Πως οι Βρετανοι μολυναν τους Ινδιανους
Για να χρησιμοποιηθεί μια τέτοια ουσία ως όπλο, απαιτείται λεπτομερής γνώση της συμπεριφοράς των βιολογικών οργανισμών στην τμόσφαιρα.
ΟΙ ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ να θανατωθούν άνθρωποι μέσω ασθενειών σε καιρό πολέμου δεν είναι καινούριες. Το 14ο αιώνα, στην ανατολική Ευρώπη, πτώματα θυμάτων πανώλης εκσφενδονίστηκαν με καταπέλτη πάνω από τα τείχη μιας πολιορκούμενης πόλης. Σε κάποια περίπτωση 400 χρόνια αργότερα, Βρετανοί αξιωματούχοι έδωσαν σκόπιμα σε Ινδιάνους κουβέρτες μολυσμένες με τον ιό της ευλογιάς στη διάρκεια ειρηνευτικών συνομιλιών κατά το Γαλλοϊνδιάνικο Πόλεμο.
Ως αποτέλεσμα, ξέσπασε επιδημία η οποία συνέβαλε στο να παραδοθούν
οι Ινδιάνοι. Ωστόσο, μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα ανακαλύφτηκε ότι τα μικρόβια προκαλούν μεταδοτικές ασθένειες. Αυτή η διαπίστωση διάνοιξε νέες και τρομακτικές δυνατότητες για τη χρησιμοποίηση των ασθενειών ως όπλα.
Ασφαλώς, η ιατρική και η επιστημονική πρόοδος έχει οδηγήσει επίσης στην παρασκευή φαρμάκων και εμβολίων. Αυτά έχουν αποδειχτεί πολύ αποτελεσματικά στη θεραπεία και στην πρόληψη ασθενειών. Ωστόσο, παρ’ όλη αυτή την πρόοδο, οι μεταδοτικές ασθένειες παραμένουν φοβερός εχθρός, προκαλώντας πάνω από 17 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο—περίπου 50.000 καθημερινά. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι ενώ άντρες και γυναίκες με λαμπρές διάνοιες έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στον αγώνα για να νικήσουν τις ασθένειες που πλήττουν τον άνθρωπο, άλλοι που διαθέτουν ανάλογο ζήλο και ικανότητες έχουν αφοσιωθεί στον αγώνα για να νικήσουν τον άνθρωπο μέσω των ασθενειών.
Προσπάθειες για την Απαγόρευση των Βιολογικών Όπλων
Επί 25 και πλέον χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πρώην Σοβιετική Ένωση και αρκετά άλλα έθνη καταγίνονταν φιλόδοξα με την παραγωγή βιολογικών όπλων. Το 1972, όμως, τα έθνη συμφώνησαν να απαγορεύσουν αυτά τα όπλα. Μερικές χώρες, ωστόσο, συνέχισαν κρυφά την παραγωγή και την έρευνα, συσσωρεύοντας αποθέματα θανατηφόρων βιολογικών ουσιών και εφευρίσκοντας μέσα για τη μεταφορά τους.
Τι οδήγησε στην επίσημη απαγόρευση τέτοιων όπλων; Σύμφωνα με τη νοοτροπία που επικρατούσε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι βιολογικές ουσίες, αν και ιδιαίτερα φονικές, δεν είναι αποτελεσματικά όπλα μάχης. Ένας λόγος για αυτό είναι ότι δεν έχουν άμεση επίδραση—τα συμπτώματα εμφανίζονται έπειτα από κάποιο διάστημα. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από τις μεταβολές του ανέμου και του καιρού. Επιπλέον, τα έθνη αντιλήφθηκαν ότι, αν κάποιο έθνος χρησιμοποιούσε βιολογικά όπλα εναντίον άλλου έθνους, ο στόχος πιθανότατα θα ανταπέδιδε χρησιμοποιώντας το δικό του οπλοστάσιο βιολογικών όπλων ή πυρηνικά όπλα. Τέλος, πολλοί άνθρωποι ένιωθαν μια ηθική αποστροφή όσον αφορά την εσκεμμένη χρήση ζωντανών οργανισμών για την πρόκληση αναπηρίας ή θανάτου σε συνανθρώπους τους.
Πιθανώς κανένας από αυτούς τους λόγους δεν πρόκειται να αποτρέψει ανθρώπους που διακατέχονται από μίσος και είναι διατεθειμένοι να καταπατούν παραδοσιακούς ηθικούς κανόνες. Τα βιολογικά όπλα έχουν τεράστια απήχηση σε όσους είναι αποφασισμένοι να θανατώνουν αδιακρίτως. Μπορούν να παραχθούν και να χρησιμοποιηθούν κρυφά. Η ταυτότητα του επιτιθέμενου μπορεί να αποκρυφτεί, και αν αυτός είναι γνωστός, δεν είναι εύκολο να κάνει κάποιος αντίποινα σε ένα τρομοκρατικό δίκτυο το οποίο διαθέτει πυρήνες σε πολλές χώρες. Επιπλέον, μια αθόρυβη, αόρατη, θανατηφόρα βιολογική επίθεση βραδείας εξέλιξης μπορεί να αποσταθεροποιήσει έναν πληθυσμό απλώς και μόνο προκαλώντας του πανικό. Επιθέσεις σε καλλιέργειες ή σε κοπάδια ζώων μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις τροφίμων και οικονομική καταστροφή.
