φορά το 2018– θα καθορίσει, σε μεγάλο βαθμό, το αποτέλεσμα των κρίσιμων ιταλικών εκλογών, οι οποίες αναμένεται να διεξαχθούν τον προσεχή Μάρτιο.
Ωστόσο, η ετυμηγορία της κάλπης μάλλον δεν θα ευχαριστήσει τους οπαδούς του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, σ’ αυτή τη χώρα-ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η οποία, λίγα χρόνια πριν, λογαριαζόταν ανάμεσα στις πιο φιλοευρωπαϊκές της ηπείρου.
Πέρα από τις Αλπεις, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Βρετανία, οι νεότερες γενιές χαρακτηρίζονται από εντονότερο φιλοευρωπαϊσμό, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες αποτελούν προνομιακό πεδίο του ευρωσκεπτικισμού. Στην Ιταλία φαίνεται να συμβαίνει το αντίστροφο. Πρόσφατη έρευνα του ιδρύματος Benenson Strategy Group έδειξε ότι, αν γινόταν αύριο δημοψήφισμα για τη θέση της Ιταλίας στην Ε.Ε., το 51% των πολιτών ηλικίας κάτω των 45 ετών θα ψήφιζε υπέρ της αποχώρησης και μόνο 46% υπέρ της παραμονής. Στους άνω των 45, η παραμονή στην Ενωση κερδίζει συντριπτικά, με 68% έναντι 26%. Στο σύνολο του πληθυσμού, μόνο το 39% θεωρεί ότι η χώρα ωφελήθηκε από την ένταξή της στην Ε.Ε.
Αιχμή των ευρωσκεπτικιστών αποτελεί η θέση της Ιταλίας στην Ευρωζώνη. Τρία διαφορετικών αποχρώσεων κόμματα –το λαϊκιστικό Κίνημα Πέντε Αστέρων (5SM) του Μπέπε Γκρίλο, η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά και η Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι– έχουν ταχθεί είτε ανοιχτά εναντίον του ευρώ είτε υπέρ ενός «παράλληλου νομίσματος» που πολλοί εκτιμούν ότι θα οδηγούσε, τελικά, την Ιταλία, εκτός Ευρωζώνης.
Για τη «γενιά του ευρώ» το κοινό νόμισμα δεν ήταν ακριβώς ευλογία. Οι τιμές ανέβηκαν, αλλά όχι και οι μισθοί. Η κρίση του 2008 έπληξε και την Ιταλία, όχι βέβαια με τη σφοδρότητα που γνώρισαν Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία και Πορτογαλία, αρκετά όμως για να βυθίσει την οικονομία σε μακρόχρονη ύφεση και να οδηγήσει αρκετές τράπεζες σε χρεοκοπία. Για την πλειονότητα των Ιταλών μισθωτών, το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένει στα ίδια ή και χαμηλότερα επίπεδα από την εποχή που η χώρα τους εγκατέλειπε τη λιρέτα.
Η μεταναστευτική κρίση
Εξίσου σοβαρό, αν όχι και σοβαρότερο ρόλο, έπαιξε η μεταναστευτική κρίση, όπως σημειώνει εκτενές ρεπορτάζ του διαδικτυακού περιοδικού Politico. Μιλώντας στο περιοδικό, ο 18χρονος Νταβίντε Ρουτζιέρι, που ζει εδώ και χρόνια το δράμα των προσφύγων σε ένα νότιο προάστιο της Ρώμης, συμπυκνώνει την ιδέα πολλών για τις ευθύνες της Ε.Ε. στο μεταναστευτικό: «Δεν μπορώ να αισθανθώ Ευρωπαίος γιατί δεν μας βοηθούν καθόλου. Εδώ έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, χωρίς πόρους, κι αυτοί το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονται είναι τα λεφτά τους». Η πολιτική της Ε.Ε., που καθηλώνει τους πρόσφυγες στη χώρα εισόδου, κρατώντας τους μακριά από τις χώρες προορισμού, τροφοδοτεί τη διάχυτη δυσαρέσκεια.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δεν είναι ευχάριστες για τους ευρωπαϊστές. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων διεκδικεί με ελπίδες την πρώτη θέση, με τα ποσοστά του να κυμαίνονται μεταξύ 25% και 27%, γύρω στις δύο μονάδες περισσότερο από το κεντροαριστερό, φιλοευρωπαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα. Λέγκα του Βορρά και Φόρτσα Ιτάλια προβλέπεται να συγκεντρώσουν γύρω στο 15% εκάστη.
Εκεί που οι νέοι της Ιταλίας μοιάζουν με τους συνομηλίκους τους από τη βόρεια Ευρώπη είναι στο χαμηλότερο του μέσου όρου ενδιαφέρον τους για την πολιτική. Το γεγονός αυτό δεν είναι περίεργο. Στα χρόνια της εφηβείας τους είδαν να περνούν από μπροστά τους λογιών λογιών βραχύβιες κυβερνήσεις και πρωθυπουργοί (Μπερλουσκόνι, Μόντι, Λέτα, Ρέντσι, Τζεντιλόνι), χωρίς κανείς να καταφέρει να τους εμπνεύσει. Ενδεχομένως, η αποχή των νέων ψηφοφόρων από τις επικείμενες εκλογές να παίξει τον ρόλο της στην έκβαση της αναμέτρησης.
Στο μεταξύ, οι αποκαλύψεις για το πάσχον τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας έχουν αναδειχθεί σε μείζον θέμα της προεκλογικής αντιπαράθεσης, φέρνοντας σε δεινή θέση το Δημοκρατικό Κόμμα και τον Ματέο Ρέντσι. Την περασμένη Τετάρτη, ο πρώην διευθυντής του τραπεζικού κολοσσού Unicredit κατέθεσε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ότι το 2014 η Μαρία-Ελενα Μπόσι –τότε υπουργός Συνταγματικής Μεταρρύθμισης και σήμερα γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου– του πρότεινε να εξαγοράσει τη μικρότερη τράπεζα Banca Eturia, στο διοικητικό συμβούλιο της οποίας βρισκόταν ο πατέρας της. Το Κίνημα Πέντε Αστέρων και η Λέγκα του Βορρά, που από καιρό έχουν υψώσει τους τόνους για τις ευθύνες της κυβέρνησης Ρέντσι στην κατάρρευση ιταλικών τραπεζών, βρήκαν άλλη μία ευκαιρία να επιτεθούν στο Δημοκρατικό Κόμμα για φαινόμενα διαπλοκής.
REUTERS, POLITICO
taxalia.