ΓΡΟΘΙΑ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ! ΕΔΩ ΠΟΥ ΕΜΕΝΑΝ ΚΑΙ ΕΠΙΝΑΝ ΤΟΝ ΚΑΦΕ ΤΟΥΣ Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ, ΚΑΙ Η ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ…TΑ ΒΛΕΠΕΙΣ ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗ ΚΑΙ ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ; ΈΤΣΙ ΜΑΣ ΚΑΤΑΝΤΗΣΑΝ! (ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ MAKELEIO.GR)
«Φωκίωνος Νέγρη. Ο ορισμός της γειτονιάς. Εκεί όπου οι κάτοικοι ασχολούνται, νοιάζονται και αγαπούν την περιοχή τους. Θέλουν όμως να μην είναι οι μόνοι που το κάνουν. Ζητούν πολιτισμό που θα ξεκινά από την καθαριότητα και θα καταλήγει σε συμμετοχικές εκδηλώσεις. Διαθέτουν μεγάλα αποθέματα ενέργειας και θέλησης να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Και μπορούν να αλλάξουν αν ο Δήμος γίνει συνεργάτης τους, κομμάτι τους».
Αυτά έγραφε προεκλογικά για την Φωκίωνος Νέγρη ο Κώστας Μπακογιάννης.
Ας του δείξουμε λοιπόν την πραγματική εικόνα, εικόνα που ζει στο πετσί του καθημερινά ο κάτοικος της Κυψέλης.
Όπως μας ενημερώνουν οι ντόπιοι, Γερμανοί κ Ολλανδοί από ΜΚΟ πάνε στο σιντριβάνι πρόσφυγες και λαθρομετανάστες για να κάνουν το μπανάκι τους
Ουρούν, αποπατούν και κάνουν ηλιοθεραπεία
Στην κάποτε Ελληνική κυψέλη
Στο μεγάλο στέκι της αστικής τάξης
Εκει που κάποτε έμεναν οι πιο παλιοί Αθηναίοι που τους ξεσπίτωσαν
Η Φωκίωνος Νέγρη πήρε το όνομά της από τον πρώην δήμαρχο Λαυρεωτικής, υπουργό Οικονομικών, Συγκοινωνίας και Εσωτερικών και πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών, Φωκίωνα Νέγρη (1846-1928). Διαμορφώθηκε την δεκαετία του 1930 πάνω στα ίχνη του ρέματος Λεβίδη, το οποίο στις αρχές του 20ού αιώνα αποτελούσε το βόρειο σύνορο της Κυψέλης. Το ρέμα ξεκινούσε από τα Τουρκοβούνια (Αγχεσμός), έρρεε κατά μήκος του σημερινού πεζόδρομου της Φωκίωνος Νέγρη σε βάθος ενάμισι μέτρου και έκοβε στα δύο την περιοχή. Δεξιά και αριστερά υπήρχαν παράγκες, μερικά ισόγεια σπίτια και σπανίως διώροφα ή τριώροφα, κυρίως κοντά στην Πατησίων. Οι δύο πλευρές ενώνονταν με μια μικρή ξύλινη γέφυρα στο ύψος της οδού Επτανήσου. Το ρέμα συνέχιζε προς τα νότια, περνούσε κάτω από την Πατησίων στο ύψος της Αγίου Μελετίου για να καταλήξει στον Κηφισό.
Στην περιοχή κατοικούσαν οι οικογένειες Καλλιφρονά και Λεβίδου, οι οποίες κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και τα σπίτια τους για πολλά χρόνια λειτουργούσαν ως τοπόσημα. Μέχρι τις μέρες μας, μια στάση λεωφορείου φέρει το όνομα «Καλλιφρονά»και το ταχυδρομείο της περιοχής το όνομα «Λεβίδου». Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα στην μεσημβρινή πλευρά της Φωκίωνος Νέγρη (μεταξύ των οδών Σποργίλου και Ευβοίας) βρισκόταν η Μεγάλη Βρύση, που ήταν πέτρινη, χτισμένη με πελεκητές πέτρες, και είχε πολλούς κρουνούς. Στο σημείο που βρισκόταν η Μεγάλη Βρύση υπήρχαν δύο πανύψηλες λεύκες που σώζονταν μέχρι πριν λίγα χρόνια. Από τη Μεγάλη Βρύση προμηθεύονταν νερό τόσο οι κάτοικοι, όσο και οι πλανόδιοι υδροπωλητές που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της πόλης κατά τις περιόδους της λειψυδρίας.
