"Νόσος: Η Προσπάθεια του Οργανισμού να Προσαρμοστεί στον Τρόπο Ζωής μας"

Έχεις Σκεφτεί ότι το Πρόβλημα Υγείας σου είναι απλά η Προσπάθεια του Οργανισμού σου να Προσαρμοστεί στον Τρόπο Ζωής σου;
Του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά
Φανταστείτε να μην φοβόμασταν ότι θα αρρωστήσουμε από κάποια χρόνια ασθένεια. Να μην φοβόμασταν ότι ο γιατρός μπορεί να μας ανακοινώσει τη διάγνωση μιας σοβαρής νόσου.


Φαντάζει ουτοπικό στη σημερινή εποχή, έτσι δεν είναι; Ζούμε σε ένα ιδιαίτερα επιβαρυμένο περιβάλλον, βιώνουμε έντονο στρες, καταναλώνουμε επεξεργασμένες τροφές που έχουν χάσει τη διατροφική τους αξία και είναι επιβαρυμένες με πολλές θερμίδες, χημικά πρόσθετα, ζάχαρη και κακά λίπη.

Έχουμε προφανώς αλλάξει προτεραιότητες τόσο πολύ, που ακόμη και απλές ενέργειες που μπορούν να έχουν σημαντική ευεργετική επίδραση στην υγεία μας, όπως το περπάτημα και το να πίνουμε νερό, φαντάζουν εμπόδιο στη διεκπεραίωση της καθημερινότητας.

Πολύ συχνά, όταν προτείνω σε έναν ασθενή να περπατήσει, μου απαντά ότι θα ήθελε αλλά δεν προλαβαίνει. Όταν αναφέρω ότι είναι ζωτικής σημασίας να πίνουμε αρκετό νερό, μιας και όλες οι χημικές αντιδράσεις που μας κρατάνε στη ζωή γίνονται παρουσία νερού, προκύπτει ως πρόβλημα ότι όταν κανείς πίνει αρκετό νερό πρέπει να πηγαίνει συχνότερα στην τουαλέτα και αυτό δεν είναι πάντα εφικτό.

Υγεία και Τρόπος Ζωής

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 80% των ασθενειών όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες και τα αυτοάνοσα οφείλονται στο τρόπο ζωής και διατροφής¹.

Τα χρόνια νοσήματα είναι η προσπάθεια του ανθρώπινου οργανισμού να προσαρμοστεί στις βλαβερές συμπεριφορές του τρόπου ζωής. Οι ταχείες πολιτισμικές αλλαγές έχουν όμως ξεπεράσει τη δυνατότητα γενετικής προσαρμογής, πράγμα που οδηγεί στην άνοδο των χρόνιων ασθενειών^2,3.

Είναι προφανές λοιπόν, ότι είτε για να προλάβουμε την εμφάνιση αυτών των σοβαρών ασθενειών, είτε για να τις θεραπεύσουμε, θα πρέπει να διαχειριστούμε τον τρόπο ζωής και διατροφής μας.
Η ιδανική κατάσταση υγείας δεν είναι η απουσία νόσου.

Είναι να ζούμε με καλή διάθεση, να νιώθουμε ότι έχουμε ενέργεια να πραγματοποιήσουμε αυτά που θέλουμε να κάνουμε, να κοιμόμαστε 7-8 ώρες και να ξυπνάμε ξεκούραστοι και έτοιμοι να ξεκινήσουμε τη μέρα μας. 

Ένα άτομο που είναι πραγματικά υγιές: 

• έχει καλή διάθεση, όρεξη για δημιουργία και νιώθει ότι το σώμα του τον ωθεί να κάνει άσκηση και να έχει σημαντική σωματική δραστηριότητα
• μπορεί να θέσει στόχους για το μέλλον και να εργαστεί για να τους πετύχει
• ακούει και εμπιστεύεται το σώμα του στο τι πρέπει να φάει και τι πρέπει να αποφύγει
• αντιλαμβάνεται όταν μια τροφή του μειώνει τα επίπεδα ενέργειας, του προκαλεί υπνηλία ή του χαλάει τη διάθεση
• νιώθει την ανάγκη να πιεί νερό χωρίς να πρέπει να πιέσει τον εαυτό του και λαμβάνει μεγάλη ευχαρίστηση καταναλώνοντας τροφές που είναι πλήρεις

Η υγεία είναι βασική προϋπόθεση για να χαρούμε οποιοδήποτε άλλο αγαθό. 