Ένα άλλο κίνητρο είναι το σχετικά χαμηλό κόστος παραγωγής βιολογικών όπλων. Μια ανάλυση παρέβαλε το κόστος της χρησιμοποίησης διαφόρων όπλων για τη θανάτωση απροστάτευτων αμάχων σε έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Το υπολογιζόμενο κόστος με συμβατικά όπλα ήταν 2.000 δολάρια (περ. 2.200 ευρώ), με πυρηνικά όπλα 800 δολάρια (περ. 880 ευρώ), με νευροπαραλυτικά αέρια 600 δολάρια (περ. 660 ευρώ) και με βιολογικά όπλα 1 δολάριο (περ. 1,1 ευρώ).
Τεχνολογικά Εμπόδια για τους Τρομοκράτες
Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, μερικές τρομοκρατικές ομάδες έχουν πειραματιστεί με βιολογικά όπλα. Ωστόσο, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να πειραματιστεί κανείς με βιολογικά όπλα και στο να εξαπολύσει πραγματική επίθεση με αυτά.
Για να έχει επιτυχία ο τρομοκράτης ή η τρομοκρατική οργάνωση, πρέπει να υπερνικήσει φοβερές τεχνικές δυσκολίες. Πρώτον, ο τρομοκράτης πρέπει να βρει ένα αρκετά φονικό στέλεχος παθογόνου οργανισμού. Δεύτερον, πρέπει να γνωρίζει πώς να το χειριστεί και να το αποθηκεύσει σωστά και με ασφάλεια. Τρίτον, πρέπει να γνωρίζει πώς να το παραγάγει σε μεγάλες ποσότητες. Ελάχιστες ποσότητες κάποιου μικροοργανισμού είναι αρκετά φονικές ώστε να ερημώσουν μια καλλιέργεια, ένα κοπάδι ζώων ή μια πόλη, αρκεί ο παθογόνος οργανισμός να βρει με ακρίβεια το στόχο του. Ωστόσο, οι βιολογικές ουσίες δεν επιβιώνουν εύκολα εκτός εργαστηρίου. Στην πραγματικότητα, μόνο ένα μέρος της βιολογικής ουσίας φτάνει στον πληθυσμό που αποτελεί το στόχο, και συνεπώς θα απαιτούνταν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες για την εξαπόλυση καταστροφικής επίθεσης.
Υπάρχουν και άλλα εμπόδια. Ο τρομοκράτης πρέπει να βρει πώς θα διατηρήσει τον παθογόνο οργανισμό ζωντανό και ενεργό στη διάρκεια της μεταφοράς από τον τόπο όπου φυλάσσεται στον τόπο όπου θα απελευθερωθεί. Τέλος, πρέπει να γνωρίζει πώς θα τον διασπείρει αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι ο παθογόνος οργανισμός που μεταφέρεται στο στόχο πρέπει να έχει σωματίδια κατάλληλου μεγέθους, να διασπαρθεί σε αρκετά μεγάλη γεωγραφική έκταση και να βρίσκεται σε επαρκή ποσότητα ώστε να προκαλέσει μαζική μόλυνση. Μια καλά καταρτισμένη ομάδα Αμερικανών ερευνητών για τον πόλεμο των μικροβίων χρειάστηκε πάνω από δέκα χρόνια για να παραγάγει ένα αξιόπιστο σύστημα μεταφοράς βιολογικών όπλων. Όταν κάποια βιολογική ουσία διασπαρθεί στην ατμόσφαιρα, τότε εκτίθεται στο ηλιακό φως και σε ποικίλες θερμοκρασίες, συνθήκες που ενδέχεται να προκαλέσουν το θάνατο του μικροοργανισμού. Επομένως, για να χρησιμοποιηθεί μια τέτοια ουσία ως όπλο, απαιτείται λεπτομερής γνώση της συμπεριφοράς των βιολογικών οργανισμών στην ατμόσφαιρα.
Λαβαίνοντας υπόψη την έκταση των τεχνολογικών εμποδίων που περιλαμβάνονται, δεν είναι άξιο απορίας το ότι έχουν γίνει λίγες απόπειρες τρομοκρατικών επιθέσεων με βιολογικά όπλα. Επιπλέον, αυτές οι απόπειρες είχαν λίγα θύματα. Πρόσφατα, επιστολές που περιείχαν ίχνη άνθρακα προκάλεσαν το θάνατο πέντε ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό είναι αρκετά τραγικό, αλλά τα θύματα ήταν λιγότερα από εκείνα που θα υπήρχαν αν χρησιμοποιούνταν μια μικρή εκρηκτική συσκευή ή ακόμη και ένα πιστόλι. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι, από το 1975, στο 96 τοις εκατό των επιθέσεων παγκόσμια στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν χημικές ή βιολογικές ουσίες, οι νεκροί ή οι τραυματίες δεν ξεπέρασαν τους τρεις.
Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που περιλαμβάνονται στην εξαπόλυση μιας επιτυχημένης βιολογικής επίθεσης, το Βρετανοαμερικανικό Συμβούλιο Πληροφοριών Ασφαλείας δήλωσε: «Αν και οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν πλήθος απειλών για τρομοκρατικές επιθέσεις με χημικά και βιολογικά μέσα, οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι τα καταστροφικά σενάρια μαζικών θανάτων, αν και εφικτά, είναι αρκετά απίθανο να πραγματοποιηθούν». Ενώ, όμως, οι πιθανότητες μπορεί να είναι λίγες, οι συνέπειες μιας τέτοιας επίθεσης θα μπορούσαν να είναι τρομακτικές.
