Τρίτη, Σεπτεμβρίου 3

Οψεις του Σεπτέμβρη

Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ -γλυκόπικρο μεταίχμιο δυο εποχών- αποτελεί μια από τις πιο παράξενες περιόδους του χρόνου! Μπορεί κλιματολογικά να είναι ήπιος, συναισθηματικά να διατηρεί μερικά απομεινάρια καλοκαιρινών ερώτων, εποχικού ρομαντισμού και ανανέωσης…,
όμως, κοινωνικοπολιτικά είναι ένας από τους πιο απογοητευτικούς μήνες. Διότι έχουμε μεν τις ετήσιες πομπώδεις οικονομικές εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, από την άλλη όμως ακούμε και τις αντιπολιτευτικές, «ανθρωπιστικές» υποσχέσεις ! Από κοντά και οι ανούσιες επετειακές γιορτές των μεταπολιτευτικών, γερασμένων πια, κομμάτων εξουσίας και του ΚΚΕ. Εδώ, ο κόσμος γύρω μας αλλάζει ραγδαία κι αυτοί επιμένουν σε παλαιοπολιτικές αυτιστικές φιέστες.
Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ παραμένει έτσι, ένας «προεκλογικός» μήνας απατηλών κομματικών παροχών, δηλαδή διαβρωτικών ελπίδων προς ένα λαό -τον ελληνικό- που αδιόρθωτος προσδοκά το καλύτερο από τους χειρότερους μεταπολεμικούς πολιτικούς του. Μήνας αντιφατικός: με τις φθινοπωρινές ομορφιές και ζουμερές γεύσεις του, αλλά και με τις μεγάλες εθνικές καταστροφές. Με τις φρούδες υποσχέσεις του και τις διαψεύσεις προσδοκιών.
…ΕΡΑΣΤΗΣ της σταγόνας και του χρυσαφένιου χρώματος της φύσης, ο Σεπτέμβρης, φοράει για καθημερινό του ένδυμα τα αναποφάσιστα σύννεφα, την απρόβλεπτη θάλασσα, τα ποικιλόχρωμα φύλλα των δέντρων που το βοριαδάκι αρχίζει να στροβιλίζει σε πλατείες και δρόμους. Ξανακούγονται οι χαρούμενες φωνές των παιδιών στις σχολικές αυλές, μετακινούνται οι φοιτητές και οι εκδότες βάζουν στις προθήκες τους τις νέες προσευχές/ποιήματα νέων ανθρώπων.
ΣΗΜΕΡΑ η ποίηση παραείναι υπαρξιακή, απαισιόδοξη, «αγωνιώδης». Είναι έντονα διαμαρτυρόμενη, κοινωνική, αντιφασιστική, σαρκαστική, αντιφατική, επικριτική. Τραγουδά την αποξένωση των ατόμων στις βουερές κοινωνίες, κατακρίνει τους «πολιτισμένους» ανθρώπους που φοβούνται τον «άλλο», περιγράφει τον εγκλωβισμό της ζωής σε κολαστήρια/μνημόνια κι αναρωτιέται, όπως πάντα, για το άγνωστο μετέπειτα… Εξυμνεί φυσικά, τον αθάνατο έρωτα και οικτίρει την ανέραστη νιότη που φεύγει.
Ο ΕΥΜΕΤΑΒΟΛΟΣ καιρός, η ρευστή πολιτική κατάσταση και το συνεχές οικονομικό δράμα που ζούμε, μας παραπέμπει στην ποίηση του Τ. Λειβαδίτη (1922-1988). Ενός μεταπολεμικού ποιητή πολυτραγουδημένου και αγαπημένου στη δεκαετία του 1960. Με τον Τάκη Σινόπουλο, τον Μ. Αναγνωστάκη κ.ά., έχει ως καμβά στην ποίησή του τον ατυχή και τραυματικό ελληνικό εμφύλιο, την ήττα της αριστεράς και τους θανάτους προσφιλών ατόμων. Τον διακρίνει μια εξομολογητική διάθεση για ό,τι έζησε. Μιλάει για έναν αγώνα μάταιο, αφού η έκβασή του είχε κριθεί πριν καν αρχίσει: • «… βγήκα στην αγορά και δεν είχα τίποτε να πουλήσω, και πούλησα τις εξομολογήσεις μου στο έλεος των αυριανών ημερών»
(1) ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ του «ο Απολογισμός» θέτει το αιώνιο πανανθρώπινο, πυθαγόρειο και εσωτερικό ερώτημα: «Τι έκανα στη ζωή μου;» Όταν πια το τέλος πλησιάζει και «νυχτώνει» γύρω μας, τότε που η καταλλαγή είναι αίτημα επιτακτικό, τότε που όλα επιστρέφουν στην ψυχή, το ερώτημα φουντώνει: • «Νύχτωσε. Ώρα που αναρωτιέται κανείς τι έπραξε στη ζωή του. Και οι νεκροί πλάγιασαν και σταύρωσαν τα χέρια, σαν αυτό που ψάχναν να το αγγίζουν, επιτέλους, μέσα τους»