Κατά την περίοδο δημαρχίας του Σπύρου Πάτση (1917-1920 και 1922-1929), το ρέμα Λεβίδη, όπως και πολλά άλλα ρέματα της Αθήνας, μετατράπηκε σταδιακά σε εστία μόλυνσης επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία, με τα λιμνάζοντα νερά και τα σκουπίδια που έριχναν οι κάτοικοι, λόγω έλλειψης οργανωμένου συστήματος αποκομιδής σκουπιδιών.
Δημοσίευμα της εφημερίδας «Αθηναϊκή» για το ρέμα Λεβίδη, 29/6/1935
Ο Σπύρος Πάτσης, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, έλαβε μέτρα και προσπάθησε να επιλύσει τα προβλήματα της αποκομιδής των σκουπιδιών, της υδροδότησης και της αποχέτευσης της πρωτεύουσας. Αργότερα, επί δημαρχίας Κώστα Κοτζιά (1934-1936), που στη συνέχεια ανέλαβε και το Υπουργείο Διοικήσεως Πρωτευούσης, έγινε η κάλυψη των ρεμάτων Κυκλοβόρου και Λεβίδη. Ο εξωραϊσμός του ρέματος Λεβίδη πραγματοποιήθηκε το 1937, με τη δημιουργία ενός γραμμικού κήπου, με φύτευση δέντρων και θάμνων, κατασκευή σιντριβανιών και χώρων παιχνιδιού, ανάμεσα σε δύο ασφαλτοστρωμένες οδούς. Η διαμόρφωση της «πράσινης λεωφόρου» με τα τρεχούμενα νερά ήταν έργο του αρχιτέκτονα Βασίλη Τσαγρή. Το 1935 οικοδομήθηκε η Δημοτική Αγορά Κυψέλης, έργο του αρχιτέκτονα Αλ. Μεταξά και χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού μοντερνισμού. Κτίστηκε από τον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος προσπάθησε έτσι να αποσυμφορήσει την Κεντρική Αγορά της οδούΑθηνάς. Τα εγκαίνια της έγιναν το 1937 και στέγασε πολλά καταστήματα τροφίμων.
Η Δημοτική Αγορά ανακαινισμένη το 2016
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, η αστικοποίηση άρχισε να γίνεται αισθητή και στην»πράσινη λεωφόρο», όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται η Φωκίωνος Νέγρη. Την εποχή αυτή κατασκευάστηκαν οι πρώτες πολυκατοικίες, όπως αυτές στη συμβολή της Φωκίωνος Νέγρη με την Αγαθουπόλεως, τη Θήρας και την Επτανήσου, που έφεραν τα χαρακτηριστικά του μοντέρνου κινήματος (λιτό ύφος, έλλειψη διακόσμησης, λειτουργικότητα, άνετοι χώροι, άριστος εξοπλισμός) και διατηρούνται μέχρι σήμερα. Ωστόσο, η περιοχή συνέχισε να χαρακτηρίζεται από χαμηλή πυκνότητα δόμησης και να διαθέτει πολλούς ελεύθερους χώρους.
Το 1936-38 κτίστηκε, στη γωνία των οδών Επτανήσου και Φωκίωνος Νέγρη, η τετραώροφη πολυκατοικία Λαναρά, που σχεδιάστηκε από τον Ι. Ζολώτα και, με τη χαρακτηριστική αισθητική της, αποτελεί σημαντικό δείγμα του μοντέρνου κινήματος που άνθησε την εποχή του Μεσοπολέμου. Πολλοί θυμούνται το μεγάλο καταφύγιό της, όπου οι περίοικοι κατέφευγαν στη διάρκεια της Κατοχής, όταν χτυπούσε συναγερμός.