Τα Άσχημα Νέα
Μέχρι στιγμής, έχουμε αναφερθεί στα καλά νέα: Τόσο οι τεχνολογικές δυσκολίες όσο και η ιστορία συγκλίνουν ενάντια στην πιθανότητα να γίνουν καταστροφικές βιολογικές επιθέσεις. Τα άσχημα νέα, με απλά λόγια, είναι τα εξής: Η ιστορία δεν αποτελεί αξιόπιστο οδηγό για το μέλλον. Παρ’ όλο που οι επιθέσεις του παρελθόντος απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό, οι μελλοντικές μπορεί να επιτύχουν.
Εκφράζονται διάφορες ανησυχίες. Ολοένα και περισσότεροι τρομοκράτες φαίνονται αποφασισμένοι να προξενούν μεγάλες ανθρώπινες απώλειες. Οι τρομοκρατικές ομάδες, όχι μόνο αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη τεχνολογική κατάρτιση, αλλά μερικές από αυτές διαθέτουν οικονομικούς και τεχνικούς πόρους ανάλογους με εκείνους ορισμένων κυβερνήσεων.
Οι ειδικοί δεν φαίνεται να ανησυχούν μήπως υπάρχουν έθνη που εφοδιάζουν με βιολογικά όπλα τρομοκρατικές ομάδες. Ένας αναλυτής είπε: «Οι κυβερνήσεις, όσο αδίστακτες, φιλόδοξες και ιδεολογικά ακραίες και αν είναι, θα διστάσουν να δώσουν μη συμβατικά όπλα σε τρομοκρατικές ομάδες τις οποίες δεν μπορούν να ελέγξουν πλήρως. Οι κυβερνήσεις ίσως μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν αυτά τα όπλα οι ίδιες σε μια πρώτη επίθεση, αλλά το πιθανότερο είναι πως θα τα χρησιμοποιήσουν ως μέσο εκβιασμού παρά ως όπλο μάχης». Αυτό που ανησυχεί τους ειδικούς είναι ότι πολύ καλά εκπαιδευμένοι επιστήμονες μπορεί να στρατολογηθούν με μεγάλα ανταλλάγματα για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε τρομοκρατικές ομάδες.
Σχεδιασμένες Ασθένειες
Κάτι άλλο που προξενεί ανησυχία είναι οι εξελίξεις στη βιοτεχνολογία. Οι επιστήμονες κατέχουν ήδη την τεχνογνωσία με την οποία είναι σε θέση να τροποποιούν παθογόνους οργανισμούς κάνοντάς τους εξαιρετικά φονικούς και ωστόσο πιο εύχρηστους. Μπορούν να τροποποιήσουν γενετικά μικροοργανισμούς που είναι αβλαβείς έτσι ώστε να παράγουν τοξίνες. Οι οργανισμοί μπορούν επίσης να μεταβληθούν προκειμένου να μην ανιχνεύονται με τις συνήθεις μεθόδους. Επιπλέον, μπορούν να σχεδιαστούν ώστε να αντιστέκονται στα αντιβιοτικά, στα κοινά εμβόλια και στις θεραπείες. Επιστήμονες που εγκατέλειψαν την πρώην Σοβιετική Ένωση, λόγου χάρη, ισχυρίστηκαν ότι ανέπτυξαν μια μορφή πανώλης που μπορεί να αντισταθεί σε 16 αντιβιοτικά.
Οι μελλοντικές εξελίξεις στη βιοτεχνολογία και στη γενετική μηχανική αναμένεται να διευρύνουν το φάσμα των δυνατοτήτων. Οι επιστήμονες μπορούν να επέμβουν στη γενετική σύνθεση των οργανισμών για να ανασχεδιάσουν ή να διαμορφώσουν πλήθος βιολογικών όπλων—πιο θανατηφόρων, πιο ανθεκτικών και πιο εύκολων στην παραγωγή και στη μεταφορά. Θα μπορούσαν να τα προσαρμόσουν έτσι ώστε η επίδρασή τους να προβλέπεται και να ελέγχεται ευκολότερα. Οι παθογόνοι οργανισμοί θα ήταν δυνατόν να σχεδιαστούν ώστε να πεθαίνουν έπειτα από έναν καθορισμένο αριθμό κυτταρικών διαιρέσεων—να σκοτώνουν και μετά να εξαφανίζονται.
Ασυνήθιστα κρυφά όπλα είναι επίσης πιθανό να αναπτυχθούν στο μέλλον. Λόγου χάρη, πολύ εξειδικευμένα όπλα θα μπορούσαν να αχρηστέψουν το ίδιο το ανοσολογικό σύστημα—αντί να μολυνθεί το θύμα από μια συγκεκριμένη ασθένεια θα μπορούσε να γίνει ευάλωτο σε πολλές ασθένειες. Αν εμφανιστεί ένας τέτοιος φονικός ιός, όμοιος με του AIDS, ποιος θα μπορεί να ξέρει αν προέρχεται από φυσική μετάλλαξη ή από μια γενετική επέμβαση που έγινε στο εργαστήριο κάποιου εχθρού;
Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν επιφέρει αλλαγές στον τρόπο σκέψης των στρατιωτικών. Ένας Αμερικανός αξιωματικός του ναυτικού έγραψε: «Οι κατασκευαστές όπλων μόλις τώρα άρχισαν να εξερευνούν τις δυνατότητες της βιοτεχνολογικής επανάστασης. Η σκέψη ότι η μελλοντική ανάπτυξη θα είναι πολύ μεγαλύτερη από την ανάπτυξη του παρελθόντος εμπνέει ανησυχία».
