Του Κώστα Στούπα
1)Συλλαλητήρια και τα συλλυπητήρια...
"Η Κυβέρνησις είναι αποφασισμένη να πατάξη πάσαν αναρχικήν εκδήλωσιν, η οποία υπό το πρόσχημα του πατριωτισμού αποβλέπει ευθέως εις αντεθνικούς σκοπούς"
Κωνσταντίνος Καραμανλής (πρωθυπουργός) 9/5/1956( Κυπριακά)
Το πλήθος που γεμίζει αυθόρμητα τις πλατείες αποτελεί ενδεχομένως μια νέα παράμετρο η οποία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εγχώριες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις προσεχώς...
Όπως και το πλήθος των συγκεντρώσεων των "αγανακτισμένων” το 2010 πρόκειται κατά βάση για αυθόρμητες συναθροίσεις, εκτός αν πιστεύει κανείς πως κάποια πολιτιστικά και τοπικά σωματεία και σύλλογοι αποτελούν το μανδύα κάποιου ευρύτερου συνωμοτικού μηχανισμού.
Αυτήν τη φορά αφορμή είναι το "Μακεδονικό” ενώ το 2010 αφορμή ήταν το μνημόνιο. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις τα 2/3 της κοινής γνώμης βρέθηκαν σε διάσταση με την ηγεσία του τόπου.
Οι συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων στην Πλατεία Συντάγματος το 2010 ήταν η αφετηρία για την είσοδο της Χρυσής Αυγής στη Βουλή και την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Αμφότερα τα άκρα "καβάλησαν” το κύμα της οργής και επωφελήθηκαν. Στη συνέχεια αμφότερα τα άκρα απογοήτευσαν όσους τα ακολούθησαν όταν προσέκρουσαν στο στρατηγικό αδιέξοδο των επιλογών τους, οι οποίες στηρίζονταν κυρίως στην εκμετάλλευση της θυμικής αντίδρασης του πλήθους...
Σ’ αυτήν τη γωνιά της βαλκανικής υπάρχει πάντα μια διάσταση μεταξύ της "δυτικόστροφης” ελίτ πίσω από την οποία στοιχίζεται το 1/3 της κοινωνίας και των υπόλοιπων 2/3.
Τα υπόλοιπα 2/3 αφορούν ένα "ανατολικόστροφο” και ένα ενδιάμεσο αδιάφορο 1/3, το οποίο αμφιταλαντεύεται ανάλογα με τα διλήμματα και τα κίνητρα.
Π.χ. την περίοδο των επιδοτήσεων και της ευημερίας με δανεικά ακολουθούσε αναφανδόν το ευρωπαϊκό μέλλον... Μετά όταν ήρθε η ώρα αποπληρωμής των δανεικών αποστασιοποιήθηκε και έτεινε ευήκοα ώτα σε υποσχέσεις για δανεικά από αλλού... χωρίς μνημόνια.
Αυτή η κατάσταση δεν είναι τωρινή αλλά έχει βαθύτατες ρίζες. Ήδη, ήταν υπαρκτή από την εποχή των Παλαιολόγων, του Νικηφόρου Γρηγορά, του Βαρλαάμ Καλαβρού και του Γρηγορίου Παλαμά... Οι πρώτοι επεδίωκαν την με κάθε τρόπο ένωση των εκκλησιών προκειμένου με τη στήριξη της Δύσης να αποκρούσουν τους Οθωμανούς... Οι άλλοι στο τέλος προτιμούσαν το τούρκικο σαρίκι από την παπική τιάρα...
Εξελίξεις
Η Ελλάδα έχει παράδοση οι μεγάλες κινητοποιήσεις να κυοφορούν πολιτικές εξελίξεις.
Αυθόρμητες συγκεντρώσεις ακολούθησαν τα Ιουλιανά το 1965 τα οποία οδήγησαν σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας της μεταπολεμικής σταθερότητας με κατάληξη τη δικτατορία του 1967.
Πριν τα Ιουλιανά του 1965 είχαν προηγηθεί στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 οι μεγάλες κινητοποιήσεις για την Κύπρο. Μάλλον με αφορμή τα Κυπριακά το πλήθος βρήκε ευκαιρία να εκφράσει τις διαθέσεις του απέναντι στο αυταρχικό κράτος της δεξιάς. Τα "Κυπριακά” δρομολόγησαν την άνοδο της Ένωσης Κέντρου στην εξουσία.
