Μετά τους "πανηγυρικούς” του περασμένου καλοκαιριού, οι οποίοι ακολούθησαν το τυπικό τέλος του τρίτου μνημονίου, οι "ξένοι" αρχίζουν να βλέπουν την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας με περισσότερο ρεαλισμό.
Η στήλη κόντρα σε όλο το ρεύμα, ακόμη και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν σταματήσει να αναφέρονται στους πιθανούς κινδύνους που κρύβει η αδυναμία της χώρας να προχωρήσει στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, την περίοδο του περασμένου θέρους δεν δίσταζε να επισημαίνει πως ο κίνδυνος του Grexit είναι πιθανό να επανέλθει. Την εβδομάδα που πέρασε ακόμη και ο συνήθως υπεραισιόδοξος οίκος Fitch βγήκε και χτύπησε το καμπανάκι του κινδύνου.
Ούτε λίγο ούτε πολύ ο ξένος οίκος βγήκε και μίλησε για πιθανό δημοσιονομικό εκτροχιασμό, προειδοποιώντας για κίνδυνο χρηματοπιστωτικής αστάθειας και επιστροφή των capital controls.
Πώς μπορεί μια χώρα να εμπνεύσει εμπιστοσύνη και να προσελκύσει σοβαρές ξένες επενδύσεις όταν δεν μπορεί να αποσπάσει την εμπιστοσύνη των μικροκαταθετών των τραπεζών που χρειάζονται ελέγχους κεφαλαίων για να μην χάσουν και τις λίγες καταθέσεις που τους έχουν απομείνει;
Η κατάσταση που διανύει η ελληνική οικονομία μετά το 2010 και ιδίως μετά το 2015, όταν έκλεισαν οι τράπεζες και επιβλήθηκαν έλεγχοι κεφαλαίου (capital controls), την έχει θέσει ουσιαστικά με το ένα πόδι εκτός της Ευρωζώνης. Σε καμιά άλλη χώρα της ζώνης δεν ισχύουν έλεγχοι κεφαλαίου.
Το ελληνικό ζήτημα θα επανέλθει το αργότερο το 2023 όταν θα εξαντληθεί το "μαξιλαράκι" των 22-23 δισ. ευρώ που εξασφαλίζει τις μικρές μέχρι τότε δανειακές ανάγκες και θα χρειαστεί να συζητηθεί με τους δανειστές η αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους.
Η όποια λύση εκτός από οικονομική θα είναι και πολιτική και θα εξαρτηθεί από τους συσχετισμούς δυνάμεων που θα έχουν διαμορφωθεί. Αν το 2010 και το 2015 η χώρα πέρασε "ξυστά" από το Grexit με συσχετισμούς πολύ πιο φιλικούς για την ίδια, την επόμενη φορά μπορεί να μην είναι έτσι.
Η ενδυνάμωση των δυνάμεων του εθνολαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού ωθούν τα κόμματα της κεντροδεξιάς προς περισσότερο αυστηρές θέσεις.
Παράλληλα οι σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες που λειτούργησαν σαν ανάχωμα για την Ελλάδα βυθίζονται παντού.
Καθόλου τυχαίο της συγκυρίας και της ελληνικής αποτυχίας δεν πρέπει να θεωρείται και το άρθρο του Thomas Mayer στην Κυριακάτικη Frankfurter Allgemeine που θέτει μετά από πολύ καιρό το ζήτημα του Grexit.
Βλέπε: Griechisches Gewurschtel
Υπάρχει μια σημαντική μερίδα στη χώρα μας που πιστεύει πως η γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ της επιφυλάσσει πάντα μια ιδιαίτερη μεταχείριση η οποία περιλαμβάνει και οικονομικά ανταλλάγματα.
Η Δύση πάντα είχε αυξημένη επιρροή στην Ελλάδα χωρίς ποτέ να την έχει καταστήσει ισότιμο εταίρο στα κέντρα των αποφάσεων, όπως έγινε μετά την ένταξή της στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη. Ενίοτε χρειάζονταν κάποιες περισσότερο αυταρχικές κυβερνήσεις αλλά μετά τον πόλεμο η Ελλάδα εμφάνιζε απόλυτη προσήλωση και πειθαρχία.
Η ισότιμη ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη εκτός της ευνοϊκής διεθνούς συγκυρίας πιστώνεται και στο γεγονός πως σε κρίσιμες φάσεις έτυχε να έχει κυβερνήσεις υπό πρόσωπα με κύρος όπως ο Κ. Καραμανλής και ο Κ. Σημίτης.
Η έκθεση
Η τελευταία έκθεση της Fitch όμως είναι αποκαλυπτική για όποιον γνωρίζει ακόμη να διαβάζει.
Ο οίκος διατηρεί την αξιολόγηση αλλά ενδιαφέρον έχει το γιατί. Αναφέρει λοιπόν το ρεπορτάζ που παρουσιάζει την έκθεση:
"H Fitch επισημαίνει πως η αξιολόγηση "ΒΒ-" της Ελλάδας στηρίζεται σε υψηλά επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος, τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ εκείνα των χωρών με αξιολόγηση στην κατηγορία "ΒΒ" και "ΒΒΒ"."…
Βλέπε: Fitch για Ελλάδα: Κίνδυνοι στα δημοσιονομικά - ο εκτροχιασμός που θα φέρει πίσω τα capital controls…
Το κατά κεφαλήν εισόδημα όμως είναι κάτι που συναρτάται της οικονομικής δραστηριότητας και αυτής των επενδύσεων που προσελκύει η χώρα τόσο σε ποσότητα όσο και ποιότητα.
Αν δεν είναι σε θέση να προσελκύσει επενδύσεις, το κατά κεφαλήν εισόδημα θα συνεχίσει να μειώνεται μέχρι να ισορροπήσει σε κάποιο επίπεδο που συναρτάται της ανταγωνιστικότητας, της οικονομικής ελευθερίας κλπ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας από 32.000 ευρώ το 2010 έχει πέσει το 2018 στα 18.000 ευρώ. Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου που είναι από τους δείκτες που καταγράφουν τις επενδύσεις, από 40 δισ. τον χρόνο πριν το 2010 έχει πέσει στα 20-25 δισ. τον χρόνο όπου και παραμένει καθηλωμένος.
Όταν οι αποσβέσεις υπολογίζονται πάνω από 30 δισ. τον χρόνο η χώρα συνεχίζει να αποεπενδύεται.
Τα στοιχεία λοιπόν δείχνουν πως η χώρα έχει αποτύχει να παραμείνει σε μια νομισματική ζώνη ελεύθερης μετακίνησης των κεφαλαίων. Η συνέχιση των capital controls παρά το τέλος των μνημονίων το επιβεβαιώνει αυτό.
Δεν είναι μόνο η Fitch που έχει αρχίσει να προβληματίζεται με την Ελλάδα, και στον ξένο τύπο εκφέρονται παρόμοιοι προβληματισμοί.
Η DW πριν από λίγες μέρες έγραφε στην ηλεκτρονική της έκδοση:
"Επί 6 μήνες η Ελλάδα αυτοχρηματοδοτείται, αλλά η κατάσταση παραμένει προβληματική για τους Έλληνες. Η οικονομική ανάπτυξη παραμένει στάσιμη, οι νέοι φεύγουν στο εξωτερικό. Στενεύουν τα περιθώρια για τον Αλ. Τσίπρα…."
Βλέπε: DW: Η κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει προβληματική
Του Κώστα Στούπα
capital.gr
politika-gr.