Πρόκειται για υλικό από ηχητικό ντοκουμέντο συνέντευξης που έδωσε ένας ήρωας της αντίστασης κατά των Συνταγματαρχών στην Κρήτη.
Ο παπα-Πέτρος, ο οποίος απεβίωσε το 1984, αφηγήθηκε πριν από χρόνια στον δημοσιογράφο Αντώνη Σανουδάκη γεγονότα που πραγματικά συγκλονίζουν.
Και προστίθενται στοιχεία για τον ρόλο του Ηρακλή Τσίπρα την εποχή εκείνη, από έναν άνθρωπο που έζησε πρόσωπα και πράγματα. Ο παπα-Πέτρος αφήνει σαφείς υπαινιγμούς για τον θείο του Αλέξη Τσίπρα.
Οπως αφηγείται ο παπα-Πέτρος Γαβαλάς, κι εδώ έχει σημασία, ο Ηρακλής Τσίπρας που έμενε στο Ηράκλειο, είχε πάρει πάρα πολλές εργασίες από τη χούντα.
«Με εκπλήσσει πολλές φορές πώς ο Πλεύρης, ο Ξυλούρης (σ.σ.: ήταν βουλευτές) και ο Φοίβος Ιωαννίδης, τον είχαν πιστέψει.
Ητο δυνατόν να είναι αντιστασιακός και να του δίνει τόσα δημόσια έργα η χούντα, η οποία δεν έδινε παρά μόνο στους δικούς της; Δεν τον γνώριζα τον άνθρωπο, παρά μόνο όταν ήρθε την παραμονή της επετείου του Αλβανικού Πολέμου, στις 27 Οκτωβρίου 1967, και μου έφερε δύο βιβλία για τη βιβλιοθήκη που είχα φτιάξει».
Με την αναφορά του αυτή ο παπα-Πέτρος ενισχύει τους ισχυρισμούς ενός κεντρικού προσώπου της Αντίστασης στην Κρήτη, του Φοίβου Ιωαννίδη, ο οποίος έγραψε στα «ΝΕΑ» άρθρο στο οποίο τόνιζε:
«Εχω αναφερθεί δημόσια, ερωτώμενος, στον ρόλο του Ηρακλή Τσίπρα, θείου του Πρωθυπουργού, επί δικτατορίας. Εν συντομία, συμμετείχε στη δράση της οργάνωσης ΔΕΚΑ Κρήτης που είχα ιδρύσει μαζί με άλλους αγωνιστές, διέφυγε τη σύλληψη, απέκτησε ρόλο επί Ασλανίδη στον Παναθηναϊκό, καταδικάστηκε μεν σε ποινή φυλάκισης δύο ετών αλλά έμεινε μόνο την παραμονή της δίκης μας στη φυλακή, αφού του χορηγήθηκε, παρανόμως, αναστολή, δοθέντος ότι είχε καταδικαστεί προδικτατορικά δύο φορές για απάτη σε ποινή πάνω από έξι μήνες η καθεμία.
Μετά, μαζί με τον αδερφό του, Παύλο Τσίπρα (σ.σ.: πατέρας του Πρωθυπουργού), που είχε συλληφθεί για λίγο διάστημα αλλά αφέθηκε ελεύθερος, πράγματι ανέλαβαν δημόσια έργα στην Κρήτη, πιθανόν και αλλού».
Στην απολογία του μάλιστα, ο Ηρακλής Τσίπρας είχε δηλώσει: «Μετάνιωσα για αυτό που έγινε και από τότε λέγω ότι αυτό που έγινε στην Ελλάδα ήταν αναγκαίο».
Τόσο ο Ιωαννίδης, λοιπόν, αφήνει υπόνοιες για τον ρόλο του Ηρακλή Τσίπρα, και πώς γλίτωσε τη φυλακή, όσο και ο παπα-Πέτρος Γαβαλάς που λέει ότι αυτός δεν τον εμπιστευόταν γιατί δεν τον ήξερε και απορούσε πώς έπαιρνε τόσα πολλά έργα από το χουντικό καθεστώς.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τους ισολογισμούς της εταιρείας Ηρακλής της οικογένειας Τσίπρα, στην τριετία 1971-1973 ο τζίρος ήταν πάνω από 33 εκατ. δραχμές, ποσό τεράστιο για τα τότε δεδομένα. Αν ισχύει μάλιστα η ανάληψη τόσων έργων, αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα όσα πρόσφατα υποστήριξε και ο Πρωθυπουργός αλλά και ο εξάδερφός του Γιώργος Τσίπρας, ο οποίος είπε ότι ο θείος του και ο πατέρας του έπαιρναν έργα και προ χούντας και μετά αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα και αναγκάστηκαν να φύγουν.