Μετά το ‘80 στην εξουσία κυρίως βρίσκεται η αριστερά είτε ως αυθεντικό ΠΑΣΟΚ είτε ως "μετάστασή” του (η παράταξη που ηττήθηκε στον εμφύλιο). Ακόμη και όταν κυβέρνηση ήταν η ΝΔ το βασικό μοτίβο της διακυβέρνησης και της οικονομικής πολιτικής παρέμεινε ίδιο.
Το μέγεθος του συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης πριν λίγες μέρες κατέδειξε πως υπάρχουν "βουβές” διεργασίες στην κοινωνία που αναζητούν αφορμή να εκφραστούν.
Η κυοφορία ενός νέου συντηρητισμού είναι εμφανής σε όλη την Ευρώπη ενώ στις ΗΠΑ αυτήν ακριβώς τη μετατόπιση εκφράζει η εκλογή Τραμπ. Οι πιέσεις που δέχονται οι δυτικές κοινωνίες από τη μετανάστευση, από την παγκοσμιοποίηση και την απογείωση της τεχνολογίας διεγείρουν συντηρητικά αντανακλαστικά.
Η συντηρητική αριστερά αποστρέφει το βλέμμα της από τις επαναστατικές εξελίξεις που έχει πυροδοτήσει τις τελευταίες δεκαετίες η ανοιχτή οικονομία και επιμένει να κοιτάζει με νοσταλγία το παρελθόν της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σαν να μην έχει παρεμβληθεί η κατάρρευση.
Πίσω με νοσταλγία κοιτάζει και η συντηρητική δεξιά στην εποχή που η πίστη στη θρησκεία, την οικογένεια και το έθνος ήταν αρκετά για να ταυτοποιήσουν την υπόσταση του ανθρώπου στο τότε γνωσιακό σύμπαν.
Τα συλλαλητήρια για το "Μακεδονικό” αποτελούν την προσθήκη άλλης μιας δυναμικής παραμέτρου στο οικονομικό αδιέξοδο που βιώνει η χώρα και την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να απεγκλωβιστεί και να κοιτάξει πως θα εξασφαλίσει στη χώρα και τους Έλληνες μια καλύτερη θέση στον παγκόσμιο καταμερισμό πολιτικής και οικονομικής ισχύος.
Προσεχώς θα δούμε την πολιτική αποκρυστάλλωση αυτής της δυναμικής.
Τα συλλαλητήρια μοιάζουν με συλλυπητήρια τηλεγραφήματα πρωτίστως στην κυβέρνηση αλλά και το πολιτικό σκηνικό της μεταπολίτευσης συνολικότερα.
2) Το πρώτο καμπανάκι...
Το ερώτημα των πολλών δισεκατομμυρίων είναι αν η απότομη διόρθωση των αμερικανικών αγορών την Παρασκευή συνιστά την αρχή μιας μεσοπρόθεσμης διορθωτικής κίνησης μερικών δεκάδων ποσοστιαίων μονάδων ή μια βραχυπρόθεσμη αντίδραση στα πλαίσια συνέχισης του ανοδικού κύκλου.
Δεν υπάρχει κανένας στον κόσμο που θα μπορούσε να δώσει ασφαλή απάντηση σ’ αυτό είτε άνθρωπος είτε... αλγόριθμος!
Οι απόψεις ποικίλουν καθώς υπάρχουν αυτοί όπως ο Jason Pride της Glenmede που υποστηρίζει πως οι εταιρείες του S&P 500 προσβλέπουν σε σταθερά κέρδη και πωλήσεις για το υπόλοιπο του έτους κάτι που θα στηρίξει την αγορά...
Την Παρασκευή που πέρασε η έκθεση σχετικά με τις μισθολογικές αυξήσεις στις ΗΠΑ περιείχε σημάδια πληθωριστικών προσδοκιών κάτι που οδήγησε τον Dow Jones σε πτώση 665,7 μονάδων. Την ίδια ώρα η απόδοση του 10ετούς ομολόγου σκαρφάλωσε στο 2,84%. Σημείο ισορροπίας για την ανταγωνιστικότητα των αποδόσεων μεταξύ μετοχών και ομολόγων θεωρείται το 3%.
