Το βαλς, στα Γαλλικά valse, προέρχεται από το γερμανικό ρήμα walzen που σημαίνει στροβιλίζομαι, χορεύω περιστρεφόμενος – η χαρακτηριστική κίνηση του χορού αυτού. Είναι σε χρόνο ¾ και ξεκίνησε αρχικά σε βραδύ ρυθμό, ενώ αργότερα, στην πρόσφατη μορφή του, προσέλαβε ζωηρό και γρήγορο ρυθμό, το λεγόμενο βιεννέζικο βαλς. Χορεύεται από ζευγάρια που περιστρέφονται διαγράφοντας κυκλική τροχιά. Είναι μια μορφή σύνθεσης που δεν προορίζεται για όρχηση αλλά για ενόργανη εκτέλεση. Χρησιμοποιήθηκε από τους Φρεντερίκ. Σοπέν, Φραντς Λιστ, Γιοχάνες Μπραμς, Ρόμπερτ Σούμαν, Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι κ.λπ. (εκφραστικό βαλς, μελαγχολικό, ευγενές, επιδεικτικό).
Ο όρος βαλς χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και στην αρχή ήταν καταδικασμένος ως ακόλαστος χορός. Η προέλευση του βιεννέζικου βαλς φαίνεται να ξεκινάει από τα αυστριακά Lander, χορούς που η μουσική τους απαντάται σε συλλογές έργων για λαούτα. Το βαλς το συναντάμε σε όπερες και μπαλέτα του 18ου αιώνα, προτού γίνει τόσο δημοφιλές και λάβει τη θέση του μινουέτου. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση η γαλλική αστική τάξη χόρευε βαλς και πολλοί συνθέτες χρησιμοποίησαν αυτό το μουσικό είδος. Μέσα σε αυτούς και οι τρεις μεγάλοι κλασικοί: Γιόζεφ Χάιντ, Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και Λούνβιχ βαν Μπετόβεν. Στη συνέχεια, συνέθεσαν βαλς ο Σούμπερτ (Γερμανικοί Χοροί) και ο Βέμπερ (Πρόσκληση σε βαλς). Ωστόσο, ο Λάνερ και οι Στράους οδήγησαν το σύγχρονο βαλς στη μεγάλη του ακμή. Το βαλς κοντσέρτου εισήλθε στις συμφωνίες του Μπερλιόζ, του Λιστ και του Τσαϊκόφσκι και φυσικά ενυπάρχει σε ολόκληρο το έργο των Μπραμς, Ρ. Στράους, Ραβέλ, Βάγκνερ, Πουτσίνι κ.ά. Από τον 18ο αιώνα ως τις αρχές του 20ού αιώνα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής χορός στην Ευρώπη και πλέον έχει καταστεί κλασικός. Σε όλο τον κόσμο, και στην Ελλάδα, τόσο οι πλέον σημαντικοί συνθέτες όσο και οι ασήμαντοι και αδιάφοροι έγραψαν βαλς, ων ουκ έστιν αριθμός. Παρακάτω, μια προσωπική επιλογή.
TEXNOGRAFIA
Ντμίτρι Σοστακόβιτς - Second Walz - Russian Waltz
Τσαϊκόφσκι - Waltz of the Flowers (Το Βαλς των Λουλουδιών)
από τον «Καρυοθραύστη»
Γιόχαν Στράους - Blue Danube Waltz (Γαλάζιος Δούναβης)