«Δούρειος ίππος». Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης την εξιστόρηση του Γιάννη Χαλκιαδάκη, εκδότη των «Ρεθυμνιώτικων Νέων», ο οποίος είχε πει ότι υπήρχε «δούρειος ίππος» στην οργάνωση.
Σε καμιά περίπτωση βεβαίως δεν αποδεικνύεται οτιδήποτε με αυτές τις μαρτυρίες. Υπήρξαν και στο παρελθόν αναφορές ότι ο Ηρακλής Τσίπρας λειτούργησε ως «δούρειος ίππος» της χούντας στην Κρήτη, ένας ισχυρισμός που καταρρίφθηκε πάντως από μαρτυρία γυναίκας από την Κρήτη που είπε ότι βοήθησε τον Ηρακλή Τσίπρα να πάρει δημόσιο έργο γιατί η χούντα τον είχε κόψει.
Η Δέσποινα Σκαλοχωρίτου, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ τη δεκαετία του 1960, είπε ότι ο θείος του Πρωθυπουργού της είχε ζητήσει βοήθεια για να μεσολαβήσει για το έργο Ηράκλειο - Ρέθυμνο. Ομως, προσθετικά, οι μαρτυρίες των Ιωαννίδη, παπα-Πέτρου και Χαλκιαδάκη, καθώς και οι ισολογισμοί της εταιρείας Ηρακλής σε συνδυασμό με τη θέση του θείου του Τσίπρα στον Παναθηναϊκό, δημιουργούν μείζονα ερωτήματα.
Οσο για τα οικονομικά της εταιρείας, σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Βήματος της Κυριακής» το 1970, τα περιουσιακά στοιχεία της Ηρακλής (τεχνικός εξοπλισμός, ακίνητα κ.ά.) ανέρχονταν σε 19,3 εκατ. δραχμές, το 1971 ενισχύονται στα 26,4 εκατ. δραχμές, το 1972 φθάνουν τα 40,7 εκατ. δραχμές και το 1973 ξεπερνούν τα 57,1 εκατ. δραχμές. Αντίστοιχα και τα κέρδη ακολουθούν ανοδική πορεία, αν και το 1973 παρουσιάζουν κάμψη, λόγω όμως της υψηλής επίδοσης του 1972.
Ειδικότερα, το 1971 τα κέρδη χρήσεως ανήλθαν στα 1,28 εκατ. δραχμές, το 1971 φθάνουν τα 2,81 εκατ. δραχμές, το 1972 «απογειώνονται» στα 21,9 εκατ. δραχμές, για να υποχωρήσουν το 1973 στα 7,2 εκατ. δραχμές.
Ανάλογη πορεία κατέγραψαν και τα έσοδα της εταιρείας. Το 1970 ήταν 2,6 εκατ. δραχμές, το 1971 αυξήθηκαν σε 9,9 εκατ. δραχμές, το 1972 ενισχύθηκαν στα 32,6 εκατ. δραχμές, ενώ το 1973 υποχώρησαν στα 14,8 εκατ. δραχμές. Σε όλες τις χρήσεις, οι καταθέσεις και οι απαιτήσεις της εταιρείας κάλυπταν τις υποχρεώσεις προς τις τράπεζες.
Τίποτε, επομένως, δεν δείχνει ότι η χούντα «κυνήγησε» τους αδερφούς Τσίπρα. Το αντίθετο μάλιστα, φαίνεται να πήραν πολλά έργα και γι' αυτό η απορία του παπα-Πέτρου Γαβαλά για το πώς εμπιστεύτηκαν τον Ηρακλή Τσίπρα για να μπει στην οργάνωση.
Η συγκλονιστική αφήγηση. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι όλη η αφήγηση του παπα-Πέτρου Γαβαλά για τα γεγονότα εκείνης της εποχής.