Ποιος τρόπος ζωής όμως, ποια τροφή και ποια συστατικά χρειάζεται ο καθένας από εμάς; Ποια είναι η ιδανική διατροφή; Είναι οι διαφορετικές τροφές το ίδιο καλές ή κακές για όλους; Πώς να κάνει κανείς άσκηση όταν νιώθει εξαντλημένος και δεν έχει ούτε την σωματική αλλά ούτε και την ψυχική ενέργεια για να αθληθεί;

Ιδανική Δίαιτα
Ας πάρουμε για παράδειγμα το κομμάτι της διατροφής. Ποια θα μπορούσε να είναι μια πραγματικά υγιεινή διατροφή; Η Μεσογειακή διατροφή, η χορτοφαγική διατροφή, η «πάλεο» διατροφή, η νηστεία, η διαλείπουσα νηστεία, μια διατροφή με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, η πρωτεϊνική διατροφή ή μια διατροφή με καλά λιπαρά και χαμηλή σε υδατάνθρακες;

Θα μπορούσα να συνεχίσω σχεδόν επ’ άπειρο με τις διαφορετικές δίαιτες που καλείται να επιλέξει κανείς. Κάθε χρόνο εκδίδονται χιλιάδες βιβλία σχετικά με δίαιτες και διατροφικές προτάσεις. Το καθένα από αυτά χαρακτηρίζει ως ιδανική τη δική του προσέγγιση. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να επιλέξει κανείς τι του ταιριάζει καλύτερα σε βιολογικό επίπεδο αρχικά, και στον τρόπο ζωής του στη συνέχεια;

Πρόκειται για έναν πραγματικό γρίφο για τον οποίο μέχρι και λίγα χρόνια πριν δεν υπήρχε ικανοποιητική απάντηση.

Η γρήγορη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι ότι υπάρχουν ειδικές εξετάσεις που εντοπίζουν τι μεταβολίζει καλύτερα, τη συγκεκριμένη στιγμή, το κάθε άτομο και τι ελλείψεις ή διατροφικές ανάγκες έχει⁵.

Δεν υπάρχει λοιπόν μια ιδανική δίαιτα που να ισχύει για όλους, γιατί διαφορετικοί οργανισμοί διαχειρίζονται με διαφορετικό τρόπο διαφορετικές τροφές.

Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτό.

Αναφέρεται συχνά ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι μια υγιεινή διατροφική συνήθεια. Που θα μπορούσε όμως να βρει φρούτα και λαχανικά ένας Εσκιμώος; Και όμως ξέρουμε ότι οι Εσκιμώοι μέχρι και την δεκαετία του ’60, πριν αλλάξουν την παραδοσιακή διατροφή τους, ακολουθούσαν μια διατροφή που αποτελούνταν κυρίως από τροφές ζωικής προέλευσης –κρέας ταράνδου, φώκιες, ψάρια, λίπος φάλαινας- και παρόλα αυτά είχαν χαμηλό κίνδυνο για καρδιακά νοσήματα^6-8.

Το ίδιο παρατηρήθηκε και σε πληθυσμούς που ζούσαν στις ερημικές εκτάσεις της κεντρικής Αφρικής, όπου η πρόσβαση σε φυτικής προέλευσης τροφές ήταν πρακτικά αδύνατη. Τα μέλη της φυλής των Μασάι κατανάλωναν κρέας και ζωικής προέλευσης τροφές που περιείχαν τεράστιες ποσότητες χοληστερίνης και παρόλα αυτά δεν εμφάνιζαν αρτηριοσκλήρυνση, στεφανιαία νόσο, διαβήτη, καρκίνο ή ακόμη και δερματική ακμή^9-11. 

Στον αντίποδα, πληθυσμοί της Ασίας όπως οι Ιάπωνες, εμφανίζουν αξιοθαύμαστη υγεία και μακροζωία καταναλώνοντας παραδοσιακές διατροφές φυτικής κυρίως προέλευσης και με μικρή ποσότητα ζωικών τροφών που είναι συνήθως ψάρι ή αυγά¹².

