Εργασιακή σκλαβιά και σεξουαλική κακοποίηση υφίστανται χιλιάδες Μαροκινές που πηγαίνουν στην Ισπανία για να εργασθούν στη συγκομιδή της φράουλας
Πριν από περίπου έναν χρόνο μια νεαρή μητέρα από το Μαρόκο άφησε τα παιδιά στον σύζυγό της και πήγε να δουλέψει σε ένα χωράφι με φράουλες κοντά στην πόλη Αλμόντε της Ισπανίας στη νοτιοανατολική ακτή. Εγκυος στο τρίτο της παιδί και έχοντας μεγάλη ανάγκη από χρήματα,
πίστεψε ότι θα μπορούσε να δουλέψει για περίπου τρεις μήνες προκειμένου να ενισχύσει το οικογενειακό της εισόδημα. Στο Μαρόκο για το ίδιο ποσό θα χρειαζόταν να εργαστεί έναν ολόκληρο χρόνο. Τα πράγματα όμως δεν ήρθαν όπως τα φανταζόταν. Σήμερα βρίσκεται εγκλωβισμένη στην Ισπανία περιμένοντας να γίνει η δίκη της, μαζί με άλλες εννέα γυναίκες που δούλευαν στο ίδιο χωράφι με εκείνη για την εταιρεία Donana 1998 d’ Almonte. Οι γυναίκες έχουν καταθέσει αγωγές για σεξουαλική κακοποίηση, τράφικινγκ, παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων και άλλες σκοτεινές πρακτικές.
Μιλώντας στους «New York Times» και όπως άλλες νεαρές μητέρες ζήτησε από τους δημοσιογράφους να χρησιμοποιήσουν μόνο τα αρχικά της (L.H.), φοβούμενη την αντίδραση των μελών της οικογενείας της όταν το άρθρο δημοσιευτεί στα αραβικά. Ο σύζυγός της ήδη έχει καταθέσει αίτηση διαζυγίου.
Οι γυναίκες δήλωσαν ότι συχνά δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να υποστούν τις καταχρήσεις των αφεντικών τους και οι ειδικοί συμφωνούν επάνω σε αυτό. Ο Εμανουέλ Χέλιο, κοινωνιολόγος που έχει ασχοληθεί με τις συνθήκες εκμετάλλευσης αγροτών στη χώρα, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου στερούνται πόρων και η σεξουαλικότητά τους γίνεται ένας τρόπος για να επιβιώσουν. Ο σεξισμός και ο ρατσισμός δημιουργούν καταστάσεις για τις οποίες δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν και οι σχέσεις εξουσίας δεν τους αφήνουν πολλά περιθώρια να προχωρήσουν σε καταγγελίες».
Η L.H. ανέφερε ότι το αφεντικό της ξεκίνησε να την παρενοχλεί πολύ σύντομα μετά την άφιξή της στο χωράφι. Την πίεζε να κάνουν σεξ, υποσχόμενός της καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Αντιστάθηκε και έτσι εκείνος «άρχισε να την πιέζει να εργαστεί πιο σκληρά». Οι υπόλοιπες γυναίκες, αναφέρει, προσπαθούσαν να τη βοηθήσουν όταν η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη για εκείνη, καθώς ήταν έγκυος. Τώρα, ζει σε τοποθεσία που ζήτησε να μείνει εμπιστευτική, περιμένοντας τη δίκη της. «Αισθάνομαι κατάθλιψη και φοβάμαι να ψάξω για δουλειά» λέει.
Οι φράουλες ονομάζονται κόκκινος χρυσός στην Ισπανία που είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας του φρούτου στην Ευρώπη, ενώ αποτελούν τη βάση μιας βιομηχανίας 650 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Ανδαλουσία, όπου εργάζονταν οι γυναίκες, παράγει το 80% των φραουλών στην ιβηρική χώρα.
Σύμφωνα με μια διμερή συμφωνία που υπογράφηκε το 2001, χιλιάδες Μαροκινές εργάζονται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο στα θερμοκήπια της περιοχής για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των φρούτων. Η συμφωνία διευκρινίζει ότι οι εποχικοί εργαζόμενοι πρέπει να προέρχονται από την ύπαιθρο (όπου η φτώχεια και η ανεργία είναι μεγάλες) και πρέπει να είναι μητέρες, έτσι ώστε να θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, κάτι που η πλειονότητα πράττει.