Τι Είναι Βιολογικός Πόλεμος;
Ο όρος «βιολογικός πόλεμος» αναφέρεται στην εσκεμμένη εξάπλωση μιας ασθένειας σε ανθρώπους, ζώα ή φυτά. Η ασθένεια εκδηλώνεται όταν ο πληθυσμός που αποτελεί το στόχο μολύνεται με ζωντανούς μικροοργανισμούς. Αυτοί οι οργανισμοί πολλαπλασιάζονται (μερικοί παράγοντας τοξίνες) και στη συνέχεια εκδηλώνονται τα συμπτώματα της ασθένειας. Μερικά βιολογικά όπλα προκαλούν αναπηρία, ενώ άλλα θάνατο. Άλλα πάλι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσβάλουν και να καταστρέψουν καλλιέργειες.
Πληροφορίες για τα Βιολογικά Όπλα
Άνθρακας: Μολυσματική ασθένεια η οποία προκαλείται από βακτήριο που σχηματίζει σπόρια. Τα αρχικά συμπτώματα της εισπνοής άνθρακα μπορεί να μοιάζουν με αυτά ενός κοινού κρυολογήματος. Έπειτα από αρκετές μέρες, τα συμπτώματα εξελίσσονται οδηγώντας σε σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα και σοκ. Αυτή η μορφή άνθρακα συχνά είναι θανατηφόρα.
Σε ανθρώπους που έχουν εκτεθεί σε άνθρακα, η μόλυνση μπορεί να αποτραπεί με αντιβιοτικά. Είναι ουσιώδης η έγκαιρη θεραπευτική αγωγή. Η καθυστέρηση μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης.
Ο άνθρακας είναι εξαιρετικά απίθανο να μεταδοθεί απευθείας από άνθρωπο σε άνθρωπο και ίσως αυτό να μη συμβεί ποτέ.
Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ο άνθρακας χρησιμοποιήθηκε ως όπλο από αρκετές χώρες, περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο αριθμός των εθνών που πιστεύεται ότι έχουν προγράμματα βιολογικών όπλων αυξήθηκε από 10 το 1989 σε 17 το 1995. Δεν είναι σαφές το πόσες από αυτές τις χώρες ασχολούνται με τον άνθρακα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η απελευθέρωση 100 κιλών άνθρακα με ψεκασμό πάνω από μια μεγάλη πόλη θα μπορούσε να έχει εξίσου φονικό αποτέλεσμα με μια βόμβα υδρογόνου.
Αλλαντίαση: Μυοπαραλυτική ασθένεια που προκαλείται από βακτήριο το οποίο παράγει τοξίνη. Τα συμπτώματα της τροφικής αλλαντίασης είναι η διπλωπία ή η θολή όραση, η βλεφαρόπτωση, η κακή άρθρωση, η δυσκολία στην κατάποση και η ξηροστομία. Η μυϊκή αδυναμία επεκτείνεται σε όλο το σώμα ξεκινώντας από τους ώμους. Η παράλυση των αναπνευστικών μυών μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Η αλλαντίαση δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Μια αντιτοξίνη, αν χορηγηθεί αρκετά έγκαιρα, μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων και την πιθανότητα θανάτου.
Η αλλαντοτοξίνη προτιμάται ως βιολογικό όπλο, όχι μόνο επειδή συγκαταλέγεται στις πιο δηλητηριώδεις από τις γνωστές ουσίες, αλλά και επειδή η παραγωγή και η μεταφορά της είναι σχετικά εύκολες. Επιπλέον, εκείνοι που μολύνονται χρειάζονται παρατεταμένη και εντατική περίθαλψη. Πιστεύεται ότι αρκετές χώρες παράγουν την αλλαντοτοξίνη ως βιολογικό όπλο.
Πανώλη: Πολύ μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από βακτήριο. Τα πρώτα σημάδια της θανατηφόρας πνευμονικής πανώλης είναι πυρετός, πονοκέφαλος, αδυναμία και βήχας. Ακολουθεί σηπτικό σοκ και, χωρίς έγκαιρη θεραπεία με αντιβιοτικά, ο θάνατος είναι σχεδόν αναπόφευκτος.
Η ασθένεια μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων σάλιου.
Το 14ο αιώνα, η πανώλη θανάτωσε μέσα σε πέντε χρόνια περίπου 13 εκατομμύρια ανθρώπους στην Κίνα και 20 ως 30 εκατομμύρια στην Ευρώπη.
Τη δεκαετία του 1950 και του 1960, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η πρώην Σοβιετική Ένωση ανέπτυξαν μεθόδους για την εξάπλωση της πνευμονικής πανώλης. Χιλιάδες επιστήμονες πιστεύεται ότι έχουν εργαστεί για την κατασκευή όπλων από το βάκιλο της πανώλης.
Ευλογιά: Πολύ μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από ιό. Τα αρχικά συμπτώματα είναι υψηλός πυρετός, κόπωση, πονοκέφαλοι καθώς και πόνοι στη ράχη και στη μέση. Αργότερα, εμφανίζονται επώδυνες, πυώδεις φλύκταινες. Ένα στα τρία θύματα πεθαίνει.
Η ευλογιά εξαλείφθηκε παγκόσμια το 1977. Ο συνήθης εμβολιασμός κατά της ευλογιάς τερματίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Ο βαθμός ανοσίας, αν υπάρχει, ανάμεσα σε εκείνους που εμβολιάστηκαν νωρίτερα δεν είναι βέβαιος. Δεν έχει βρεθεί αποδεδειγμένη θεραπεία για την ευλογιά.
Η ασθένεια μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω μολυσμένων σταγονιδίων σάλιου. Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω μολυσμένων ρούχων ή κλινοσκεπασμάτων.
