Σάββατο, Νοεμβρίου 4

Άρωμα εκλογών αλλά και ανατροπών...

Του Κώστα Στούπα
Το κύμα των πελατειακών παροχών που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση φέρνει πιο κοντά το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. 
Το αφήγημα που προσπαθεί να πουλήσει η κυβέρνηση είναι ανάπτυξη και έξοδος από τα μνημόνια με κοινωνικό πρόσημο...
Αν καθυστερήσει ενδέχεται το εύθραυστο κλίμα στην οικονομία να ανατραπεί ολοσχερώς και να μην βρίσκει την έξοδο....
Αυτά όμως αφορούν τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες εξελίξεις.
Όπως και στις αγορές πάντα υπάρχουν τρεις τάσεις σε εξέλιξη. 
Μια βραχυπρόθεσμη, μια μεσοπρόθεσμη και μια μακροπρόθεσμη.
Η βραχυπρόθεσμη είναι οι παλινδρομήσεις που αποτυπώνουν οι έρευνες κοινής γνώμης από μήνα σε μήνα. Οι μεσοπρόθεσμες αφορούν τις εξελίξεις από έτος σε έτος και οι μακροπρόθεσμες αφορούν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Κοινός παρανομαστής όλων των δημοσκοπήσεων, ακόμη και αυτών που δημοσιεύουν οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, είναι πως παρά τις βραχυχρόνιες παλινδρομήσεις μεταξύ 1-3%, έχει παγιωθεί και διαφορά τουλάχιστον 10 ποσοστιαίων μονάδων υπέρ της ΝΔ.
Το ευνοϊκότερο σενάριο για την κυβέρνηση, αν στην τελική ευθεία πάνε όλα καλά και καταφέρει να θέσει και τα κατάλληλα διλήμματα με δημοψηφίσματα, πόλωση, εκβιασμούς κλπ της δίνει ένα 25% που είναι και η οροφή της.
Η εμπειρία λέει πως όποιος φτάσει με ευκρινή διαφορά ένα μήνα πριν τις εκλογές μέχρι την κάλπη, αυξάνει τη διαφορά καθώς προσελκύει όσους νιώθουν ασφαλείς να κινούνται με το ρεύμα. 
Στην Ελλάδα λόγω κρατικοδίαιτης οικονομίας το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο.
Τότε να δείτε τις "κωλοτούμπες” που θα κάνουν να νεόκοπα εκδοτικά συγκροτήματα που έχει στήσει η κυβέρνηση...
Ο ΣΥΡΙΖΑ ξέρει πως θα χάσει τις επόμενες εκλογές γι’ αυτό και προσπαθεί μέσω του εκλογικού νόμου να ναρκοθετήσει τη νίκη της ΝΔ. 
Σαν στόχος του ΣΥΡΙΖΑ διαφαίνεται η πολιτική επιβίωση σαν δεύτερου πόλου μετά τη ΝΔ εν μέσω ενός χαώδους σκηνικού που θα δημιουργήσει η προσφυγή σε δεύτερες πρόωρες εκλογές με απλή αναλογική.
Το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης και χάους φαίνεται πως διαθέτει αρκετές πιθανότητες όσο δεν προκύπτει μια σαφής πλειοψηφία στην κοινωνία και τη Βουλή. 
Οι εξελίξεις αυτές είναι φυσικό να προκαλέσουν περαιτέρω ρευστοποίησή του. Αυτό το σενάριο θα ολοκληρώσει την ανατροπή του μεταπολιτευτικού πολιτικού σκηνικού.
Το πρόβλημα της ΝΔ δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκεται σε αποδρομή παρά τις συγκυριακές αντοχές που εμφανίζει πέριξ του 20%. 
Το πρόβλημά της είναι πως δεν επαρκεί μια οριακή αυτοδυναμία για να γίνουν οι αλλαγές που χρειάζεται η χώρα προκειμένου να επανέλθει η σταθερότητα και η αναστροφή κλίματος.
Ο κ. Τσίπρας αν και έχει αποτύχει παταγωδώς σε όλες τις εκτιμήσεις στρατηγικού χαρακτήρα από το 2015 μέχρι σήμερα παρουσιάζει αξιοπρόσεκτες ικανότητες σε τακτικές κινήσεις και πολιτικές "μανούβρες”.
Ο Λάο Τσε έλεγε όμως πως οι τακτικές κινήσεις χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό συνήθως είναι ο θόρυβος πριν την ήττα. Μένει να το δούμε...
Το στρατηγικό αδιέξοδο...
Καθώς ο κ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαθέτουν πειστικό αφήγημα, αν απομακρυνθούν από την κυβέρνηση δύσκολα θα διατηρήσουν το 20-25% το μεγαλύτερο μέρος του οποίου παραμένει πιστό για ιδιοτελείς λόγους όσο κρατάει την "κουτάλα” του προϋπολογισμού.
