Τιμάμε τους «Καραϊσκάκηδες» που δεν διαπραγματεύτηκαν τον ξεσηκωμό τους με τα ξένα ή τα ντόπια αφεντικά!

Αντιγόνη Κριπαροπούλου

Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς ήταν πολλά. Όμως οι Έλληνες δεν έκατσαν με σταυρωμένα χέρια. Πολλές φορές ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας την ελευθερία τους. Ήταν όμως ανοργάνωτοι, χωρίς συντονισμό και σχέδιο. Κι ακόμα πολλές φορές στράφηκαν στην πολιτισμένη Ευρώπη πιστεύοντας πως κάποια μεγάλη δύναμη θα σταθεί στο πλευρό τους και θα τους βοηθήσει στο δύσκολο αγώνα τους. Μάταια όμως ! Οι εξεγέρσεις που ξεκινούσαν οι δύστυχοι ραγιάδες πιστεύοντας στις υποσχέσεις των Ευρωπαίων, πνίγονταν στο αίμα, καθώς η πολυπόθητη βοήθεια δεν έφτανε ποτέ… Από το θεατρικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη

Τιμάμε λοιπόν, τους «Καραϊσκάκηδες» που δεν διαπραγματεύτηκαν τον ξεσηκωμό τους ούτε με τα ξένα ούτε με τα ντόπια αφεντικά!

Στις 16 Μαρτίου 1821 ένας απλός τσαγκάρης, ο Καρατζάς, αρχίζει να ξεσηκώνει τους Πατρινούς κατά των Τούρκων τους οποίους αναγκάζει να εγκαταλείψουν την πόλη και να κλειστούν στο κάστρο. Στις 21 Μαρτίου σηκώνει το λάβαρο της επανάστασης. Δολοφονήθηκε, μέσα στην μονή Ομπλού, από τους κοτζαμπάσηδες αδελφούς Κουμαναίους.  Τάφηκε εκεί και ο τάφος του υπάρχει ακόμα και σήμερα στον χώρο της μονής.

Η επανάσταση είχε ήδη αρχίσει παρά την επίσημη άποψη ότι ξεκίνησε στο μοναστήρι τη Αγίας Λαύρας στις 25 Μάρτη. Στις 24 Μάρτη φτάνουν στην Πάτρα, που ήταν ήδη κατειλημμένη από το λαό, ο αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ανδρέας Ζαΐμης και ο Ανδρέας Λόντος, εκ των υστέρων και αφού δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, κηρύσσουν την επανάσταση στην Πελοπόννησο.

Το βράδυ της 27ης Μαρτίου ο Οικονόμου ξεσήκωσε το νησί και κατέλαβε τα πλοία των προκρίτων.  Ο αιφνιδιασμός του Οικονόμου εκείνο το βράδυ πέτυχε και σύσσωμος ο λαός τάχθηκε στο πλευρό του. Την άλλη μέρα οι επαναστάτες κατέλαβαν το διοικητήριο και εκδίωξαν τον κυβερνήτη Νικ. Κοκοβίλα, που ήταν διορισμένος από την Πύλη.  Οι πρόκριτοι αναγκάστηκαν στη συνέχεια να δώσουν χρήματα για τον αγώνα και να αναγνωρίσουν ως κυβερνήτη του νησιού τον Οικονόμου.

Στη Σάμο με τον Λυκούργο Λογοθέτη και στη Χίο με τον αγρότη Μπουρνιά, εφαρμόστηκε πρόγραμμα αντιφεουδαρχικό με διανομή της μεγάλης ιδιοκτησίας σε μικροκαλλιεργητές και ακτήμονες.

Ο ξεσηκωμός του εύφορου νησιού εξαγρίωσε το Σουλτάνο.  Οι Οθωμανοί έκαψαν σπίτια και σκότωσαν όλα τα παιδιά κάτω των 3 ετών, όλους τους άνδρες από 12 ετών και πάνω, καθώς και όλες τις γυναίκες από 40 ετών και πάνω, με εξαίρεση αυτούς που ήταν πρόθυμοι να ασπαστούν το Ισλάμ.  Τελικά, περισσότεροι από 40.000 κάτοικοι του νησιού σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκανενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού διέφυγε προς τα Ψαρά, τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο.