Η πολυκατοικία Λαναρά, Φωκίωνος Νέγρη και Επτανήσου
Η πολυκατοικία Πρωτόπαππα, Φωκίωνος Νέγρη και Αγαθουπόλεως
Η μεσοπολεμική πολυκατοικία Κανάκη, Φωκίωνος Νέγρη και Θήρας
Κυρίαρχο στοιχείο στις αναμνήσεις των κατοίκων της περιοχής είναι η εικόνα των τρεχούμενων νερών, των τεχνητών ρυακιών που πλαισίωναν το πράσινο, των λιμνών με τις πάπιες και ιδιαίτερα του περίφημου Πι, κοντά στη Δημοτική Αγορά, όπου έπαιζαν τα παιδιά. Επίσης, ζωντανή στους παλιούς κατοίκους είναι η εικόνα του περίφημου 30ού δημοτικούσχολείου (Αγίας Ζώνης και Φωκίωνος Νέγρη), όπου φοιτούσαν τα παιδιά της περιοχής και το οποίο κατά τη διάρκεια της Κατοχής επιτάχθηκε από τους Γερμανούς, όπως και άλλα γειτονικά σχολεία.
Φωκίωνος Νέγρη και Δροσοπούλου
Το περίφημο Πι κοντά στη Δημοτική Αγορά
Αξιόλογη εκπαιδευτική δραστηριότητα σημειώθηκε γύρω από τη Φωκίωνος Νέγρη με πολλά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ιδιωτικά (Κολλέγιο Αθηνών, Ιόνιος Σχολή, Ελληνική Παιδεία, Λύκειον Νούσια, Αθηναϊκόν Λύκειον Α.Γ. Τυχοπούλου, Ελικών κ. ά.) και δημόσια (6ο γυμνάσιο θηλέων, 15ο γυμνάσιο αρρένων, 26ο, 28ο 30ο δημοτικά σχολεία κ.ά.), αλλά και φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών (Βρεταννικό Ινστιτούτο-Χαμπάκης, παράρτημα Πατησίων του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών κ.ά.).
Η Β΄κεντρική σχολή του Βρεταννικού Ινστιτούτου, Φωκίωνος Νέγρη 17.
Εφημ. «Ελευθερία» 30/9/1962.
Κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 η Φωκίωνος Νέγρη υπέκυψε στον οικοδομικό οργασμό, καθώς οι μονοκατοικίες και τα διώροφα σπίτια έδωσαν τη θέση τους σε πολυώροφες πολυκατοικίες, που υψώθηκαν και στις δύο πλευρές της. Σταδιακά άλλαξε μορφή, συγκέντρωσε την ανώτερη και μεσαία τάξη και εξελίχθηκε σε μια από τις πιο ακριβές περιοχές της Αθήνας.
Την δεκαετία του 1960 μετατράπηκε σε έναν κεντρικό δρόμο της Κυψέλης, που έγινε διάσημος για τη νυχτερινή ζωή του. Στα κέντρα διασκέδασης, τα κλαμπ, τα καφενεία, τα εστιατόρια και τα ζαχαροπλαστεία της σύχναζαν πολλοί επώνυμοι της εποχής. Μεταξύ αυτών, αξίζει να αναφέρουμε τα καφε-ζαχαροπλαστεία Σελέκτ, Οριεντάλ, Φλόκα, Λαμέρα, το κέντρο διασκέδασης Ιγκλού, το νάιτ κλαμπ Κουίντα, το ροκ κλαμπ Top Hat, το εστιατόριο Θράκα. Μάλιστα, το ζαχαροπλαστείο Σελέκτ, που λειτουργεί στη γωνία με την Επτανήσου από το 1945,αποτέλεσε το στέκι μιας μεγάλης κινηματογραφικής και θεατρικής παρέας με προεξέχοντες τον Νίκο Τσιφόρο, τον Αλέκο Σακελλάριο, τον Κώστα Πρετεντέρη, τον Ορέστη Λάσκο, τον Βασίλη Αυλωνίτη, τον Νίκο Σταυρίδη κ.ά.. Σημαντικός πόλος νυχτερινής ζωής ήταν και το κέντρο Ιγκλού που φιλοξένησε το συγκρότημα των «Φόρμιξ», στο οποίο έπαιζαν ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και ο Ντέμης Ρούσος, πριν ξεκινήσουν τη διεθνή καριέρα τους.Από τα πρώτα νυκτερινά κέντρα της Αθήνας ήταν η Κουίντα του Μπάμπη Μουτσάτσου, η οποία είχε γίνει αγαπημένο στέκι γνωστών Ελλήνων αλλά και ξένων καλλιτεχνών που επισκέπτονταν την Ελλάδα. Στη σκηνή της εμφανίσθηκαν πολύ γνωστά ονόματα της διεθνούς μουσικής σκηνής, όπως ο Λούτσιο Ντάλλα.