Μετά την "κωλοτούμπα” του 2015 το πολιτικό αφήγημα του κ. Τσίπρα είναι πως μπορεί να εκπροσωπήσει καλύτερα το στρατόπεδο του ΝΑΙ απ’ ό,τι ο κ. Μητσοτάκης, ο κ. Βενιζέλος ή η ΔΗΣΥ και το Ποτάμι. 
Στο γήπεδο αυτό είναι όμως χαμένος από χέρι...
Δυο χρόνια μετά τη στροφή του 2015 δεν έχει καταφέρει να προσελκύσει κανένα σοβαρό πολιτικό πρόσωπο της Κεντροαριστεράς που θα του ανοίξει διόδους διείσδυσης. 
Η λαϊκιστική πτέρυγα της κεντροαριστεράς έχει προσχωρήσει ήδη στο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ για την εκσυγχρονιστική που έχει απομείνει εκτός ο κ. Τσίπρας και το "ασκέρι” των ατάκτων που τον ακολουθεί, φαίνεται να αποτελούν κόκκινο πανί.
Η εγγύτερη σχέση π.χ. του Ε. Βενιζέλου με τον κ. Τσίπρα που μπορώ να φανταστώ είναι σε κάποια εξεταστική επιτροπή ή ειδικό δικαστήριο για τα πεπραγμένα μετά το 2015 που πολύ πιθανόν θα καταλήξουν σε κάποια τραγωδία ακόμη μεγαλύτερη του θέρους του ‘15.
Το νέο μακροπρόθεσμο σκηνικό
Το πολιτικό σκηνικό της χώρας, όπως και ολόκληρης της Ευρώπης, βρίσκεται σε μεταβατική φάση. 
Σε γενικές γραμμές υποχωρεί η μεταπολεμική κλίμακα προσανατολισμού μεταξύ Αριστεράς - Δεξιάς και δημιουργούνται νέες κλίμακες προσανατολισμού. 
Για πρακτικούς λόγους θα τις ονομάσουμε κλίμακες μεταξύ του (α) και του (β). Μερικές από τις κλίμακες αυτές π.χ. είναι:
α) Ευρώ ή β) Εθνικό νόμισμα.
α) Ανοιχτή κοινωνία ή β) Ολοκληρωτισμός.
α) Ανοιχτή οικονομία ή β) Προστατευτισμός.
α) Δύση ή β) Πούτιν.
α) Πολυπολιτισμικότητα ή β) Ξενοφοβία.
α) Παγκοσμιοποίηση ή β) Ισχυρό έθνος - κράτος.
α) Διαφωτισμός ή β) Ψεκασμένες θεωρίες συνωμοσίας.
α) Εμβόλια ή β) Αντιεμβολιαστικό κίνημα... κλπ
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το 2015 δεν κατέγραψε με σαφή τρόπο τα όρια των ρευμάτων που καταδύονται και των νέων που αναδύονται. Π.χ. η άκρα δεξιά και άκρα αριστερά είναι εναντίον του Ευρώ, υπέρ του προστατευτισμού, εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Διαφωνούν σε σχέση με τη στάση απέναντι στην εισβολή μεταναστών που δέχεται η χώρα ή τους γάμους ομοφυλοφίλων...
Το 35-40% του ΝΑΙ εμφανίζει περισσότερο ομοιογενή χαρακτηριστικά από το 60% του ΟΧΙ. Ενώ το ΝΑΙ πήρε 40% στο δημοψήφισμα, υπέρ του Ευρώ εμφανίζεται σταθερά ένα ποσοστό που ξεπερνά το 60%.
Η αλήθεια είναι πως η στροφή του κ. Τσίπρα απέτρεψε ένα Grexit το 2015. Η μεταπήδηση του κ. Τσίπρα από το ΟΧΙ στο ΝΑΙ ανακατεύει εκ νέου την πολιτική γεωγραφία που διαμορφώνουν οι εξελίξεις.
Υπέρ αυτών που αντιπροσωπεύει το (α) σε γενικές γραμμές τάσσονται το 70-80% της ΝΔ, ΔΗΣΥ, Ποτάμι, ΕΚ κλπ. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι διχασμένος περί το 50% στις αναδυόμενες κλίμακες.
Υπέρ αυτών που εκφράζει το (β) τάσσονται το ΚΚ, Χρυσή Αυγή, ΑΝΕΛ, ΛΑΕ αλλά και ένα 40-50% του ΣΥΡΙΖΑ.
Υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι που ασπάζεται τις αξίες του (β) που δεν έχει πολιτική εκπροσώπηση και απέχει των εκλογών. Αυτό το τμήμα των βουβών αγανακτισμένων ενδεχομένως να αποτελέσει και τον καταλύτη μελλοντικών εξελίξεων.