Η Άνδρος είχε προϊστορία σε εξεγέρσεις, όπως αυτές του 1819- 1820.  Το 1824, εν μέσω του απελευθερωτικού αγώνα από την κυριαρχία των Οθωμανών, το καθεστώς των τσιφλικιών και της άγριας εκμετάλλευσης σε βάρος των αγροτών και χωρικών από τους λίγους τσιφλικάδες συνεχιζόταν.  Οι αγρότες ήσαν ανάστατοι και στα πρόθυρα εξέγερσης.  Οι τσιφλικάδες κάλεσαν τον Τούρκο ναύαρχο Καπουδάν πασά να επέμβει, αλλά οι αγρότες εξεγέρθηκαν αμέσως και οι τσιφλικάδες Ντελαγραμμάτικας και Πέτας συνελήφθησαν και διαπομπεύτηκαν δημοσίως.  Παντού ακούγονταν τα συνθήματα «Κάτω οι προδότες» και «Θάνατος στους σκυλάρχοντες».

Το έθνος μας επήρε τα όπλα κατά των τυράννων του. Τετρακόσιους χρόνους είμεθα σκλάβοι των Οθωμανών και τώρα εγίναμεν ελεύθεροι, δώσαντες το αίμα μας δια την ελευθερίαν της πατρίδος. Εις όλα τα μέρη οι Γραικοί πολεμούν δια την ελευθερίαν των και μόνον εις τα νησιά οι κοτζαμπάσηδες δεν είδαν με καλό μάτι την ανάστασιν του Γένους. 

Αυτοί είχαν πάντα το ένας τους και νιτερέσα με τους Οθωμανούς. Μαζί με τους μπέηδες και πασάδες μας καταπίεζαν, μας έπαιρναν το βιός μας, μας καταφρονούσαν, μας έγδυναν, μας ρουφούσαν το αίμα μας, μας τσερεμέτιζαν και επλούτιζαν από τον ιδρώτα μας.(…)  Η κοινοκτημοσύνη δεν είναι ζορμπαλίκι, αλλά έργον δικαιοσύνης. Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες. Θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαμβάνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον και την δούλευσίν τους. (…)

Στην Αθήνα ο Μελέτης Βασιλείου (αξιόλογος λαϊκός ηγέτης) ξεσηκώνει την πόλη, αναγκάζει τους Τούρκους να κλειστούν στην Ακρόπολη και για ένα διάστημα ο λαός παίρνει την εξουσία. Οι κοτζαμπάσηδες όμως καταφέρνουν με την πρώτη ευκαιρία να ξαναπάρουν την εξουσία, καταδιώκουν τον Βασιλείου μέχρι την Εύβοια, όπου και τον δολοφονούν.

Πολύ γρήγορα η επανάσταση απλώνεται σε όλη την Πελοπόννησο και τον Απρίλη στα νησιά. Μέχρι το Μάη η επανάσταση επεκτείνεται στη Μαγνησία, στη Χαλκιδική, στην Εύβοια, στην Κρήτη, στο Μεσολόγγι, στο Αγρίνιο, στο Σούλι.

Το Μάη επιτίθενται στον Οικονόμου, στο διοικητήριο της Υδρας, και αυτός αναγκάζεται να φύγει. Μετά από λίγο τον συλλαμβάνουν και τον μεταφέρουν στην Πελοπόννησο για να τον σκοτώσουν. Ύστερα από αλλεπάλληλες συλλήψεις και αποδράσεις ο Οικονόμου αποφασίζει να πάει το Δεκέμβρη στην Α’ Εθνοσυνέλευση για να ζητήσει δικαιοσύνη. Λίγο πριν από την Εθνοσυνέλευση άντρες του Λόντου τον σκοτώνουν. Όμωςοικοτζαμπάσηδες δενέμεινανάπρακτοι….

Στη Χίο και στη Σάμο αφού οι τοπικοί προύχοντες δεν μπορούσαν να καταστείλουν την εξέγερση, κατάφεραν να επικοινωνήσουν με τα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας και ζήτησαν τη βοήθεια των Τούρκων. Έτσι μετά από την τουρκική απόβαση το λαϊκό κίνημα συνετρίβη. Φωτ: Η καταστροφή της Χίου. Πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά

Στην περιοχή της Μάνης εξεγείρονται οι αγρότες και καταλαμβάνουν εκτάσεις στο Μυστρά και στη Μονεμβασιά τις οποίες μοιράζονται και αρχίζουν να τις καλλιεργούν. Η κατάληψη κράτησε ένα χρόνο οπότε, οι κοτζαμπάσηδες έστειλαν στρατό εναντίον τους.