Ενώ στη μέση αυτού του διατροφικού φάσματος βρίσκονται οι πληθυσμοί της Μεσογείου, που ακολουθούν μια μικτή διατροφή καταναλώνοντας τόσο φυτικής όσο και ζωικής προέλευσης τροφές όπως κρέας, ψάρι, αυγά, λάδι ελιάς, ελιές, αιγοπρόβεια γαλακτοκομικά, φρούτα, χόρτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σαλάτες και κρίθινα παξιμάδια, με επίσης εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά στη μακροζωία και την υγεία.

Διαφορετικοί οργανισμοί λοιπόν έχουν προσαρμοστεί και λειτουργούν καλύτερα με τροφές που ταιριάζουν στις δικές τους «προδιαγραφές».

Έτσι δεν θα περίμενε κανείς να δώσει ρύζι σε Εσκιμώους ή τυρί φέτα σε Ασιάτες και να έχει θετικά αποτελέσματα στην υγεία τους^6-11. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το ρύζι ή η φέτα είναι ανθυγιεινές τροφές.

Τα τελευταία χρόνια για παράδειγμα παρακολουθούμε στις κλινικές μας μια σειρά από παιδιά από την Νότια Κορέα με ατοπική δερματίτιδα. Αυτά τα παιδιά, καταναλώνουν μεταξύ άλλων, 4-5 φορές την ημέρα ρύζι. Το ρύζι στην Κορέα είναι βασική τροφή και συνοδεύει όλα τα γεύματα. Με βάση εξετάσεις μεταβολομικής που έγιναν στα συγκεκριμένα παιδιά, είδαμε ότι μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση σε 2 φορές την ημέρα, χωρίς αυτό να έχει αρνητικά αποτελέσματα στην υγεία τους. Αντιθέτως παρουσιάζουν μια εξαιρετική πορεία όσον αφορά στην ατοπική δερματίτιδα. Αν όμως συστήναμε σε έναν Αμερικανό ή σε έναν κάτοικο της μεσογείου να τρώει ρύζι 2 φορές την ημέρα, θα αυξάναμε σημαντικά τον κίνδυνο του να αναπτύξει διαβήτη και παχυσαρκία¹³.

Η παραπάνω εικόνα περιπλέκεται επιπλέον αν λάβει κανείς υπόψη ότι διαφορετικές ηλικίες, φύλα, επίπεδο σωματικής άσκησης και η έλλειψη ή η απουσία στρες διαμορφώνουν διαφορετικές διατροφικές ανάγκες και ελλείψεις.

 

Εξατομικευμένη Φαρμακευτική Θεραπεία
Αντίστοιχη εικόνα μπορεί να έχει κανείς σχετικά με την ανταπόκριση σε φαρμακευτικές αγωγές. Μια φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα σε ένα ποσοστό του πληθυσμού, ουδέτερα σε κάποιους και αρνητικά σε άλλους¹⁴.

Οι μεταβολομικές αναλύσεις αξιολογούν την ικανότητα του κάθε ατόμου να μεταβολίσει ένα φάρμακο και παρέχουν πληροφορίες που οδηγούν σε προσαρμογή της αγωγής, με στόχο την καλύτερη απόδοση και τις λιγότερες δυνατές αρνητικές επιπτώσεις¹⁵.

Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής, για παράδειγμα, που μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης, έχει απόλυτη ένδειξη σε άτομα που έχουν υποστεί καρδιακό επεισόδιο. Συχνά όμως αυτή η κατηγορία φαρμάκων προκαλεί πόνους στους μύες, κούραση, αύξηση των επιπέδων του ζαχάρου στο αίμα έως και κατάθλιψη¹⁶.

Οι παραπάνω παρενέργειες προκύπτουν κυρίως γιατί μπλοκάρουν την παραγωγή μιας σημαντικής ουσίας του συνενζύμου Q10^14,16. Κάποιοι ασθενείς είναι πιο ευαίσθητοι σε αυτό και κάποιοι άλλοι επηρεάζονται λιγότερο. Μέσα από μεταβολομικές εξετάσεις ο γιατρός έχει την πληροφορία σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει αυτό και επεμβαίνει, ώστε να βελτιώσει την ανταπόκριση και τηνπορεία της υγείας του ασθενούς του.