Μετά το 2015 ο κ. Τσίπρας προσπαθεί να εκφράσει και να ηγηθεί του ΝΑΙ και των αξιών του (α) στις νέες κλίμακες. Αυτό είναι δύσκολο να πετύχει γιατί ο κ. Μητσοτάκης κυριαρχεί σχεδόν απόλυτα στο 40% του μπλοκ του ΝΑΙ.
Ενώ μέχρι το 2015 ο κ. Τσίπρας εξέφραζε την πλειοψηφία αυτού του ρεύματος τώρα του έχει στρέψει την πλάτη και διεκδικεί να εκπροσωπήσει την άλλη πλευρά. Είναι αμφίβολο αν προσπαθήσει ως αντιπολίτευση να εκπροσωπήσει πάλι το (β) και πως θα το προσεγγίσει.
Ο δεύτερος πόλος του νέου μετα-μεταπολιτευτικού διπολισμού θα προκύψει σαν πολιτική έκφραση αυτού του πολιτισμικού και πολιτικού ρεύματος που αποτελεί διεθνές φαινόμενο.
Μακροχρόνια μετά την απομάκρυνση από την εξουσία και τα προνόμιά της ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να διαθέτει ζωτικό πολιτικό χώρο να εκφράσει όταν τεθεί το πλέγμα των στρατηγικών επιλογών τις χώρας όπως αποτυπώνεται στην κλίμακα μεταξύ (α) και (β).
Στην Ευρώπη ενισχύονται τα ευρωσκεπτικιστικά ρεύματα με δεξιά πρόσημα. Στις ΗΠΑ νίκησε ο Τραμπ.
Παρατηρώντας τις εξελίξεις διεθνώς μπορούμε να εικάσουμε εύλογα πως ο πόλος αυτός και στην Ελλάδα θα έχει περισσότερα δεξιά πρόσημα παρά αριστερά.
Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν μετά τις προσεχείς εκλογές ο αντίπαλος του κ. Μητσοτάκη (ή όποιου βρίσκεται επικεφαλής του πόλου που συγκροτεί ο κόσμος του ΝΑΙ και του Ευρώ...) να μην είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που "πούλησε” το ΟΧΙ και ψαρεύει στα θολά νερά του ΝΑΙ αλλά ο ηγέτης ενός δεξιόστροφου αντισυστημικού "αχταρμά” τύπου Τραμπ. Λεπέν, AfD.
Πράγματι με βάση τα θεμελιώδη μεγέθη όπως λέμε και στις αγορές, δεν βλέπω πως ο κ. Τσίπρας θα εξασφαλίσει να εκπροσωπήσει τον ένα ισχυρό πόλο στο νέο διπολισμό που εξυφαίνεται.
Ενώ έχει αποδειχτεί survivor στις μανούβρες, οι στρατηγικές επιλογές του είναι στο ίδιο επίπεδο με τις γνώσεις αγγλικών και οικονομικών.
Ζούμε το λυκόφως της μεταπολίτευσης και αυτό σημαίνει πως το πιο πιθανό μελλοντικό σενάριο είναι αυτό που σήμερα φαίνεται το πλέον απίθανο. Στα τελευταία χρόνια της Χούντας και την αρχή της μεταπολίτευσης η νομιμοποίηση του ΚΚ και μετέπειτα ένα κόμμα της άκρας αριστεράς στην εξουσία ήταν το απίθανο σενάριο...
Αμφότερα έλαβαν χώρα...
Το 2008 είχαμε γράψει ένα άρθρο στο οποίο εκτιμούσαμε πως στο απίθανο τότε ενδεχόμενο μιας ακραίας οικονομικής κρίσης, περί το 2012 το άθροισμα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ θα κινούνταν γύρω στο 40% και στους δρόμους θα είχαμε συγκρούσεις ακροδεξιών και ακροαριστερών.
Το πρώτο συνέβη ενώ το δεύτερο καθυστέρησε λόγω της εξάρθρωσης του παρακρατικού μηχανισμού της ΧΑ από την κυβέρνηση Σαμαρά. Η ακροαριστερή ασυδοσία και οι ανεξέλεγκτες ροές μεταναστών θα επαναφέρουν το ενδεχόμενο αυτό.
Σήμερα, καθώς δεν έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις εξόδου από την κατάσταση χρεοκοπίας, ένα πιθανό μελλοντικό σενάριο είναι ο αντίπαλος αυτού που εκπροσωπεί ο κ. Μητσοτάκης κατά πλειοψηφία λόγω της συμπαγούς παράταξης της Ν.Δ. να είναι κάποιος πολιτικός σχηματισμός με ακροδεξιά χαρακτηριστικά.
Το εκκρεμές που στη μεταπολίτευση κινήθηκε αριστερά έχει αρχίσει να κινείται με αντίθετη φορά...
shmantikanea.