Οπως εξιστορεί, ο Ηρακλής Τσίπρας τον βρήκε και με πρόσχημα μια βάφτιση που ήθελε να κάνει, αφού πρώτα του έκανε το σήμα της νίκης, τον οδήγησε στην ιστορική πλέον σύσκεψη πυρήνων αντίστασης στο Αγιασμάτσι Μυλοποτάμου Ρεθύμνου τη νύχτα της 28ης Οκτωβρίου 1967.
Στην αφήγηση τονίζεται επίσης ότι πήγαν στο σπίτι του Τσίπρα όπου εκεί ήταν και κάποιος «Μήτσος», αντιστασιακός που έγινε στη συνέχεια «ρεμάλι της χούντας». Αφού πήγαν με το αυτοκίνητό του στο Αγιασμάτσι, στο σπίτι του Γιώργου του Ουρανού, εκεί, λέει ο παπα-Πέτρος, ήταν και άλλοι αντιστασιακοί. Ο Τηλέμαχος Πλεύρης, ο Γιώργης Ξυλούρης, ο Φοίβος Ιωαννίδης, ο Γιάννης ο Χαλκιαδάκης, ο γυμνασιάρχης Σταμαθιουδάκης, ο πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γ. Σκουλάκης, ο Γ. Γιαννόπουλος.
Εισηγητής ήταν ο ίδιος ο Τσίπρας, ο οποίος σηκώθηκε και είπε πως είναι ντροπή η Κρήτη να μένει με σταυρωμένα τα χέρια κι ότι πρέπει να γίνει μια αντιστασιακή ενέργεια με την ευκαιρία της άφιξης του βασιλιά Κωνσταντίνου και των Παπαδόπουλου, Παττακού, Μακαρέζου κ.λπ. Η πρόταση ήταν είτε να τους απαγάγουν και από τον βασιλιά και να ζητήσουν να ορκίσει δημοκρατική κυβέρνηση είτε να τους σκοτώσουν.
Στη διήγησή του ο παπα-Πέτρος λέει ότι ο Ιωαννίδης με τους δικού του είχαν μια αψιμαχία με τον Ξυλούρη, γιατί οι πρώτοι γνώριζαν τον Τσίπρα, όχι όμως και οι άλλοι.
Ο παπα-Πέτρος, προφανώς επειδή δεν είχε καμιά εμπιστοσύνη λέει: «Με είχαν βάλει πρόεδρο της σύσκεψης, λόγω του σχήματος και για να δω έκανα κάτι. Οταν ο Τσίπρας έφτασε στο σημείο που πρέπει να σκοτώσουμε, σηκώθηκα και είπα ότι δεν μπορώ. Εγώ εργάζομαι με άλλον τρόπο, αναίμακτο κι όταν κινηθεί ο λαός εν σώματι έστω και παθητικά να αντισταθεί. Αυτό προτείνω, είμαι πρόθυμος να σκοτώσω Γερμανούς, αλλά δεν μπορώ να σκοτώσω Ελληνες».
Οπως λέει, την επομένη άρχισε το «ανεμάζωμα». Η συμφωνία ήταν να μην κάνει κανείς τίποτε, αλλά ο Ιωαννίδης πήγε στο Ηράκλειο και έβαλε μερικές κροτίδες και έριχνε με όπλο. «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς τα έκανε αυτά ένας επιστήμονας» αναρωτιέται ο παπάς.
Στη συνέχεια ήρθε η σύλληψη του ιδίου και των άλλων αντιστασιακών που για πολλούς ιστορικούς ήταν αποτέλεσμα... προδοσίας.
Τα βασανιστήρια. Ο παπα-Πέτρος Γαβαλάς διηγείται ότι έμεινε για δεκαέξι μήνες στη φυλακή και κατόπιν απελευθερώθηκε και περιγράφει ο ίδιος τη σύλληψη και τη φυλάκισή του σε σημείωμα που κατάφερε να παραδώσει τον Μάρτιο του 1969 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το σημείωμα αυτό κατάφερε να το περάσει η παπαδιά του βάζοντάς το στο μπούστο της.
«Με συνέλαβε η Αστυνομία τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Νοεμβρίου 1967. Με πήγαν στη Χωροφυλακή Ηρακλείου, όπου με τις πιτζάμες μου παρουσιάστηκα μπροστά σε έναν αξιωματικό ονόματι Καν..., που με ρώτησε σε τόνο αυστηρό: Παπά, τους ευλόγησες εκείνους εκεί, τους ευλόγησες με αγιασμό; Δεν αποκρίθηκα.