Αρχίζοντας από το 1980, η Σοβιετική Ένωση θέσπισε ένα επιτυχημένο πρόγραμμα για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ιού της ευλογιάς και την προσαρμογή του ώστε να μεταφέρεται από διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Έγιναν επίσης προσπάθειες για να αναπτυχθούν πιο ισχυρά και πιο μεταδοτικά στελέχη ευλογιάς.
[Εικόνα]
Βακτήριο και σφαιρικό σπόριο άνθρακα
[Ευχαριστίες]
Πηγές: U.S. Centers for Disease Control and Prevention, Johns Hopkins Center for Civilian Biodefense Studies.
Θύμα άνθρακα: CDC, Atlanta, Ga.· βακτήριο άνθρακα: ©Dr. Gary Gaugler, Photo Researchers· βακτήριο αλλαντίασης: CDC/Ευγενής παραχώρηση από Larry Stauffer, Oregon State Public Health Laboratory
Βακτήριο πανώλης: Copyright Dennis Kunkel Microscopy, Inc.· ιός ευλογιάς: ©Meckes, Gelderblom, Eye of Science, Photo Researchers· θύμα ευλογιάς: CDC/NIP/Barbara Rice
Πηγή>https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/102002682#h=3
Ως αποτέλεσμα, ξέσπασε επιδημία η οποία συνέβαλε στο να παραδοθούν
οι Ινδιάνοι. Ωστόσο, μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα ανακαλύφτηκε ότι τα μικρόβια προκαλούν μεταδοτικές ασθένειες. Αυτή η διαπίστωση διάνοιξε νέες και τρομακτικές δυνατότητες για τη χρησιμοποίηση των ασθενειών ως όπλα.
Ασφαλώς, η ιατρική και η επιστημονική πρόοδος έχει οδηγήσει επίσης στην παρασκευή φαρμάκων και εμβολίων. Αυτά έχουν αποδειχτεί πολύ αποτελεσματικά στη θεραπεία και στην πρόληψη ασθενειών. Ωστόσο, παρ’ όλη αυτή την πρόοδο, οι μεταδοτικές ασθένειες παραμένουν φοβερός εχθρός, προκαλώντας πάνω από 17 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο—περίπου 50.000 καθημερινά. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι ενώ άντρες και γυναίκες με λαμπρές διάνοιες έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στον αγώνα για να νικήσουν τις ασθένειες που πλήττουν τον άνθρωπο, άλλοι που διαθέτουν ανάλογο ζήλο και ικανότητες έχουν αφοσιωθεί στον αγώνα για να νικήσουν τον άνθρωπο μέσω των ασθενειών.
Προσπάθειες για την Απαγόρευση των Βιολογικών Όπλων
Επί 25 και πλέον χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πρώην Σοβιετική Ένωση και αρκετά άλλα έθνη καταγίνονταν φιλόδοξα με την παραγωγή βιολογικών όπλων. Το 1972, όμως, τα έθνη συμφώνησαν να απαγορεύσουν αυτά τα όπλα. Μερικές χώρες, ωστόσο, συνέχισαν κρυφά την παραγωγή και την έρευνα, συσσωρεύοντας αποθέματα θανατηφόρων βιολογικών ουσιών και εφευρίσκοντας μέσα για τη μεταφορά τους.
Πιθανώς κανένας από αυτούς τους λόγους δεν πρόκειται να αποτρέψει ανθρώπους που διακατέχονται από μίσος και είναι διατεθειμένοι να καταπατούν παραδοσιακούς ηθικούς κανόνες. Τα βιολογικά όπλα έχουν τεράστια απήχηση σε όσους είναι αποφασισμένοι να θανατώνουν αδιακρίτως. Μπορούν να παραχθούν και να χρησιμοποιηθούν κρυφά. Η ταυτότητα του επιτιθέμενου μπορεί να αποκρυφτεί, και αν αυτός είναι γνωστός, δεν είναι εύκολο να κάνει κάποιος αντίποινα σε ένα τρομοκρατικό δίκτυο το οποίο διαθέτει πυρήνες σε πολλές χώρες. Επιπλέον, μια αθόρυβη, αόρατη, θανατηφόρα βιολογική επίθεση βραδείας εξέλιξης μπορεί να αποσταθεροποιήσει έναν πληθυσμό απλώς και μόνο προκαλώντας του πανικό. Επιθέσεις σε καλλιέργειες ή σε κοπάδια ζώων μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις τροφίμων και οικονομική καταστροφή.
Ένα άλλο κίνητρο είναι το σχετικά χαμηλό κόστος παραγωγής βιολογικών όπλων. Μια ανάλυση παρέβαλε το κόστος της χρησιμοποίησης διαφόρων όπλων για τη θανάτωση απροστάτευτων αμάχων σε έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Το υπολογιζόμενο κόστος με συμβατικά όπλα ήταν 2.000 δολάρια (περ. 2.200 ευρώ), με πυρηνικά όπλα 800 δολάρια (περ. 880 ευρώ), με νευροπαραλυτικά αέρια 600 δολάρια (περ. 660 ευρώ) και με βιολογικά όπλα 1 δολάριο (περ. 1,1 ευρώ).
Τεχνολογικά Εμπόδια για τους Τρομοκράτες
Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, μερικές τρομοκρατικές ομάδες έχουν πειραματιστεί με βιολογικά όπλα. Ωστόσο, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να πειραματιστεί κανείς με βιολογικά όπλα και στο να εξαπολύσει πραγματική επίθεση με αυτά.
