Γράφει ο Ceteris Paribus
Ο κ. Τσακαλώτος δηλώνει ότι «το ΔΝΤ πρέπει να πάρει μια απόφαση»
και ότι «μπορούμε να συνεχίσουμε και χωρίς το ΔΝΤ». Και η κυβέρνηση
«πετάει το μπαλάκι» σε ΔΝΤ – Ευρωπαίους για να τα «βρουν», δηλώνοντας
ότι αυτή θα είναι άμοιρη ευθυνών, αφού θα τηρήσει κατά γράμμα τα
συμφωνηθέντα τον Ιούνιο. Καμία φαντασία από τον σκηνοθέτη, κανένας
αυτοσχεδιασμός από τους ηθοποιούς – τόσο βαρετά και χιλιοπαιγμένα όλα…«Ένα γέλιο θα σας θάψει», ισχυριζόταν ένα παλιό σύνθημα του Μάη του ’68, πλην όμως οι ίδιοι οι εμπνευστές του αντιλήφθηκαν πολύ σύντομα ότι με το σαρκασμό και την παρωδία δεν ξεπερνάς τα εμπόδια πραγματικών υλικών δυνάμεων και πραγματικών συσχετισμών δύναμης. Η κυβέρνηση βέβαια δεν διανοείται να… σαρκάσει, γιατί το ζήτημα είναι σοβαρό και η ίδια σε θέση σχεδόν παρατηρητή στη διαφωνία και «σύγκρουση» δύο «θηρίων»: του ΔΝΤ και των μερών της ευρωπαϊκής τρόικας. Αποποιείται όμως των δικών της ευθυνών, ισχυριζόμενη κάτι που όλοι γνωρίζουν ότι είναι ανακριβές: ότι αυτή (θα) είναι απολύτως εντάξει με τις υποχρεώσεις που ανέλαβε με τη συμφωνία του Ιουνίου.
Η μεγάλη συνενοχή
Ενδεχομένως στο εσωτερικό επικοινωνιακό «παιχνίδι», όπου το απόθεμα από… τρικ είναι ανεξάντλητο, να μπορεί μέχρις ενός σημείου να θολώσει τα νερά, αλλά απέναντι στους ισχυρούς συνομιλητές της αυτά δεν μετρούν. Απλούστατα γιατί, ύστερα από τόσα χρόνια, έχουν κάνει σε τέτοιο βαθμό «φύλλο και φτερό» τα ελληνικά δημοσιονομικά και λοιπά στοιχεία ώστε είναι αδύνατο να παραπλανηθούν. Μπορούν απλούστατα να ρωτήσουν: πόσα από τα προαπαιτούμενα έχετε ψηφίσει; Η απάντηση θα είναι καταλυτική: περίπου 15 από τα περισσότερα από 90… Μπορούν επίσης να ρωτήσουν: με πόσα δισ. ευρώ κρυμμένων δαπανών ισοδυναμούν οι πάνω από 150.000 συντάξεις και πάνω από 20.000 εφάπαξ με μέση διάρκεια καθυστέρησης ως την έκδοσή τους πολύ πάνω από ένα χρόνο; Η απάντηση θα είναι επίσης καταλυτική, ικανή να διαλύσει από μόνη της το μύθο των πλεονασμάτων. Μπορούν επίσης να ρωτήσουν: πόσο τηρείται τη δέσμευσή σας να μειώσετε τα ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα; Η απάντηση θα είναι επίσης ένα πλήγμα για το μύθο των πλεονασμάτων. Μπορούν να ρωτήσουν και άλλα, πιο «εξεζητημένα», αλλά αυτά θα αρκούσαν για να φέρουν την… καταστροφή, δηλαδή την απόδειξη ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που δήθεν επιτυγχάνει η Ελλάδα είναι ένας μύθος, που συντηρείται ένοχα και από τις τρεις πλευρές, κυβέρνηση – ΔΝΤ – Ε.Ε., από καθεμιά για τους δικούς της λόγους – που πάντως δεν είναι λόγοι οικονομικού ή άλλου ορθολογισμού, αλλά άλλου τύπου σκοπιμοτήτων.
