βλάβες εισάγοντας εργαλεία από άλλες το ίδιο μικρές οπές. Έτσι γίνεται συρραφή του επιχειλίου χόνδρου και των ρήξεων των θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων, ενώ έχουν αναπτυχθεί και τεχνικές για την αντιμετώπιση των οστικών βλαβών (Hill-Sachs). Η αρθροσκόπηση στον ώμο είναι μια απλή επέμβαση, με ελάχιστες πιθανότητες επιπλοκών, ιδιαίτερα χαμηλή νοσηρότητα και ανώδυνη. Ο ασθενής συνήθως επιστρέφει σπίτι του την ίδια ή την επόμενη μέρα και μπορεί πολύ σύντομα να επανέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Φυσικά μετά από αρθροσκοπική αντιμετώπιση ενός εξαρθρήματος του ώμου χρειάζεται μια περιόδος φυσιοθεραπείας, κατά την οποία ο ασθενής ουσιαστικά κάνει ελεγχόμενη γυμναστική.

Η αρθροσκοπική αντιμετώπιση της αστάθειας του ώμου δεν εμφανίζει συχνά μετεγχειρητικά δυσκαμψία (2-4%), ενώ οι πιθανότητες υποτροπής μετά από αρθροσκοπική σταθεροποίηση από ειδικούς φτάνει το 5-7%.

Όσο πιο νέος και δραστήριος είναι ένας ασθενής με εξάρθρημα ώμου, τόσο πιο αναγκαία είναι η αρθροσκοπική σταθεροποίηση του ώμου. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τις μικρότερες πιθανότητες υποτροπής. Κάθε νέο επεισόδιο εξαρθρήματος επιφέρει νέες βλάβες στην άρθρωση, που προστίθενται στις προηγούμενες, με αποτέλεσμα ο ώμος να γίνεται όλο και περισσότερο ασταθής και στο τέλος εξαρθρώνεται στον ύπνο του ασθενούς.

Νικόλαος Τζανακάκης

Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Επιμελητής

Β’ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΙΑΣΩ General

Τηλ 210-6502000, 6944201082

email: tzanakakisnik@yahoo.gr

www.snowsafety.gr

.iasophysio.gr