Η συμφωνία θεωρήθηκε επικερδής και από τις δυο πλευρές καθώς έδινε την ευκαιρία στους φτωχούς Μαροκινούς να βγάλουν κάποια χρήματα, και στους ισπανούς φραουλοπαραγωγούς εργασία χαμηλού κόστους, καθώς πληρώνουν τις μετανάστριες με μισθούς πολύ χαμηλότερους από αυτούς των ντόπιων εργατών. Εδώ και αρκετά χρόνια ακτιβιστές διαμαρτύρονται για τις συνθήκες εργασίας στα χωράφια αλλά οι Αρχές και των δύο χωρών δεν έχουν κάνει το παραμικρό σύμφωνα με τα τοπικά εργασιακά σωματεία.
Ωστόσο πριν από έναν χρόνο, δέκα γυναίκες αποφάσισαν να μιλήσουν ανοιχτά, γνωρίζοντας ότι κινδυνεύουν να χάσουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού και της στήριξης των συντηρητικών οικογενειών τους. Σήμερα πληρώνουν αυτό το τίμημα και αν δεν είχαν τη στήριξη συνδικαλιστικών οργανώσεων και ακτιβιστών θα είχαν στην κυριολεξία συντριβεί.
Εκτός από τα διαζύγια, πολλές από τις γυναίκες δήλωσαν ότι νιώθουν ντροπή για όσα έχουν υπομείνει, λένε ότι υποφέρουν από σοβαρές κρίσεις πανικού, ενώ πίσω στο Μαρόκο οι οικογένειές τους τις έχουν «αποκηρύξει». Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, κάποιες έκλαιγαν ενώ άλλες φώναζαν οργισμένες. Οι ψυχές τους είναι γεμάτες φόβο, πίκρα και απογοήτευση.
Μια 37χρονη γυναίκα είπε ότι δεν μπορούσε πλέον να υπομείνει σιωπηλά τις σκληρές συνθήκες εργασίας και τη γενικευμένη κουλτούρα της σεξουαλικής παρενόχλησης και ακόμη και των βιασμών στα χωράφια: «Ενιωθα σαν να είμαι δούλα. Οπως ένα ζώο. Μας εκμεταλλεύονται για να μας στείλουν μετά πίσω. Εύχομαι να είχα πνιγεί στη θάλασσα και να είχα πεθάνει προτού φτάσω στην Ισπανία».
Μια άλλη γυναίκα, μητέρα δύο παιδιών, αποφάσισε να πάει στην Ανδαλουσία για να εργαστεί για λίγους μήνες όταν είδε συμπατριώτισσές της να εξοικονομούν 3.500 δολάρια. Στο Μαρόκο θα ήθελε πάνω από έναν χρόνο δουλειάς να βγάλει τα ίδια χρήματα. Η γυναίκα αναφέρει ότι της υποσχέθηκαν πολλά πράγματα όπως το να ζει αξιοπρεπώς με άλλες τρεις γυναίκες σε σπίτι με κουζίνα και πλυντήριο ρούχων. Αντ’ αυτού, βρέθηκε σε ένα βρώμικο δωμάτιο μαζί με πέντε άλλες γυναίκες. Αναγκαζόταν να κρύβει τα ρούχα και το φαγητό της κάτω από το στρώμα της και να καλύπτει τα ανοιχτά παράθυρα με χαρτόνια για να μην μπαίνουν μέσα κουνούπια και έντομα.
Με την πάροδο του χρόνου, κουράστηκε να εργάζεται ατελείωτες ώρες χωρίς να μπορεί ούτε να πάει στην τουαλέτα και όντας αναγκασμένη να τα πηγαίνει καλά με τα αφεντικά της προκειμένου να μπορεί να εξασφαλίσει το φαγητό της. Η ίδια δεν έπεσε θύμα παρενόχλησης, όμως δηλώνει σοκαρισμένη από αυτά που περνούσαν οι άλλες. Οι αμβλώσεις λέει ήταν ρουτίνα καθώς πολλές έπεφταν θύματα βιασμού.
Οπως καταγγέλλει, οι γυναίκες εξοικειώθηκαν με την κακοποίηση ενώ ακτιβιστές αναφέρουν ότι όποια εξέφραζε παράπονο την έστελναν πίσω στο Μαρόκο. Οι γυναίκες ζήτησαν βοήθεια από μια τοπική ένωση εργαζομένων και από δικηγόρους, όμως τρεις μέρες μετά οι εργοδότες τους τις έβαλαν σε λεωφορεία και τις έστειλαν πίσω στο Μαρόκο. Φυσικά δεν τις πλήρωσαν ποτέ τα μεροκάματα που τους χρωστούσαν.