Για την παρούσα ελληνική κυβέρνηση (όπως και όλες τις προηγούμενες της μνημονιακής περιόδου), η σκοπιμότητα είναι προφανής: το βραχυπρόθεσμο πολιτικό όφελος, ακόμη και αν στο βωμό αυτού θυσιάζεται το μέλλον, ακόμη και αν στο βωμό πρόσκαιρων «θριάμβων» προετοιμάζεται μια μεσοπρόθεσμη καταστροφή. Ποιο ελληνικό κόμμα εξουσίας και ποιος πρωθυπουργός δεν θα υπέκυπτε στο δέλεαρ να δοξαστεί σαν… αρχιτέκτονας μιας -κατά τα άλλα κάλπικης- «εξόδου από τα μνημόνια»;
Όσον αφορά τους Ευρωπαίους, παρά τις διαφωνίες τους ή ίσως και εξαιτίας αυτών, διακατέχονται από μια βασική σκοπιμότητα: να μη ληφθούν μέτρα ριζικής αντιμετώπισης του ελληνικού «δράματος» (πάνω απ’ όλα ουσιαστικά μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και δευτερευόντως οριστικής αντιμετώπισης των κεφαλαιακών ανοιγμάτων των ελληνικών τραπεζών) διότι αυτό υπερβαίνει τις γερμανικές πολιτικές αντοχές και θέσεις, αλλά και γιατί γεννούσε ένα υπόδειγμα αντιμετώπισης της κρίσης που θα δημιουργούσε πανευρωπαϊκή δυναμική υπέρ του μετασχηματισμού της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης σε μια κατεύθυνση που δεν είναι επιθυμητή.
Τέλος, όσον αφορά το ΔΝΤ, η σκοπιμότητα είναι άλλου τύπου: να παραμένει στο πρόγραμμα σαν εγγυητής για λογαριασμό των διεθνών αγορών και πιστωτών, που θα υποδεικνύει τις ριζικές λύσεις, θα διαπραγματεύεται σκληρά γι’ αυτές αλλά στο τέλος θα συμβιβάζεται με φόρμουλες που το ίδιο δεν θεωρεί ρεαλιστικές! Θα ζητεί μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και πιο χαμηλά-ρεαλιστικά πλεονάσματα, αλλά και πιο στιβαρή ανακεφαλαίωση των τραπεζών και στο τέλος, αντ’ αυτών, θα συμβιβάζεται με απουσία μέτρων για το χρέος και υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, που οδηγούν σε νέα μέτρα, ζητώντας μάλιστα ακόμη σκληρότερα ώστε να είναι επιτεύξιμα τα υψηλά πλεονάσματα!
Το φύλλο συκής του ΔΝΤ είναι ότι κάθε φορά ανανεώνεται η υπόσχεση των Ευρωπαίων για ρύθμιση του χρέους… προσεχώς – και πάντα υπό τον όρο του «εφόσον παραστεί ανάγκη»… Τώρα όμως που τελειώνει το τρέχον πρόγραμμα, αυτό το φύλλο συκής θα πάψει να υπάρχει…
Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτής της ιδιότυπης συν ενοχής; Ότι δεν υπάρχει λύση στο ελληνικό «δράμα», αλλά συνεχή «μπαλώματα» στο βωμό των πολλαπλών σκοπιμοτήτων. Ότι η Ελλάδα παραμένει μια «επιτηρούμενη χρεοκοπημένη», με την οικονομία της κολλημένη στο βάλτο. Ότι δημιουργείται ο μύθος των υψηλών πλεονασμάτων, που όλοι γνωρίζουν ότι είναι σε μεγάλο «πέτσινα», αλλά όλοι βολεύονται να τα διαφημίζουν, με αποτέλεσμα να διατηρούνται μεσομακροπρόθεσμα οι αξιώσεις για διαρκή ανανέωσή τους. Και ότι τώρα που η ευρωπαϊκή και διεθνής οικονομία είναι σε φάση μιας συντονισμένης -αν και μέτριας- ανάκαμψης, ήρθε η ώρα να βγει και η ελληνική οικονομία από την ύφεση, οπότε το «στόρυ» συμπληρώνεται και με την «επερχόμενη ανάπτυξη». Που προβλεπόταν 2,5% για το 2017, αλλά τελικά το Προσχέδιο του προϋπολογισμού «κούρεψε» την πρόβλεψη στο 2,2% και οι προχθεσινές εκτιμήσεις του ΔΝΤ ακόμη περισσότερο, στο 1,8%. Ένα βουνό από προβλήματα πάνω στα ασθενικά πόδια μιας αναιμικής ανάπτυξης και με τον «Έλληνα ασθενή» να βγαίνει από την «εντατική» με βαριά ανεπάρκεια…
