Οι πόλεμοι στο Ιράκ, στη Λιβύη και στη Συρία έφεραν τα πάνω-κάτω στον αραβικό κόσμο. Ανατράπηκαν παλιές συμμαχίες, αναδείχθηκαν νέοι παίκτες και κατέρρευσαν απολυταρχικά, αλλά κοσμικά καθεστώτα που εξασφάλιζαν την κρατική οντότητα. Ρευστοποιήθηκαν σύνορα που είχαν
χαραχθεί μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1916, ο Βρετανός Sykes και ο Γάλλος Picot καθόρισαν τις σφαίρες επιρροής και χάραξαν τα σύνορα της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με ίσιες γραμμές, επικαλούμενοι την ευκολία του εγχειρήματος. Στην πραγματικότητα, είχαν συνειδητά αναμείξει διαφορετικές φυλές και θρησκευτικά δόγματα, προκειμένου, μέσω των αντιθέσεων και της αστάθειας, οι αποικιοκρατικές δυνάμεις να διατηρήσουν επιρροή και έλεγχο. Οι πόλεμοι επανέφεραν στην επιφάνεια τις θρησκευτικές και φυλετικές αντιθέσεις. Η ανακατάληψη του Χαλεπίου από τις δυνάμεις του Ασαντ άλλαξε την τροπή του πολέμου στη Συρία και οδήγησε στη συμφωνία της Μόσχας.
Η Ρωσία έχει ουσιαστικά διασφαλίσει την εδραίωση ενός φιλικού προς αυτήν καθεστώτος και κατ’ επέκτασιν τις στρατιωτικές βάσεις της στη Συρία. Ταυτοχρόνως, έχει ενισχύσει την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή. Το εντυπωσιακότερο αποτέλεσμα σ’ αυτό το επίπεδο είναι η ρυμούλκηση της Τουρκίας στο ρωσικό άρμα. Την επίτευξη μιας πολιτικής λύσης του συριακού θα διευκολύνει μια συμφωνία Ιράν – Τουρκίας. Μπορεί να υποστηρίζουν διαφορετικές αντιμαχόμενες δυνάμεις, αλλά υπάρχει και ένας κοινός παρονομαστής: επειδή έχουν σημαντικές κουρδικές μειονότητες στην επικράτειά τους, υποστηρίζουν την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και δεν θέλουν αυτόνομο κουρδικό κρατίδιο στο βόρειο τμήμα της χώρας. H συμφωνία της Μόσχας άφησε εκτός την Ουάσιγκτον.
Ο Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία με στόχο να απεμπλέξει τις ΗΠΑ από το Ιράκ, απέφυγε στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία και πέτυχε τη συμφωνία με την Τεχεράνη, παρά την ισχυρή πίεση που δέχθηκε από τα «γεράκια» της κυβέρνησής του. Για τον Ομπάμα, η αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να επιφέρει οριστικές και βιώσιμες λύσεις, παρότι έχει υψηλό πολιτικό, οικονομικό και ανθρώπινο κόστος. Το δόγμα του ήταν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επικεντρωθούν στην Ασία και να ανασχέσουν τη διευρυνόμενη και εντεινόμενη οικονομική και πολιτική επιρροή της Κίνας. Τα προαναφερόμενα, ωστόσο, δεν αναιρούν το γεγονός ότι η εξέλιξη των πραγμάτων στο συριακό μέτωπο έχει μειώσει την αμερικανική επιρροή στη Μέση Ανατολή. Αν και είναι νωρίς για οριστικές κρίσεις, οι πρώτες ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Τραμπ θα κινηθεί στην ίδια γραμμή. Υποστηρίζει ότι δεν είναι χρέος των ΗΠΑ να προάγουν τη δημοκρατία ανά τον κόσμο.
Η απομάκρυνση του Ασαντ δεν είναι προτεραιότητα. «Δεν τον συμπαθώ», δήλωσε, «αλλά πολεμά το Ισλαμικό Κράτος». Επίσης, έχει καταστήσει σαφή την προτεραιότητα που δίνει στην ανάσχεση της Κίνας. Ολα δείχνουν ότι εφεξής οι ΗΠΑ θα εμπλέκονται μόνο σε μέτωπα όπου διακυβεύονται άμεσα αμερικανικά συμφέροντα. Η εξουδετέρωση του Ισλαμικού Κράτους μπορεί να επιχειρηθεί σε συνεργασία με τη Μόσχα. Η στρατηγική της Αγκυρας για ανατροπή του Ασαντ και για αντικατάστασή του από ένα σουνιτικό καθεστώς που θα μετέτρεπε τη Συρία σε τουρκικό προτεκτοράτο έχει καταρρεύσει. Αναγκάστηκε να εμπλακεί και στρατιωτικά στο συριακό μέτωπο για να αποτρέψει τη δημιουργία κουρδικού κρατιδίου. Η συμφωνία της Μόσχας ικανοποιεί την Αγκυρα όσον αφορά το κουρδικό, αλλά ταυτόχρονα την υποχρεώνει ουσιαστικά να «αδειάσει» τις αντι-Ασαντ οργανώσεις τζιχαντιστών που μέχρι τώρα καθοδηγεί. Οσο η Ρωσία έχει τις πρωτοβουλίες κινήσεων στη Συρία, ο Ερντογάν δεν θα απευθύνεται στις ΗΠΑ, αλλά στη Μόσχα, για να περιορίσει τους Κούρδους στη Συρία. Μέχρι πρότινος, η Ρωσία τούς υποστήριζε. Μετά την προσέγγιση με την Αγκυρα, όμως, υποστηρίζει την τουρκική επιχείρηση κατάληψης της Αλ Μπαμπ από το Ισλαμικό Κράτος. Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσουν και η Μόσχα και η Ουάσιγκτον εάν οι Τούρκοι στραφούν ευθέως εναντίον της Μανμπίτζ που ελέγχεται από τους Κούρδους.
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός είναι εύθραυστη και σε καίρια σημεία αόριστη. Η Δαμασκός θα θελήσει να συνεχίσει τις επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών και αυτοί δύσκολα θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Ασαντ.
Δύσκολη είναι η εξίσωση και για τον Τραμπ. Η πρόθεσή του να καταγγείλει την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν αντιφάσκει με την επιδίωξή του να εξουδετερώσει το Ισλαμικό Κράτος. Η εμπέδωση ειρήνης στη Συρία και στο Ιράκ δεν είναι εφικτή χωρίς τη συνδρομή της Τεχεράνης. Εάν ο Τραμπ προχωρήσει τη σχέση του με τον Πούτιν, θα είναι δύσκολο να μην ενταχθεί σ’ ένα σχήμα που θα συμμετέχει και το Ιράν. Δυστυχώς, η Ελλάδα έχει εδώ και χρόνια πάψει να έχει επιρροή στην περιοχή. Οταν αποκατασταθεί η ομαλότητα στη Συρία, θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία για ελληνικές εταιρείες να συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση, δεδομένων των εχθρικών σχέσεων του Ασαντ με τον Ερντογάν. Κρίσιμος παράγοντας θα είναι η έγκαιρη κινητοποίηση της ελληνικής πολιτείας, η οποία από τώρα θα πρέπει να στήσει τις αναγκαίες γέφυρες.
-Ο κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος ΣΕΒ, πρώην διπλωμάτης.
http://odosdrachmis.gr