Ο ρόλος της αφυδρογονάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD)
Απουσία της G6PD, όλα τα κύτταρα υφίστανται οξειδωτικό stress. Παρόλα αυτά, ο παθολογικός φαινότυπος περιορίζεται στα ερυθροκύτταρα λόγω έλλειψης πυρήνα. Η έλλειψη αυτή τα καθιστά ανήμπορα να αποκαταστήσουν τις κατεστραμμένες πρωτεΐνες τους. Αντίθετα, τα νεαρά εμπύρηνα ερυθροκύτταρα είναι πιο ανθεκτικά σε απώλεια της G6PD. Η παραγωγή τους από το μυελό των οστών αυξάνεται καθώς επιταχύνεται η καταστροφή των ώριμων αιμοσφαιρίων, οπότε η αιμόλυση περιορίζεται.
Ανεπάρκεια της αφυδρογονάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD)
Η ανεπάρκεια της αφυδρογονάσης της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD) χαρακτηρίζεται ως φυλοσύνδετη γενετική νόσος και προκαλεί την έλλειψη ενός βασικού ενζύμου που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προστασία του κυττάρου από την οξειδωτική καταστροφή.
Η συγκεκριμένη νόσος αποτελεί την πιο συχνή ενζυμική διαταραχή στον άνθρωπο και έχουν περιγραφεί παραπάνω από 400 παραλλάγματα του ενζύμου. Το παράλλαγμα Α εντοπίζεται σε ποσοστό 1/20 άτομα νέγρων ανδρών της Αμερικής. Το γεγονός της υψηλής συχνότητας των μεταλλάξεων της G6PD φαίνεται πως σχετίζεται εξελικτικά με το πλεονέκτημα των ετεροζυγωτών ατόμων έναντι της ελονοσίας.
«Αιμολυτικά» φάρμακα και χημικές ουσίες
Ορισμένα φάρμακα και χημικά προϊόντα μπορούν να προκαλέσουν επαγόμενη αιμολυτική αναιμία σε πληθυσμούς ανθρώπων που έχουν κληρονομήσει το φυλοσύνδετο υπολειπόμενο γονίδιο της G6PD. Μερικές από αυτές τις ουσίες είναι οι εξής:
- Πριμακίνη (ανθελονοσιακό)
- Σουλφοναμίδες
- Σουλφόνες
- Ναφθαλίνη
- Ακετυλοσαλυκιλικό οξύ σε υψηλές δόσεις
- Κουκιά
Επίσης, αιμόλυση παρατηρείται και παρουσία ορισμένων λοιμώξεων, όπως της ηπατίτιδας και της πνευμονίας.
Γενετικές πληροφορίες
Ο γονότυπος G6PD Β, με το πρωτεϊνικό προϊόν των 515 αμινοξέων, κωδικοποιεί για το φυσιολογικό τύπο του ενζύμου και βρίσκεται στους περισσότερους πληθυσμούς.
Μετάλλαξη στη 376Α→G του εξωνίου 5 οδηγεί σε Asn126Asp με γονότυπο G6PD A. Το γονιδιακό αυτό προϊόν έχει τις παρακάτω ιδιότητες :
- Αυξημένη ηλεκτροφορητική κινητικότητα σε σχέση με το γονιδιακό προϊόν G6PD Β.
- Πλήρης ενζυμική ενεργότητα.
- 20% συχνότητα εμφάνισης σε Αμερικάνους άνδρες αφρικανικής προέλευσης.
Αν πραγματοποιηθεί επιπλέον μετάλλαξη 202G→A στο εξώνιο 4, τότε γίνεται αντικατάσταση στη Val68Met και έχουμε το γονότυπο G6PD A- .
- Ίδια ηλεκτροφορητική κινητικότητα με την G6PD A
- Μειωμένη σταθερότητα (15% ενεργότητα)
- 10% συχνότητα εμφάνισης σε Αμερικάνους άνδρες αφρικανικής προέλευσης.
Αν πραγματοποιηθεί μετάλλαξη, αποκλειστικά, στη 563C→T στο εξώνιο 6, τότε έχουμε υποκατάσταση Ser188Phe με γονότυπο G6PD B- .
- Ίδια ηλεκτροφορητική κινητικότητα με την G6PD Β.
- Μειωμένη σταθερότητα (4% ενεργότητα)
- Συχνή στην περιοχή της Μεσογείου.
Βιβλιογραφία
- https://en.wikipedia.org/wiki/Mutation
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/projects/SNP/G6PD
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/biosystems/82928?Sel=geneid:2539#show=genes
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/NG_009015.1?from=5001&to=21182&report=genbank
- https://www.uniprot.org/uniprot/P11413
- https://expasy.org/
- https://bioinformatics.mdanderson.org/genecards/cgi-bin/carddisp.pl?gene=G6PD&search=hepatitis
- http://wiki.medpedia.com/Glucose-6-phosphate_dehydrogenase_%28G6PD%29
- http://panacea.med.uoa.gr/topic.aspx?id=335