Το «φινάλε»: ένας ακόμη «θρίαμβος» πιο κοντά… στην καταστροφή;
Και τώρα, οι δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών μας προϊδεάζουν για «μία από τα ίδια». Όπου ένας νέος «θρίαμβος», μια νέα «επιτυχία» του ελληνικού προγράμματος είναι επί θύραις: η «καθαρή έξοδος από τα μνημόνια» – που όλοι γνωρίζουν ότι το πολύ-πολύ θα είναι καθαρή έξοδος στις αγορές – για όσο αντέξει η ελληνική οικονομία, κοινωνία και πολιτική πριν την επόμενη «βύθιση» στο αρχιπέλαγος των αγορών…
Το τι θα πράξει η ελληνική κυβέρνηση, είναι προφανές από τις δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών: θα προφασιστεί ότι είναι εντάξει με τις δεσμεύσεις της, ποντάροντας στην έως τώρα «τριγωνική» συνενοχή με ΔΝΤ – Ευρωπαίους. Θα στήσει το σκηνικό του «κοινωνικού μερίσματος» στο τέλος της χρονιάς στη βάση ενός «πέτσινου» υπερ-πλεονάσματος, κι ύστερα θα περιμένει να δει πού, πώς και αν θα τα «βρουν» το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι νίπτοντας τας χείρας της. Οι Ευρωπαίοι θα αντισταθούν στη ρύθμιση του χρέους και θα προσπαθήσουν να δελεάσουν το ΔΝΤ με νέα μέτρα για να γίνουν ρεαλιστικοί οι στόχοι επίτευξης των πρωτογενών πλεονασμάτων – και η ελληνική κυβέρνηση θα τα ψηφίσει, πάντα με «πόνο καρδίας», αλλά στο όνομα της «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια». Το ερώτημα είναι μόνο τι θα πράξει το ΔΝΤ: θα επαναλάβει τον… εαυτό του ή θα «τραβήξει το σκοινί»; Δύσκολο να φύγει χωρίς συνέπειες, με τη νέα σύνθεση της γερμανικής Βουλής και τους Φιλελεύθερους στη γερμανική κυβέρνηση…
Αν όμως πάμε στο διαφαινόμενο νέο «θρίαμβο», το ερώτημα είναι ένα: πόσους τέτοιους «θριάμβους» απέχουμε από μια νέα… καταστροφή, ύστερα από αυτή του 2010; Το σημείο μπορεί να τοποθετηθεί από άποψη ουσίας με ακρίβεια: όταν οι διεθνείς αγορές «κλείσουν» ξανά για την Ελλάδα (που μεταφράζεται σε μια μεγάλη αύξηση του επιτοκίου δανεισμού), εξαιτίας μιας διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Μάλιστα, αυτή δεν χρειάζεται καν να είναι του μεγέθους του 2008: ειδικά για την εξασθενημένη και ντε φάκτο χρεοκοπημένη Ελλάδα, θα είναι αρκετή ακόμη και μια μεσαίου βεληνεκούς χρηματοπιστωτική αναταραχή που θα η διεθνής οικονομία θα απορροφούσε χωρίς δραματικές συνέπειες – εξαιρουμένης της Ελλάδας…
Το ακριβές χρονικό σημείο δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Η κυβέρνηση προφανώς ελπίζει η «βόμβα» να σκάσει στα χέρια της επόμενης κυβέρνησης… Πόσο γνώριμο κι αυτό…