Μετρώντας τα Μόρια της Ζωής
Οι πιθανοί συνδυασμοί τρόπου ζωής, διατροφής, ελλείψεων του οργανισμού και φαρμακευτικών παρεμβάσεων είναι δυνητικά άπειροι. Μόνο με εξειδικευμένες εξετάσεις που μετράνε τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στον οργανισμό και υποδεικνύουν τον ακριβή συνδυασμό παρεμβάσεων που θα επιφέρουν το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα, μπορούμε να παρέμβουμε και να βελτιώσουμε ουσιαστικά την υγεία.

Η Μεταβολομική είναι η επιστήμη που μετράει τα μικρά μόρια που διαμορφώνουν τον ανθρώπινο μεταβολισμό. Μεταβολισμός είναι η μετατροπή (μεταβολή) της τροφής σε ενέργεια και δομικά συστατικά. Είναι όλες εκείνες οι διεργασίες που μας διατηρούν στη ζωή και αφορούν στην απορρόφηση των τροφών, στην παραγωγή ενέργειας και στην κατασκευή των κυττάρων που φτιάχνουν το δέρμα, τους μύες και τα όργανα, αλλά και των ουσιών όπως οι ορμόνες, που ρυθμίζουν τη λειτουργία του οργανισμού¹⁵.

Η εξέταση Metabolomic Analysis^® είναι ένα σύγχρονο εργαλείο της Ιατρικής και παρέχει ακριβή δεδομένα για την αντιμετώπιση και πρόληψη χρόνιων και αυτοάνοσων φλεγμονωδών ασθενειών όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, τα νοσήματα του θυρεοειδή, ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση, η νόσος Hashimoto, η νόσος του Crohn, η ατοπική δερματίτιδα, οι αλλεργίες, το άσθμα και άλλες.

Ανιχνεύει παράγοντες που αφορούν:

• τις ελλείψεις σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, αμινοξέα και ωμέγα 3 λιπαρά οξέα
• την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ενέργεια (μιτοχονδριακή λειτουργία)
• την λειτουργία του νευρικού συστήματος
• την τοξική επιβάρυνση του οργανισμού
• την αντιοξειδωτική ικανότητα
• το εντερικό μικροβίωμα
• το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπιδίων
• και επιπρόσθετους δείκτες απόκλισης του οργανισμού από τη φυσιολογική λειτουργία 

Επιπλέον, εντοπίζονται οι στρεσογόνοι παράγοντες που κρύβονται πίσω από την πάθηση, που συχνά παραβλέπονται κατά την διαχείριση της νόσου. Σχεδόν πάντα τα αυτοάνοσα νοσήματα συνοδεύονται από έντονες αλλαγές στη διάθεση που ανατροφοδοτούν τη νόσο και επιδεινώνουν την εικόνα. 

Η βασική μας υπόθεση βασίζεται στο δεδομένο ότι το ανθρώπινο σώμα δεν έχει την τάση να αναπτύξει νόσο, αντιθέτως είναι γενετικά προγραμματισμένο να είναι υγιές. Έτσι η σταδιακή αποκατάσταση των παραπάνω παραγόντων οδηγεί σε μια σταθερή βελτίωση της λειτουργίας του οργανισμού.

Πρόκειται βέβαια για μια προσέγγιση που προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή του ατόμου. Πιθανόν να μην ταιριάζει σε όλους αλλά σίγουρα έχει αποτελέσματα.

Μέσα από την κλινική μας εμπειρία με χιλιάδες περιστατικά με αυτοάνοσα και χρόνια προβλήματα υγείας έχουμε δει ότι η βελτίωση της υγείας είναι εφικτή με τη χρήση των νέων εργαλείων της σύγχρονης Ιατρικής^17-21. Και αυτό δεν είναι δύσκολο, διότι η ίδια η φύση μας θέλει υγιείς. Αντιθέτως, απαιτείται σταθερή και συνεχής προσπάθεια για την πρόκληση της ασθένειας. Κάντε το πρώτο βήμα σήμερα.

Στην Υγειά Σας!

