Ο χρόνος, το κλειδί του μυστηρίου

ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ηταν ψηλός τρία μέτρα και το συνολικό μήκος του περιβόλου έφτανε σχεδόν το μισό χλμ. Η μοναδική σε έκταση και τεχνοτροπία κατασκευή του περιβόλου που εντοπίστηκε στην Αμφίπολη Σερρών ωστόσο δεν έκρυβε πίσω της κάποια αρχαία έπαυλη ή βίλα, αλλά την εντυπωσιακή αιώνια κατοικία ενδεχομένως όχι μόνο ενός, αλλά και περισσοτέρων σημαντικών προσωπικοτήτων του τελευταίου τετάρτου του 4ου αι. π.Χ. Η εύρεση μάλιστα του γλυπτού ενός λέοντα, που
χρονολογείται στην ίδια περίοδο και πιθανότατα τοποθετείται κεντρικά του ταφικού περιβόλου, επιβεβαιώνει τη σημασία του τύμβου, που εντοπίζεται στα όρια της νεκρόπολης της αρχαίας Αμφίπολης. Το μυστικό της ταυτότητας του νεκρού ή των νεκρών θα μπορέσει να έρθει στο φως σε περίπου ένα χρόνο αν δεν υπάρξουν προβλήματα στη χρηματοδότηση.
Η προϊσταμένη της ΚΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, μιλώντας στον «ΑτΚ» διευκρίνισε: «Κατά το 2012 ξεκίνησε η ανασκαφική έρευνα στον Τύμβο Καστά Αμφίπολης με χρηματοδότηση της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και κατόπιν του υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης, που έφερε στο φως σημαντικό ταφικό περίβολο, μοναδικό στο είδος του, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ., με μαρμάρινες βάσεις, ορθοστάτες, επιστέψεις και λοιπή ανωδομή. Πουθενά στην Ελλάδα δεν έχουμε εντοπίσει κάτι ανάλογο, σκεφτείτε ότι έχει ύψος 3 μ. και συνολικό μήκος 497 μ. -από τα οποία έχουν μέχρι τώρα έχουν ανασκαφεί τα 300 μ.- με διάμετρο που φτάνει τα 158,40 μ. Η μοναδικότητα της κατασκευής του ταφικού περιβόλου με τη χρήση αρχιτεκτονικών μελών από θασίτικο μάρμαρο, καθώς και η σημαντική χρονική περίοδος που δημιουργείται οδηγούν τη σκέψη μας στην ύπαρξη σημαντικών τάφων στο εσωτερικό του περιβόλου, που μόνο η συνέχεια της ανασκαφικής έρευνας θα αποκαλύψει».
Πιο συγκεκριμένα η ίδια, δίνοντας το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής στην οποία χρονολογείται το εύρημα προσθέτει: «Κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή, εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και το γιο του Αλέξανδρο Δ'. Επιπλέον, τον ταφικό περίβολο έχει σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας του Μεγάλου Αλεξάνδρου Δεινοκράτης».
Ταφικό σήμα ο λέων
Ωστόσο, όπως εξηγεί η κ. Περιστέρη, ένα μεγάλο μέρος του περιβόλου έχει αποξηλωθεί κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους, αλλά να έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμα και ως δομικό υλικό για την κατασκευή... φραγμάτων: «Μια ευρύτερη έρευνα που πραγματοποιήσαμε στην περιοχή της Αμφίπολης με το συνεργάτη αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, στην προσπάθειά μας να εντοπίσουμε τα χαμένα αρχιτεκτονικά μέλη, μας οδήγησε στην περιοχή του χώρου του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης, όπου βρέθηκαν είτε διάσπαρτα είτε εντοιχισμένα στη βάση του Λέοντος, μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη με προέλευση τον ταφικό περίβολο. Η έρευνα αυτή συνδέει το σημαντικό ταφικό περίβολο του τύμβου Καστά με το Λέοντα της Αμφίπολης. Το υλικό της βάσης του Λέοντα είχε χρησιμοποιηθεί ως φράγμα σε δεύτερη χρήση ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή και βρέθηκε από τον Ελληνικό Στρατό το 1912, κατά την αποξήρανση της κοίτης του Στρυμόνα για την κατασκευή της σύγχρονης γέφυρας κοντά στις εκβολές του. Μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λέοντος συνδέεται με το ταφικό σήμα του τύμβου, που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στο μέσον και στο υψηλότερο σημείο του βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος. Ο Τύμβος Καστά Αμφίπολης και το μνημείο του Λέοντος είναι δύο μνημεία που συνομιλούν μεταξύ τους συνδυάζοντας συγκρίσιμα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και η χρονολόγησή τους ανήκει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Οι λατύπες (θραύσματα από επεξεργασία μαρμάρου) που βρέθηκαν γύρω από το ταφικό σήμα στην κορυφή του τύμβου Καστά δηλώνουν την ύπαρξη μεγάλου μαρμάρινου μνημείου, που δεν είναι άλλο από το Λέοντα και τη βάση του».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστας Τζαβάρας, σε πρόσφατη επίσκεψή του ενέκρινε επιχορήγηση για τη συνέχεια των εργασιών ύψους 50.000 ευρώ. Η κ. Περιστέρη υπογραμμίζει σχετικά με το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των εργασιών και αποκάλυψης του μυστηρίου της ταυτότητας του νεκρού ή νεκρών: «Αν η χρηματοδότηση προχωρήσει χωρίς εμπλοκές, μέσα σ' ένα τρίμηνο θα μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε και την ανασκαφή των υπόλοιπων 200 μέτρων, που ενδεχομένως να μας αποκαλύψουν και μια είσοδο ή να μας βοηθήσουν για περαιτέρω συμπεράσματα. Στη συνέχεια, και αν εξασφαλιστεί συνέχεια της χρηματοδότησης, ευελπιστούμε ότι μέσα στο 2014 θα υπάρχουν αποτελέσματα σχετικά με την ταφή ή τις ταφές».

 agelioforos.gr