Για να έχει επιτυχία ο τρομοκράτης ή η τρομοκρατική οργάνωση, πρέπει να υπερνικήσει φοβερές τεχνικές δυσκολίες. Πρώτον, ο τρομοκράτης πρέπει να βρει ένα αρκετά φονικό στέλεχος παθογόνου οργανισμού. Δεύτερον, πρέπει να γνωρίζει πώς να το χειριστεί και να το αποθηκεύσει σωστά και με ασφάλεια. Τρίτον, πρέπει να γνωρίζει πώς να το παραγάγει σε μεγάλες ποσότητες. Ελάχιστες ποσότητες κάποιου μικροοργανισμού είναι αρκετά φονικές ώστε να ερημώσουν μια καλλιέργεια, ένα κοπάδι ζώων ή μια πόλη, αρκεί ο παθογόνος οργανισμός να βρει με ακρίβεια το στόχο του. Ωστόσο, οι βιολογικές ουσίες δεν επιβιώνουν εύκολα εκτός εργαστηρίου. Στην πραγματικότητα, μόνο ένα μέρος της βιολογικής ουσίας φτάνει στον πληθυσμό που αποτελεί το στόχο, και συνεπώς θα απαιτούνταν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες για την εξαπόλυση καταστροφικής επίθεσης.
Υπάρχουν και άλλα εμπόδια. Ο τρομοκράτης πρέπει να βρει πώς θα διατηρήσει τον παθογόνο οργανισμό ζωντανό και ενεργό στη διάρκεια της μεταφοράς από τον τόπο όπου φυλάσσεται στον τόπο όπου θα απελευθερωθεί. Τέλος, πρέπει να γνωρίζει πώς θα τον διασπείρει αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι ο παθογόνος οργανισμός που μεταφέρεται στο στόχο πρέπει να έχει σωματίδια κατάλληλου μεγέθους, να διασπαρθεί σε αρκετά μεγάλη γεωγραφική έκταση και να βρίσκεται σε επαρκή ποσότητα ώστε να προκαλέσει μαζική μόλυνση. Μια καλά καταρτισμένη ομάδα Αμερικανών ερευνητών για τον πόλεμο των μικροβίων χρειάστηκε πάνω από δέκα χρόνια για να παραγάγει ένα αξιόπιστο σύστημα μεταφοράς βιολογικών όπλων. Όταν κάποια βιολογική ουσία διασπαρθεί στην ατμόσφαιρα, τότε εκτίθεται στο ηλιακό φως και σε ποικίλες θερμοκρασίες, συνθήκες που ενδέχεται να προκαλέσουν το θάνατο του μικροοργανισμού. Επομένως, για να χρησιμοποιηθεί μια τέτοια ουσία ως όπλο, απαιτείται λεπτομερής γνώση της συμπεριφοράς των βιολογικών οργανισμών στην ατμόσφαιρα.
Λαβαίνοντας υπόψη την έκταση των τεχνολογικών εμποδίων που περιλαμβάνονται, δεν είναι άξιο απορίας το ότι έχουν γίνει λίγες απόπειρες τρομοκρατικών επιθέσεων με βιολογικά όπλα. Επιπλέον, αυτές οι απόπειρες είχαν λίγα θύματα. Πρόσφατα, επιστολές που περιείχαν ίχνη άνθρακα προκάλεσαν το θάνατο πέντε ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό είναι αρκετά τραγικό, αλλά τα θύματα ήταν λιγότερα από εκείνα που θα υπήρχαν αν χρησιμοποιούνταν μια μικρή εκρηκτική συσκευή ή ακόμη και ένα πιστόλι. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι, από το 1975, στο 96 τοις εκατό των επιθέσεων παγκόσμια στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν χημικές ή βιολογικές ουσίες, οι νεκροί ή οι τραυματίες δεν ξεπέρασαν τους τρεις.
Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που περιλαμβάνονται στην εξαπόλυση μιας επιτυχημένης βιολογικής επίθεσης, το Βρετανοαμερικανικό Συμβούλιο Πληροφοριών Ασφαλείας δήλωσε: «Αν και οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν πλήθος απειλών για τρομοκρατικές επιθέσεις με χημικά και βιολογικά μέσα, οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι τα καταστροφικά σενάρια μαζικών θανάτων, αν και εφικτά, είναι αρκετά απίθανο να πραγματοποιηθούν». Ενώ, όμως, οι πιθανότητες μπορεί να είναι λίγες, οι συνέπειες μιας τέτοιας επίθεσης θα μπορούσαν να είναι τρομακτικές.
Τα Άσχημα Νέα
Μέχρι στιγμής, έχουμε αναφερθεί στα καλά νέα: Τόσο οι τεχνολογικές δυσκολίες όσο και η ιστορία συγκλίνουν ενάντια στην πιθανότητα να γίνουν καταστροφικές βιολογικές επιθέσεις. Τα άσχημα νέα, με απλά λόγια, είναι τα εξής: Η ιστορία δεν αποτελεί αξιόπιστο οδηγό για το μέλλον. Παρ’ όλο που οι επιθέσεις του παρελθόντος απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό, οι μελλοντικές μπορεί να επιτύχουν.
Εκφράζονται διάφορες ανησυχίες. Ολοένα και περισσότεροι τρομοκράτες φαίνονται αποφασισμένοι να προξενούν μεγάλες ανθρώπινες απώλειες. Οι τρομοκρατικές ομάδες, όχι μόνο αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη τεχνολογική κατάρτιση, αλλά μερικές από αυτές διαθέτουν οικονομικούς και τεχνικούς πόρους ανάλογους με εκείνους ορισμένων κυβερνήσεων.