(2) ΖΟΥΜΕ καθημερινά το δράμα της μετανάστευσης λαών στο πουθενά. Θάνατοι και μόνο θάνατοι στη Μεσόγειο. Για ένα άπιαστο όνειρο, για μια καλύτερη ζωή. Κι ο ποιητής προβληματίζεται στη θέα των χιλιάδων οικονομικών ή άλλων μεταναστών. Αλλά κι εμείς, τι άλλο είμαστε στη γη, αν δεν είμαστε μετανάστες, μάλιστα στην ίδια την πατρίδα μας; Έτσι: • «Αιώνια, σκοτεινή αποδημία, λαοί που πλανιούνται από όνειρο σε όνειρο, πουλιά που διασταυρώνονται με το ποτέ ή το πουθενά. Κι ίσως τα δέντρα στάθηκαν, μαντεύοντας το άσκοπο του δρόμου»
(3) Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ «φοράει» πρόσωπα της μνήμης και της λήθης. Με τις πρώτες φθινοπωρινές σταγόνες το καλοκαίρι αποτελεί μια ανάμνηση. Με τους πικρούς στίχους του ο Τ. Λειβαδίτης αποζητά μια λυτρωτική λήθη. Όσων έζησε: • «… Όμως, κάτω απ’ τις αναμμένες δάδες του βραδιού, ευλογημένος όποιος είναι έτοιμος να ξεχάσει, σαν το χωρικό που ρίχνει το σιτάρι του στη γη, ως το φθινόπωρο, τότε που ανάβει πιο νωρίς η λάμπα, κι οι σιωπηλοί αναχωρούνε σε λόγια, που μας σώζουν, ίσως, κάπου αλλού»
(4) ΤΙ να εμπεριέχει, άραγε, μια φθινοπωρινή μέρα της ζωής μας, αν όχι σπασμένες μνήμες και «ερήμωση»; Αναμνήσεις μιας ζωής, που περιγράφει κι ο ποιητής στο «φθινοπωρινό σχόλιό» του: • «Το ουσιώδες στη μικρή ιστορία μου ήταν μια μαύρη κουνιστή πολυθρόνα – αλλά πού είναι τώρα το σπίτι, πού είναι η φρουτιέρα με τα παλιά επισκεπτήρια, οι πετσέτες που πνίγαμε τα γέλια – μόνον η λάμπα καίει ακόμα στην άδεια κάμαρα, σαν κάποιον που συνομιλεί με τον εαυτό του αγνοώντας τους κινδύνους ή όπως μια
γυναίκα που δεν τη γνώρισες ποτέ κι όμως θα πρέπει κάποτε να ΄χατε αγαπηθεί πολύ μες στην ατέλειωτη ερήμωση μιας μέρας του φθινοπώρου»
(5) ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΟΣ ανάμεσα στα αιματηρά γεγονότα του εμφυλίου και τη στυφή γεύση του ανεκπλήρωτου ονείρου, παίζει διελκυστίνδα με τη φαντασία και την οδυνηρή πραγματικότητα, την άλλοτε νεανική ορμή και την ήττα μιας ιδεολογίας. Αισθάνεται τον εαυτό του άλλοτε θύτη κι άλλοτε θύμα, απολογούμενο και κατήγορο, άνθρωπο της δράσης και παρείσακτο στις κοινωνίες των ανθρώπων. Γι αυτό, μας ζητά ταπεινά: • «…Και μια μέρα θέλω να γράψουν στον τάφο μου: έζησε στα σύνορα μιας ακαθόριστης ηλικίας και πέθανε για πράγματα μακρινά που …είδε κάποτε σ᾿ ένα αβέβαιο όνειρο».
(6) ΑΛΛΑ, «ΑΚΑΘΟΡΙΣΤΟΣ» δεν είναι κι ο Σεπτέμβρης με τις τόσες όψεις του; Ακαθόριστη δεν είναι και η παρουσία μας εδώ; Ναι! Είναι «αβέβαιο» το μέλλον μας κι αυτό της πατρίδας με αυτούς που μας κυβερνούν- ή τους άλλους που θα έλθουν να μας κυβερνήσουν. Απλά η ιστορία επαναλαμβάνεται, χωρίς να βάζουμε ποτέ μυαλό: • «…γιατί είμαστε ξένοι εδώ, απλοί ενοικιαστές, κι εκείνο που έγινε θα ξαναγίνει πάλι, κι οι μέρες μας είναι το επαναλαμβανόμενο σινιάλο για κάτι που ποτέ δεν καταλάβαμε…»
(7) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: -(1) Τ. Λειβαδίτης, «Ποίηση», 2ος τόμος, ενότητα Διασπορά, «Η τελευταία εντολή», σελ.33, Κέδρος, 2003 -(2) ό.π. σελ.44 -(3) ό.π. σελ. 128, ενότητα «Σκοτεινή πράξη» (χορικό) 1974 -(4) ό.π. σελ. 140 -(5) Τ. Λειβαδίτη, «Φθινοπωρινό σχόλιο». Περιέχεται στην «Ποίηση», τόμος τρίτος 1979-1987, στην ενότητα «Εγχειρίδιο Ευθανασίας» (1979) σελ. 17, Κέδρος, 1988 -(6)Τ. Λειβαδίτης, από τη συλλογή «Τα χειρόγραφά του φθινοπώρου», Εκμυστήρευση (1990) -(7) Τ. Λειβαδίτης, «Ποίηση», 2ος τόμος, ενότητα «Σκοτεινή Πράξη» (χορικό) 1974, σελ. 139, Κέδρος, 2003 [19/9/14]

 http://www.haniotika-nea.gr/opsis-tou-septemvri/