---

---

Βιβλιογραφικές αναφορές 

1. Global Health Observatory (GHO) data Global Health. Observatory data  Noncommunicable diseases (NCD).  https://www.who.int/gho/ncd/en/
2. Stone agers in the fast lane: Chronic degenerative diseases in evolutionary perspective. Eaton SB, Konner M, Shostak M. (1988) Am J Med
3. Metabolomics: From Fundamentals to Clinical Applications. A. Sussulini. Springer International Publishing AG 2017 (ed.).
4. The Interrelationships between Lactose Intolerance and the Modern Dairy Industry: Global Perspectives in Evolutional and Historical Backgrounds. Nissim Silanikove. Nutrients. 2015 Sep.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4586535/
5. Sharpening Precision Medicine by a Thorough Interrogation of Metabolic Individuality. K. Beebe, A.D. Kennedy. Computational and Structural Biotechnology Journal, 2016.
6. Fatty acid composition of the plasma lipids in Greenland Eskimos. Dyerberg J et. al. Am J Clin Nutr. 1975 Sep. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1163480
7. The introduction of refined carbohydrates in the Alaskan Inland Inuit diet may have led to an increase in dental caries, hypertension and atherosclerosis FREE James J DiNicolantonio and James H O’Keefe. BMJ Open Heart, July 2018.   https://openheart.bmj.com/content/5/2/e000776
8. Greenlandic Inuit show genetic signatures of diet and climate adaptation. Fumagalli M et. al. Science. 2015 Sep 18; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26383953
9. Lactase Persistence and Lipid Pathway Selection in the Maasai Kshitij Wagh et. al. PLOS ONE September 28, 2012. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0044751
10. Some Unique Biologic Characteristics of the Masai of East Africa Kurt Biss et. al. N Engl J Med.1971. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM197104012841304
11. Cardiovascular disease in the masai. G.V.Mann et. al. Journal of Atherosclerosis Research 1964.  https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0368131964800417
12. Rice intake and risk of type 2 diabetes: the Singapore Chinese Health Study. Seah, J.Y.H., Koh, WP., Yuan, JM. et al. Eur J Nutr (2018).  https://link.springer.com/article/10.1007/s00394-018-1879-7
13. White Rice, Brown Rice, and Risk of Type 2 Diabetes in US Men and Women Dr. Qi Sun et. al. Arch Intern Med. 2010 Jun 14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3024208/
14. Integration of pharmacometabolomics with pharmacokinetics and pharmacodynamics: towards personalized drug therapy. Vasudev Kantae et al. Metabolomics. 2017. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5165030/
15. Metabolomics activity screening for identifying metabolites that modulate phenotype Carlos Guijas et al. Nat Biotechnol. 2018 Apr 5.   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5937131/  
16. Statin Adverse Effects: A Review of the Literature and Evidence for a Mitochondrial Mechanism Beatrice A. et.al. Am J Cardiovasc Drugs. 2008. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2849981/
17. Urinary organic acids as biomarkers in the assessment of pulmonary function in children with asthma Papamichael M.M., Katsardis C, Erbas B, Itsiopoulos C, Tsoukalas D. Nutrition Research 2018. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S027153171830335X
18. Efficacy of a Mediterranean diet supplemented with fatty fish in ameliorating inflammation in paediatric asthma: a randomised controlled trial Papamichael M. M., Katsardis C., Lamber K., Tsoukalas D., et al. Clinical Nutrition ESPEN 2018 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jhn.12609
19. Application of metabolomics: Focus on the quantification of organic acids in healthy adults
20. Tsoukalas D et al. IJMM 2017 https://www.spandidos-publications.com/ijmm/40/1/112
21. Application of metabolomics part II: Focus on fatty acids and their metabolites in healthy adults Tsoukalas D. et al. IJMM 2019. https://www.spandidos-publications.com/ijmm/43/1/233
22. A Polyphenol-Enriched Supplement Exerts Potent Epigenetic-Protective Activity in a Cell-Based Model of Brain Ischemia Faggi L., Porrini V., Lanzillotta A., Benarese M., Mota M., Tsoukalas D. et al. Nutrients 2019 https://www.mdpi.com/2072-6643/11/2/345/htm

Συντάκτης : Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς

  drtsoukalas.com