Οι ειδικοί δεν φαίνεται να ανησυχούν μήπως υπάρχουν έθνη που εφοδιάζουν με βιολογικά όπλα τρομοκρατικές ομάδες. Ένας αναλυτής είπε: «Οι κυβερνήσεις, όσο αδίστακτες, φιλόδοξες και ιδεολογικά ακραίες και αν είναι, θα διστάσουν να δώσουν μη συμβατικά όπλα σε τρομοκρατικές ομάδες τις οποίες δεν μπορούν να ελέγξουν πλήρως. Οι κυβερνήσεις ίσως μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν αυτά τα όπλα οι ίδιες σε μια πρώτη επίθεση, αλλά το πιθανότερο είναι πως θα τα χρησιμοποιήσουν ως μέσο εκβιασμού παρά ως όπλο μάχης». Αυτό που ανησυχεί τους ειδικούς είναι ότι πολύ καλά εκπαιδευμένοι επιστήμονες μπορεί να στρατολογηθούν με μεγάλα ανταλλάγματα για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε τρομοκρατικές ομάδες.
Σχεδιασμένες Ασθένειες
Κάτι άλλο που προξενεί ανησυχία είναι οι εξελίξεις στη βιοτεχνολογία. Οι επιστήμονες κατέχουν ήδη την τεχνογνωσία με την οποία είναι σε θέση να τροποποιούν παθογόνους οργανισμούς κάνοντάς τους εξαιρετικά φονικούς και ωστόσο πιο εύχρηστους. Μπορούν να τροποποιήσουν γενετικά μικροοργανισμούς που είναι αβλαβείς έτσι ώστε να παράγουν τοξίνες. Οι οργανισμοί μπορούν επίσης να μεταβληθούν προκειμένου να μην ανιχνεύονται με τις συνήθεις μεθόδους. Επιπλέον, μπορούν να σχεδιαστούν ώστε να αντιστέκονται στα αντιβιοτικά, στα κοινά εμβόλια και στις θεραπείες. Επιστήμονες που εγκατέλειψαν την πρώην Σοβιετική Ένωση, λόγου χάρη, ισχυρίστηκαν ότι ανέπτυξαν μια μορφή πανώλης που μπορεί να αντισταθεί σε 16 αντιβιοτικά.
Οι μελλοντικές εξελίξεις στη βιοτεχνολογία και στη γενετική μηχανική αναμένεται να διευρύνουν το φάσμα των δυνατοτήτων. Οι επιστήμονες μπορούν να επέμβουν στη γενετική σύνθεση των οργανισμών για να ανασχεδιάσουν ή να διαμορφώσουν πλήθος βιολογικών όπλων—πιο θανατηφόρων, πιο ανθεκτικών και πιο εύκολων στην παραγωγή και στη μεταφορά. Θα μπορούσαν να τα προσαρμόσουν έτσι ώστε η επίδρασή τους να προβλέπεται και να ελέγχεται ευκολότερα. Οι παθογόνοι οργανισμοί θα ήταν δυνατόν να σχεδιαστούν ώστε να πεθαίνουν έπειτα από έναν καθορισμένο αριθμό κυτταρικών διαιρέσεων—να σκοτώνουν και μετά να εξαφανίζονται.
Ασυνήθιστα κρυφά όπλα είναι επίσης πιθανό να αναπτυχθούν στο μέλλον. Λόγου χάρη, πολύ εξειδικευμένα όπλα θα μπορούσαν να αχρηστέψουν το ίδιο το ανοσολογικό σύστημα—αντί να μολυνθεί το θύμα από μια συγκεκριμένη ασθένεια θα μπορούσε να γίνει ευάλωτο σε πολλές ασθένειες. Αν εμφανιστεί ένας τέτοιος φονικός ιός, όμοιος με του AIDS, ποιος θα μπορεί να ξέρει αν προέρχεται από φυσική μετάλλαξη ή από μια γενετική επέμβαση που έγινε στο εργαστήριο κάποιου εχθρού;
Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν επιφέρει αλλαγές στον τρόπο σκέψης των στρατιωτικών. Ένας Αμερικανός αξιωματικός του ναυτικού έγραψε: «Οι κατασκευαστές όπλων μόλις τώρα άρχισαν να εξερευνούν τις δυνατότητες της βιοτεχνολογικής επανάστασης. Η σκέψη ότι η μελλοντική ανάπτυξη θα είναι πολύ μεγαλύτερη από την ανάπτυξη του παρελθόντος εμπνέει ανησυχία».
Τι Είναι Βιολογικός Πόλεμος;
Ο όρος «βιολογικός πόλεμος» αναφέρεται στην εσκεμμένη εξάπλωση μιας ασθένειας σε ανθρώπους, ζώα ή φυτά. Η ασθένεια εκδηλώνεται όταν ο πληθυσμός που αποτελεί το στόχο μολύνεται με ζωντανούς μικροοργανισμούς. Αυτοί οι οργανισμοί πολλαπλασιάζονται (μερικοί παράγοντας τοξίνες) και στη συνέχεια εκδηλώνονται τα συμπτώματα της ασθένειας. Μερικά βιολογικά όπλα προκαλούν αναπηρία, ενώ άλλα θάνατο. Άλλα πάλι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσβάλουν και να καταστρέψουν καλλιέργειες.
Πληροφορίες για τα Βιολογικά Όπλα
Άνθρακας: Μολυσματική ασθένεια η οποία προκαλείται από βακτήριο που σχηματίζει σπόρια. Τα αρχικά συμπτώματα της εισπνοής άνθρακα μπορεί να μοιάζουν με αυτά ενός κοινού κρυολογήματος. Έπειτα από αρκετές μέρες, τα συμπτώματα εξελίσσονται οδηγώντας σε σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα και σοκ. Αυτή η μορφή άνθρακα συχνά είναι θανατηφόρα.