Η είσοδος της Κουίντα
Το ζαχαροπλαστείο Σελέκτ (δεκαετία του 1960)
Τιμοκατάλογος του αναψυκτηρίου «Σπιτικό»
Η χριστουγεννιάτικα στολισμένη Φωκίωνος Νέγρη το 1964
Η Φωκίωνος Νέγρη, σε αντίθεση με την πλατεία Κολωνακίου, που ήταν χώρος κοσμικής συγκέντρωσης χαμηλών τόνων, ήταν μια από τις πιο ζωντανές και λαμπερές περιοχές της κοσμικής Αθήνας και θεωρούνταν απομίμηση της Βία Βένετο. Η ελληνική ταινία του 1965 «Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη» εκφράζει την εικόνα που είχε σχηματίσει ο κόσμος για την περιοχή, τα στέκια και τους θαμώνες της. Σε πολλά από τα ποδοσφαιράκια και τα μπιλιάρδα της σύχναζαν οι λεγόμενοι «τεντιμπόηδες» (από το αγγλικό teddy boy), νέοι με προκλητική εμφάνιση και παραβατική συμπεριφορά. Το 1958 είχε ψηφιστεί από τη Βουλή ο νόμος 4000 ως απάντηση στις αυξανόμενες τότε εκδηλώσεις νεανικής άρνησης και αντίδρασης. Ο νόμος διατηρήθηκε σε ισχύ ως το 1983. Η ευρύτερη σημασία που δόθηκε από την κοινωνία στο μέτρο αυτό φαίνεται και από την ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη με τον τίτλο «Νόμος 4000» που γυρίστηκε το 1962. Μάλιστα, οι σκηνές της διαπόμπευσης παραβατικών νεαρών γυρίστηκαν στην Κυψέλη, γύρω από τη Φωκίωνος Νέγρη.
Εφημ. «Εμπρός» 13/11/65
Τις δεκαετίες που ακολούθησαν η Φωκίωνος Νέγρη έχασε την παλιά της αίγλη, και σταδιακά υποβαθμίστηκε. Τα παραδοσιακά στέκια έκλεισαν και έπαψε να είναι τόπος αναψυχής επωνύμων. Το 1985 πεζοδρομήθηκε, δενδροφυτεύτηκε και απέκτησε νέο πρόσωπο. Ωστόσο, την δεκαετία του 1990 τα μαγαζιά της λιγόστεψαν και αρκετοί κάτοικοι της μέσης και εύπορης αστικής τάξης μετακόμισαν στα προάστια αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Άλλα διαμερίσματα έμειναν κλειστά και άλλα νοικιάστηκαν σε φτωχότερους κατοίκους ή σε οικονομικούς μετανάστες, που άρχισαν να καταφθάνουν στη χώρα μας από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, έκλεισε και η Δημοτική Αγορά, μη μπορώντας να αντέξει τον ανταγωνισμό των σούπερ μάρκετ. Μετά από πολλές περιπέτειες, το κτίσμα της Αγοράς σήμερα ανακαινίζεται και πρόκειται να στεγάσει διοικητικές υπηρεσίες του Δήμου (ΣΕΔ, ΚΕΠ), καταστήματα και αίθουσες για πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Δημοσίευμα της εφημερίδας «Αθηναϊκή» για το ρέμα Λεβίδη, 29/6/1935
Η Δημοτική Αγορά ανακαινισμένη το 2016