 Αξίζει να αναφερθούμε και στη στάση των Αγγλων, οι οποίοι, όλη την περίοδο μετά την έναρξη της επανάστασης, κατέτρεχαν τους επαναστατημένους Ελληνες και πρόδιδαν τις κινήσεις τους στους Τούρκους. Η κατάληψη της Πάτρας από το λαϊκό στρατό του Καρατζά λύθηκε τον Απρίλη του 1821 από τον Γιουσούφ Πασά, με τη βοήθεια των Αγγλων.  Ο Αγγλος αρμοστής της Επτανήσου (Μέτλαντ) φέρθηκε απάνθρωπα στους Φιλικούς των νησιών και στα γυναικόπαιδα που κατέφευγαν εκεί από τη Ρούμελη και το Μοριά για να σωθούν. 

Από το 1815 ακόμα, όσοι εξεγείρονται στα Ιόνια νησιά κατά των Αγγλων είχαν πολύ σκληρή μεταχείριση. Οι φυλακίσεις, οι βασανισμοί και οι κρεμάλες ήταν η “ελευθερία” που πρόσφεραν οι Αγγλοι στους κατοίκους των νησιών.  Λαϊκοί ηγέτες όπως ο Ηλίας Ζερβός-Ιακωβάτος, ο Ιωσήφ Μομφεράτος, ο Δομενεγίνης κ.ά. είχαν εξοριστεί.  Λίγο αργότερα ο άγγλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόρδος Στράγκφορτ, θα δεχτεί την πρόταση του σουλτάνου να έρθουν αγγλικά πλοία από τη Μάλτα για να καταστρέψουν τον επαναστατικό ελληνικό στόλο στο Αιγαίο.

Έδωσαν τα πάντα, υλικά, ηθικά και σωματικά, στον Αγώνα.  Από την ανάμειξη των Μ. Δυνάμεων στην Επανάσταση και, μετά τον Καποδίστρια και την Βαυαροκρατία, παραγκωνίστηκαν, οδηγήθηκαν σε δίκες και στην επαιτεία, την φτώχεια και την λησμονιά…

Πρωτοστάτησε στη μάχη στα Δερβενάκια, όπου και έσπασε 3 σπαθιά ενώ το τέταρτο «κόλλησε» στο χέρι του καθώς από την ένταση του αγώνα έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε ιατρική βοήθεια για να «ανοίξει»!  Ήταν επίσης, παρών στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά, στο Μεσολόγγι, στην Αράχωβα…  Ακόμα και οι Τούρκοι θαύμαζαν την γενναιότητα και το θάρρος του!  Ποτέ δεν πήρε ούτε ένα λάφυρο!

Κάποτε, του χάρισαν ένα υπέροχο σπαθί. Εκείνος το έστειλε στο ταμείο για την ενίσχυση του στόλου της Ύδρας. Οι Υδραίοι καραβοκύρηδες του το επέστρεψαν με μια επιστολή που έλεγε: «Το σπαθί αυτό έχει αξία μόνο όταν το κρατάει ο Νικηταράς»!  Ωστόσο, μετά την απελευθέρωση άρχισαν οι περιπέτειές του: Δυο φορές συνελήφθη και το 1839 φυλακίστηκε μετά από κατηγορία για συνομωσία κατά του Όθωνα.  Στη φυλακή βασανίστηκε άγρια με ολονύκτιες μαστιγώσεις και χτυπήματα με το κοντάκι μέχρι που έχασε το φως του.  Όταν αφέθηκε πια ελεύθερος, η υγεία του είχε κλονιστεί σοβαρά.  Η κόρη του όταν τον είδε στην κατάσταση που ήταν, έχασε τα λογικά της!  Πέθανε πάμπτωχος και λησμονημένος, έχοντας αναγκαστεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του να ζητιανεύει για να βγάλει τα προς το ζην και μάλιστα με άδεια που του χορήγησε η ίδια η Πολιτεία!