Υπάρχουν και αναλυτές όμως που θεωρούν πως οι αγορές έχουν ανάγκη να πάρουν μια ανάσα. Ο S&P 500 μέσα σε 18 συνεδριάσεις το 2018 έγραψε κέρδη της τάξης του 7,5%. Αν συνέχιζε με αυτόν το ρυθμό το 2018 θα έπρεπε να γράψει κέρδη 158%. Ο δείκτης είχε περάσει 99 μέρες χωρίς πτώση μεγαλύτερη του 0,60%.
Ο ημέτερος Γενικός Δείκτης από την αρχή του χρόνου γράφει κέρδη 9,10%.
Να σημειωθεί πως πτώση 508 μονάδων είχε γράψει ο DJ την 19η Οκτωβρίου 1987. Τότε είχε καταγράψει πτώση πάνω από 22%. Τώρα (την Παρασκευή) με 600 μονάδες οι απώλειες ήταν περί το 2,5%.
Τότε η αντίδραση είχε προκύψει από την απότομη άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων όταν η Fed είχε αναγκαστεί να ανεβάσει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια. Στην φάση που βρισκόμαστε τώρα η οικονομία και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να απορροφήσουν την ώθηση της κερδοφορίας που συνεπάγεται η φορολογική μεταρρύθμιση Τραμπ με τη μείωση των συντελεστών.
Πολλοί αναλυτές μετρούν τις αντοχές των χρηματιστηριακών αγορών με βάση την καμπύλη των αποδόσεων. Όταν αυτή καθίσταται επίπεδη (η διαφορά των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αποδόσεων τείνει στο μηδέν) οι χρηματιστηριακές αγορές εντός των επόμενων 12 μηνών διορθώνουν και η οικονομία δρομολογείται για ύφεση.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα η καμπύλη θα φτάσει στο σημείο μηδέν περί τα τέλη του έτους και τις αρχές του 2019.
Με βάση αυτήν την ερμηνεία οι αγορές θα μπορούσαν να επανακάμψουν ή να σταθεροποιηθούν τους προσεχείς μήνες αλλά το γεγονός πως υπάρχει ένα σημείο καμπής στον ορίζοντα λειτουργεί αρνητικά...
Με βάση αυτά τα δεδομένα τα περιθώρια κίνησης της ελληνικής αγοράς εκτείνονται μέχρι το πρώτο 6μηνο ή το 9μηνο του τρέχοντος έτους.
Φυσικά ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το 2018 θα πολλαπλασιάσει την ισχύ της αγοράς...
Το προηγούμενο κραχ στις διεθνείς αγορές αύξησε τη διάθεση των αγορών για αποφυγή ρίσκου και στέγνωσε το διεθνές σύστημα από ρευστότητα. Οι αδύναμοι κρίκοι έσπασαν με πρώτη την Ελλάδα το 2010 όταν πετάχτηκε έξω από τις αγορές.
Ενώ οι άλλοι γύρισαν στις αγορές μετά από απουσία 2-3 ετών η Ελλάδα γυρνάει ασθμαίνοντας μετά από 8 χρόνια λόγω του πολιτικού "ατυχήματος” του 2015.
Η επόμενη κρίση καθώς περιλαμβάνει επιπλέον των μηδενικών επιτοκίων το βάρος 12-13 τρισ. ποσοτικών χαλαρώσεων θα είναι μεγαλύτερη από τις προηγούμενες δύο.
Όποτε και να ξεκινήσει, το 2018 ή το 2019, θα επιφέρει σαρωτικές πολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μαντέψτε ποιος είναι ο πλέον αδύναμος κρίκος του διεθνούς συστήματος από τον οποίο θα ξεκινήσουν;
Κατά το κραχ του 2008 ο πλέον αδύναμος κρίκος από πλευράς επιχειρήσεων αναδείχτηκαν οι τράπεζες ενώ από πλευράς κρατών η Ελλάδα...
Η νίκη Μακρόν στη Γαλλία και ο μεγάλος συνασπισμός στη Γερμανία δημιουργούν μια ελπίδα πως θα υπάρξει προσπάθεια στη δίνη των εξελίξεων η Ευρωζώνη να προχωρήσει σε πληρέστερη ενοποίηση. Αυτό αποτελεί την καλύτερη εξέλιξη για αδύναμες περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα που βρίσκονται δίπλα σε εστίες γεωπολιτικών αναταραχών.
kostas.stoupas@capital.gr
capital.gr
capital.gr