Υστερα από λίγο, απαίτησε να μιλήσω. Οταν αρνήθηκα να του δώσω τα ονόματα ορισμένων προσώπων και δεν μπορούσα να του πω πράγματα για τα οποία όντως δεν γνώριζα, άρχισε να με χτυπά.
Διέταξε τους άνδρες του να μου περάσουν χειροπέδες και με πήραν και με πέταξαν μέσα σ' ένα κλειστό φορτηγό. Αργότερα με οδήγησαν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, όπου με διέταξαν να στέκομαι σε στάση προσοχής βλέποντας τον τοίχο.
Εμεινα έτσι γύρω στις 30 ώρες και, όταν τους ζήτησα να μου ελευθερώσουν τα χέρια για να ουρήσω, αρνήθηκαν. (Αυτοί ήταν άνθρωποι που δεν γνώριζα - ήταν ντυμένοι με πολιτικά). Το αποτέλεσμα ήταν ότι αναγκάστηκα να ανακουφιστώ μέσα στα ίδια μου τα ρούχα τρεις φορές. Οταν πια στο τέλος δεν μπορούσα να κρατηθώ άλλο στα πόδια μου από την κούραση, γονάτισα. Ο φρουρός με διέταξε να σηκωθώ, αλλά αφού δεν μπορούσα να εκτελέσω τη διαταγή του, μου έδωσε μια σπρωξιά και σωριάστηκα στο πάτωμα.
Τότε, σκόπιμα ή όχι, πάτησε το αριστερό μου πόδι, ανοίγοντάς μου ένα ελαφρύ τραύμα. Ακόμη δεν κατάφερνα να σηκωθώ στα πόδια μου κι έτσι μ' έπιασε απ' τα μαλλιά και με ταρακούνησε με τόση βία, που τούφες απ' τα μαλλιά μου έμειναν στο χέρι του, ενώ εγώ, γεμάτος θλίψη, έστρεψα τα μάτια μου προς το μέρος του ψάχνοντας για συμπαράσταση και συμπόνια και εισέπραξα αντ' αυτών χυδαίες βρισιές. Την ίδια στιγμή έπιασε το κεφάλι μου και το χτύπησε στον τοίχο. Εχασα τις αισθήσεις μου.
Οταν συνήλθα αργότερα, το τύμπανο του αριστερού μου αφτιού είχε σπάσει και αιμορραγούσε. Είκοσι επτά ημέρες αργότερα μεταφέρθηκα από τα υπόγεια κρατητήρια του Ηρακλείου και της Ασφάλειας Χανίων στο Αναμορφωτήριο Χανίων.
Ζήτησα έναν γιατρό που να είναι ειδικός, αλλά μόνον ο γιατρός της φυλακής μού έδωσε φάρμακα, που προφανώς δεν ήταν τα ενδεδειγμένα διότι το πύον συνέχιζε να τρέχει από το αφτί μου επί επτά μήνες. Μόνο μετά τη μεταφορά μου στο Ηράκλειο και αφού με είδε ένας ωτορινολαρυγγολόγος, άρχισε η αγωγή για τη θεραπεία του αφτιού μου.
Από τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής που ανέφερα πιο πάνω κατάφερα να ανακαλύψω το όνομα του λοχία Τρ..., ο οποίος μου απηύθυνε τις φοβερότερες προσβολές, όπως: Είσαι άξιος μόνο για να σε φτύνει κανείς, αδίσταχτε σατανά, αγύρτη, δειλέ, σκύλε κ.λπ. και: Αν είχες συνείδηση, θα έπρεπε να καθαιρέσεις ο ίδιος τον εαυτό σου από παπά αμέσως.
Ενας χωροφύλακας, ο Χουλάκης, με απειλούσε συνεχώς λέγοντας: Θα σε κάνω να ξεράσεις όσα ξέρεις, σκύλε. Μην προσπαθείς να παίξεις τον γενναίο σε μένα. Θα σου ξεριζώσω τα γένια τρίχα τρίχα και θα σου βγάλω τα δόντια ένα ένα. Θα σου τραβήξω μια στο στομάχι, που τ' άντερά σου θα σου βγούνε από το στόμα».