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ήταν γενναίος πολεμιστής που λόγω της έντονης προσωπικότητάς του ήρθε σε σύγκρουση με σημαντικούς πολιτικούς της εποχής του, γεγονός που οδήγησε σε συνεχείς προσπάθειες για την εξόντωσή του.  Κατηγορήθηκε για συνεργασία με τον εχθρό, φυλακίστηκε και τελικώς δολοφονήθηκε με βάναυσο τρόπο.  Οι δολοφόνοι του πέταξαν το σώμα του από την Ακρόπολη και εμφάνισαν την υπόθεση ως απόπειρα δραπέτευσης. Ηθικός αυτουργός ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης και φυσικός αυτουργός ο Γκούρας…

Έδωσε την περιουσία της για τον αγώνα, και θρήνησε ένα γιο στην επανάσταση.  Θύμα και αυτή του εμφυλίου πολέμου αποσύρθηκε στις Σπέτσες, πικραμένη από τους πολιτικούς και την εξέλιξη του Αγώνα.  Ο μικρότερος γιος της, ερωτεύεται την κόρη της πολύ πλούσιας οικογένειας των Κουτσαίων. Οι Κουτσαίοι ήταν πρόκριτοι των Σπετσών, οι οποίοι όμως δεν ήθελαν τον γάμο μεταξύ των δύο οικογενειών διότι η Μπουμπουλίνα είχε ξοδέψει πια την τεράστια περιουσία της και είχε παραπέσει οικονομικά. Κατά την διάρκεια μιας πάρα πολύ μεγάλης λογομαχίας o Ιωάννης Κούτσης πυροβολεί την Μπουμπουλίνα, το βόλι την πετυχαίνει στο μέτωπο και την αφήνει αμέσως νεκρή.  Έτσι η Μπουμπουλίνα, που αφιέρωσε όλη της τη ζωή για την απελευθέρωση, σκοτώθηκε άδοξα. Η ελληνική πολιτεία έκλεισε την υπόθεση και δεν αναζήτησε τους δράστες.

Η Μαντώ Μαυρογένους, ήταν μια ευγενική και ρομαντική ηρωίδα του αγώνα, που έδωσε τα πάντα για την επανάσταση και βίωσε ένα θυελλώδη έρωτα με τον Δημήτριο Υψηλάντη στα πεδία των μαχών, ο οποίος όμως έληξε άδοξα βυθίζοντας την ίδια στην κατάθλιψη.  Αναγκάστηκε να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής της πάμπτωχη, καταδιωκόμενη από τον Ιωάννη Κωλέττη, ξεχασμένη και παραγκωνισμένη ακόμα και από την ίδια της την οικογένεια.

Οι διαφωνίες του με την Αντιβασιλεία τον οδήγησαν, μαζί με άλλους αγωνιστές, στις φυλακές του Ιτς-Καλέ στο Ναύπλιο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας και στις 25 Μαΐου 1834, μαζί με τον Πλαπούτα, καταδικάστηκε σε θάνατο.  Έλαβε χάρη μετά την ενηλικίωση του Όθωνα το 1835

Μετά το τέλος της επανάστασης ήρθε σε αντίθεση με τους οπαδούς του Καποδίστρια, και αργότερα με τον Όθωνα.  Πρωτοστάτησε στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου όπου ο λαός διεκδίκησε την δημιουργία Συντάγματος.  Το 1852 καταδικάστηκε σε θάνατο με την κατηγορία ότι σχεδίαζε την δολοφονία του Όθωνα, αλλά το 1854 αφέθηκε ελεύθερος.  Το 1864 ονομάστηκε αντιστράτηγος και πέθανε λίγο μετά.

Ο Μαυροκορδάτος κατηγόρησε τον Καραϊσκάκη, ότι: “είχε στείλει επιστολή στον Ομέρ Βρυώνη με την υπόσχεση να του παραδώσει το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό”!  Στις 30 Μαρτίου 1824 συστάθηκε επιτροπή και σε 3 μέρες εκδόθηκε προκήρυξη των εγκλημάτων του Καραϊσκάκη!  Κατά την προκήρυξη, η εν λόγω επιτροπή έκρινε τον Καραϊσκάκη ένοχο «εσχάτης προδοσίας» άνευ δίκης.  Έτσι, στερήθηκε όλων των βαθμών και των αξιωμάτων του και διατάχθηκε να αναχωρήσει από το Αιτωλικό. Οι δε πολίτες διατάχθηκαν να αποφεύγουν κάθε επικοινωνία με τον «εχθρό της πατρίδας», τον Καραϊσκάκη, εφόσον αυτός «δεν μετανοήσει και προσπέσει στο έλεος των Ελλήνων και ζητήσει συγχώρησιν», θεωρώντας ότι το έλεος των Ελλήνων το εκπροσωπούσε ο Μαυροκορδάτος.  Ανάλογη απόφαση δεν είχε προηγουμένως εκδοθεί ούτε κατά των Τούρκων!

 odosdrachmis.gr