Οι φτωχοί και οι φόροι.Το παράδειγμα της Ισλανδίας και η απραξία της Ευρώπης

Οι αποκαλύψεις φέρνουν άλλη μία φορά στο φως, πόσο εύκολα μπορούν οι πλούσιοι να αποκρύψουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες και την περιουσία τους και να απαλλαγούν από κάθε μορφή εθνικής αλληλεγγύης.

Γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι οι πιο πλούσιοι διαπράττουν φοροδιαφυγή κλίμακας χωρίς να υφίστανται καμιά απολύτως επίπτωση. 

Τα «Panama papers» έφεραν στο φως έντεκα εκατομμύρια φακέλους, προερχόμενους από ένα μόνο δικηγορικό γραφείο, με έδρα ένα φορολογικό παράδεισο. 

Ένας καλός λόγος για να πάθει ίλιγγο ο κάθε απλός φορολογούμενος. Τί μπορεί να σκέφτονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η Royal Bank of Scotland έλαβε 45 δισεκατομμύρια στερλίνες (58 δισεκατομμύρια ευρώ) σε κρατική βοήθεια, για την ανακεφαλαιοποίησή της, τη στιγμή που γίνεται γνωστό ότι το συγκεκριμένο ίδρυμα βοηθούσε τους πλούσιους πελάτες του να διαφύγουν των φορολογικών τους υποχρεώσεων; 

Οι αποκαλύψεις φέρνουν άλλη μία φορά στο φως, πόσο εύκολα μπορούν οι πλούσιοι να αποκρύψουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες και την περιουσία τους και να απαλλαγούν από κάθε μορφή εθνικής αλληλεγγύης. Αποδεικνύουν επίσης το εύρος ενός φαινομένου που οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν εντελώς επιφανειακά.

Η φοροδιαφυγή έχει πολλές μορφές και δεν είναι πάντα εύκολο να αποδειχθεί. Οι περίπλοκοι μηχανισμοί φοροδιαφυγής των πολυεθνικών, θέτουν σε δοκιμασία τη δημόσια διοίκηση, που πρέπει να αποκρυπτογραφήσει πολυπλόκαμες διαδικασίες (τιμές εμβασμάτων, κυκλώματα διανομής μερισμάτων ή ενδοομιλικά δάνεια), στα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας.

 Οι επιχειρήσεις αυτές, καθώς λειτουργούν σε περισσότερες της μίας χώρες, έχουν τη δυνατότητα να επωφελούνται από τις διαφορετικές νομοθεσίες. Μερικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναγάγει τη φοροδιαφυγή ή μάλλον τη «βελτιστοποίηση», σε βιομηχανία. 

Τα προνόμια που προσφέρουν διακριτικά στους μεγάλους ομίλους καταλήγουν να βάζουν σε ανταγωνισμό το σύνολο των κρατών, όπως απέδειξαν οι αποκαλύψεις του «Luxleaks»  σχετικά με το Λουξεμβούργο, πρωθυπουργός του οποίου ήταν τότε ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ (πρωθυπουργός της χώρας από το 1995 ώς το 2013), πρόεδρος πλέον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό οδηγεί σε τελική ανάλυση, τα υπουργεία Οικονομικών σε διαπραγματεύσεις, ώστε να μη δουν τις έδρες των εταιρειών να δραπετεύουν στο εξωτερικό.

Οι τράπεζες είναι ο κύριος μεσάζων που χρησιμοποιείται από ιδιώτες και επιχειρήσεις για την απόκρυψη εσόδων ή περιουσίας. Δεν συνιστά έκπληξη το ότι πίσω από πολλές κομπίνες των «Panama papers» βρίσκονται η Société Générale και η Crédit Agricole. Η τελευταία φέρεται για παράδειγμα, να διαχειρίζεται μέσω του δικηγορικού γραφείου του Παναμά Mossak Fonseca περίπου 1.130 υπεράκτιες εταιρείες για λογαριασμό των πελατών της, με ενδιάμεσους τις ελβετικές, κυρίως, θυγατρικές της. 

Ωστόσο, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες εδώ και δεκάδες χρόνια να αναφέρουν πρακτικές ή κινήσεις χρημάτων που θα μπορούσαν να σχετίζονται με ξέπλυμα εισοδημάτων προερχομένων από εγκληματική δραστηριότητα μικρής ή μεγάλης έκτασης. Όμως οι κανόνες αυτοί γίνονται ελάχιστα σεβαστοί. Και η υποχρέωση αυτή από το νόμο προσκρούει στην επιθυμία τους να προσελκύσουν και να κρατήσουν τους πιο μεγάλους πελάτες.

Κι όμως, η φορολογική ασυδοσία δεν είναι μοιραία. Απόδειξη είναι η εξέγερση του λαού της Ισλανδίας την επαύριον της κατάρρευσης των τραπεζών, το 2008. Οι πολίτες αυτής της μικρής χώρας αποφάσισαν με δημοψήφισμα να αρνηθούν την αποπληρωμή του χρέους που άφησαν οι ατασθαλίες μιας τράπεζας και διατάχθηκε μια έρευνα ευρείας κλίμακας με σκοπό την αναζήτηση των υπαίτιων αυτής της φυγής προς τα εμπρός, προς την κατεύθυνση της χρηματιστηριοποίησης της οικονομίας του νησιού.

Η Ισλανδία είναι η μόνη χώρα που διερεύνησε στα αλήθεια την προσωπική ευθύνη των «banksters»  κι ας μην είχε εμπειρία χρηματοοικονομικών ή τραπεζικών διερευνήσεων ούτε και ομάδες ειδικών για τη δρομολόγηση των διώξεων.

 Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού, οι κυβερνήσεις ασχολήθηκαν κατά προτεραιότητα με τη σωτηρία των τραπεζών και κυρίως, με την απαλλαγή από ευθύνες των υψηλόβαθμων στελεχών τους. Αν η Ισλανδία μπόρεσε να φέρει σε πέρας αυτές τις δικαστικές διερευνήσεις, όλες οι χώρες μπορούν να το πράξουν. Το ισλανδικό κοινοβούλιο συνέταξε επίσης μια εντυπωσιακή έκθεση που αναγνώστηκε επί μερόνυχτα στους δημόσιους χώρους και στις εκκλησίες. Ο πληθυσμός ήθελε να μάθει. Οι προσωπικές περιουσίες των «banksters» κατασχέθηκαν. Αλλού, διατήρησαν τα παράνομα κέρδη τους, γεγονός που ενισχύει το συναίσθημα της απουσίας δικαιοσύνης μεταξύ των πολιτών.

 premium.paratiritis.gr

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

greek1.