Σε ανθρώπους που έχουν εκτεθεί σε άνθρακα, η μόλυνση μπορεί να αποτραπεί με αντιβιοτικά. Είναι ουσιώδης η έγκαιρη θεραπευτική αγωγή. Η καθυστέρηση μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης.
Ο άνθρακας είναι εξαιρετικά απίθανο να μεταδοθεί απευθείας από άνθρωπο σε άνθρωπο και ίσως αυτό να μη συμβεί ποτέ.
Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ο άνθρακας χρησιμοποιήθηκε ως όπλο από αρκετές χώρες, περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο αριθμός των εθνών που πιστεύεται ότι έχουν προγράμματα βιολογικών όπλων αυξήθηκε από 10 το 1989 σε 17 το 1995. Δεν είναι σαφές το πόσες από αυτές τις χώρες ασχολούνται με τον άνθρακα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η απελευθέρωση 100 κιλών άνθρακα με ψεκασμό πάνω από μια μεγάλη πόλη θα μπορούσε να έχει εξίσου φονικό αποτέλεσμα με μια βόμβα υδρογόνου.
Αλλαντίαση: Μυοπαραλυτική ασθένεια που προκαλείται από βακτήριο το οποίο παράγει τοξίνη. Τα συμπτώματα της τροφικής αλλαντίασης είναι η διπλωπία ή η θολή όραση, η βλεφαρόπτωση, η κακή άρθρωση, η δυσκολία στην κατάποση και η ξηροστομία. Η μυϊκή αδυναμία επεκτείνεται σε όλο το σώμα ξεκινώντας από τους ώμους. Η παράλυση των αναπνευστικών μυών μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Η αλλαντίαση δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Μια αντιτοξίνη, αν χορηγηθεί αρκετά έγκαιρα, μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων και την πιθανότητα θανάτου.
Η αλλαντοτοξίνη προτιμάται ως βιολογικό όπλο, όχι μόνο επειδή συγκαταλέγεται στις πιο δηλητηριώδεις από τις γνωστές ουσίες, αλλά και επειδή η παραγωγή και η μεταφορά της είναι σχετικά εύκολες. Επιπλέον, εκείνοι που μολύνονται χρειάζονται παρατεταμένη και εντατική περίθαλψη. Πιστεύεται ότι αρκετές χώρες παράγουν την αλλαντοτοξίνη ως βιολογικό όπλο.
Πανώλη: Πολύ μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από βακτήριο. Τα πρώτα σημάδια της θανατηφόρας πνευμονικής πανώλης είναι πυρετός, πονοκέφαλος, αδυναμία και βήχας. Ακολουθεί σηπτικό σοκ και, χωρίς έγκαιρη θεραπεία με αντιβιοτικά, ο θάνατος είναι σχεδόν αναπόφευκτος.
Η ασθένεια μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων σάλιου.
Το 14ο αιώνα, η πανώλη θανάτωσε μέσα σε πέντε χρόνια περίπου 13 εκατομμύρια ανθρώπους στην Κίνα και 20 ως 30 εκατομμύρια στην Ευρώπη.
Τη δεκαετία του 1950 και του 1960, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η πρώην Σοβιετική Ένωση ανέπτυξαν μεθόδους για την εξάπλωση της πνευμονικής πανώλης. Χιλιάδες επιστήμονες πιστεύεται ότι έχουν εργαστεί για την κατασκευή όπλων από το βάκιλο της πανώλης.
Ευλογιά: Πολύ μεταδοτική ασθένεια που προκαλείται από ιό. Τα αρχικά συμπτώματα είναι υψηλός πυρετός, κόπωση, πονοκέφαλοι καθώς και πόνοι στη ράχη και στη μέση. Αργότερα, εμφανίζονται επώδυνες, πυώδεις φλύκταινες. Ένα στα τρία θύματα πεθαίνει.
Η ευλογιά εξαλείφθηκε παγκόσμια το 1977. Ο συνήθης εμβολιασμός κατά της ευλογιάς τερματίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Ο βαθμός ανοσίας, αν υπάρχει, ανάμεσα σε εκείνους που εμβολιάστηκαν νωρίτερα δεν είναι βέβαιος. Δεν έχει βρεθεί αποδεδειγμένη θεραπεία για την ευλογιά.
Η ασθένεια μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω μολυσμένων σταγονιδίων σάλιου. Ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω μολυσμένων ρούχων ή κλινοσκεπασμάτων.
Αρχίζοντας από το 1980, η Σοβιετική Ένωση θέσπισε ένα επιτυχημένο πρόγραμμα για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ιού της ευλογιάς και την προσαρμογή του ώστε να μεταφέρεται από διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Έγιναν επίσης προσπάθειες για να αναπτυχθούν πιο ισχυρά και πιο μεταδοτικά στελέχη ευλογιάς.
[Εικόνα]
Βακτήριο και σφαιρικό σπόριο άνθρακα
[Ευχαριστίες]
Πηγές: U.S. Centers for Disease Control and Prevention, Johns Hopkins Center for Civilian Biodefense Studies.
Θύμα άνθρακα: CDC, Atlanta, Ga.· βακτήριο άνθρακα: ©Dr. Gary Gaugler, Photo Researchers· βακτήριο αλλαντίασης: CDC/Ευγενής παραχώρηση από Larry Stauffer, Oregon State Public Health Laboratory
Βακτήριο πανώλης: Copyright Dennis Kunkel Microscopy, Inc.· ιός ευλογιάς: ©Meckes, Gelderblom, Eye of Science, Photo Researchers· θύμα ευλογιάς: CDC/NIP/Barbara Rice
Πηγή>https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/102002682#h=3