Υπό το βάρος των καταγγελιών στα Μέσα Ενημέρωσης, το περασμένο φθινόπωρο η κυβέρνηση στη Μαδρίτη υποσχέθηκε να λάβει μέτρα, ενώ ο μαροκινός υπουργός Εργασίας δεσμεύτηκε για καλύτερες συνθήκες. Οι εργάτες και τα συνδικάτα εν τούτοις, αναφέρουν ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. Τόσο για τις συνθήκες διαβίωσης όσο και για την εργασιακή σκλαβιά που βιώνουν οι γυναίκες.tovima.gr
πίστεψε ότι θα μπορούσε να δουλέψει για περίπου τρεις μήνες προκειμένου να ενισχύσει το οικογενειακό της εισόδημα. Στο Μαρόκο για το ίδιο ποσό θα χρειαζόταν να εργαστεί έναν ολόκληρο χρόνο. Τα πράγματα όμως δεν ήρθαν όπως τα φανταζόταν. Σήμερα βρίσκεται εγκλωβισμένη στην Ισπανία περιμένοντας να γίνει η δίκη της, μαζί με άλλες εννέα γυναίκες που δούλευαν στο ίδιο χωράφι με εκείνη για την εταιρεία Donana 1998 d’ Almonte. Οι γυναίκες έχουν καταθέσει αγωγές για σεξουαλική κακοποίηση, τράφικινγκ, παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων και άλλες σκοτεινές πρακτικές.
Μιλώντας στους «New York Times» και όπως άλλες νεαρές μητέρες ζήτησε από τους δημοσιογράφους να χρησιμοποιήσουν μόνο τα αρχικά της (L.H.), φοβούμενη την αντίδραση των μελών της οικογενείας της όταν το άρθρο δημοσιευτεί στα αραβικά. Ο σύζυγός της ήδη έχει καταθέσει αίτηση διαζυγίου.
Οι γυναίκες δήλωσαν ότι συχνά δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να υποστούν τις καταχρήσεις των αφεντικών τους και οι ειδικοί συμφωνούν επάνω σε αυτό. Ο Εμανουέλ Χέλιο, κοινωνιολόγος που έχει ασχοληθεί με τις συνθήκες εκμετάλλευσης αγροτών στη χώρα, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου στερούνται πόρων και η σεξουαλικότητά τους γίνεται ένας τρόπος για να επιβιώσουν. Ο σεξισμός και ο ρατσισμός δημιουργούν καταστάσεις για τις οποίες δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν και οι σχέσεις εξουσίας δεν τους αφήνουν πολλά περιθώρια να προχωρήσουν σε καταγγελίες».
Η L.H. ανέφερε ότι το αφεντικό της ξεκίνησε να την παρενοχλεί πολύ σύντομα μετά την άφιξή της στο χωράφι. Την πίεζε να κάνουν σεξ, υποσχόμενός της καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Αντιστάθηκε και έτσι εκείνος «άρχισε να την πιέζει να εργαστεί πιο σκληρά». Οι υπόλοιπες γυναίκες, αναφέρει, προσπαθούσαν να τη βοηθήσουν όταν η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη για εκείνη, καθώς ήταν έγκυος. Τώρα, ζει σε τοποθεσία που ζήτησε να μείνει εμπιστευτική, περιμένοντας τη δίκη της. «Αισθάνομαι κατάθλιψη και φοβάμαι να ψάξω για δουλειά» λέει.
Οι φράουλες ονομάζονται κόκκινος χρυσός στην Ισπανία που είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας του φρούτου στην Ευρώπη, ενώ αποτελούν τη βάση μιας βιομηχανίας 650 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Ανδαλουσία, όπου εργάζονταν οι γυναίκες, παράγει το 80% των φραουλών στην ιβηρική χώρα.
Σύμφωνα με μια διμερή συμφωνία που υπογράφηκε το 2001, χιλιάδες Μαροκινές εργάζονται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο στα θερμοκήπια της περιοχής για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των φρούτων. Η συμφωνία διευκρινίζει ότι οι εποχικοί εργαζόμενοι πρέπει να προέρχονται από την ύπαιθρο (όπου η φτώχεια και η ανεργία είναι μεγάλες) και πρέπει να είναι μητέρες, έτσι ώστε να θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, κάτι που η πλειονότητα πράττει.
Η συμφωνία θεωρήθηκε επικερδής και από τις δυο πλευρές καθώς έδινε την ευκαιρία στους φτωχούς Μαροκινούς να βγάλουν κάποια χρήματα, και στους ισπανούς φραουλοπαραγωγούς εργασία χαμηλού κόστους, καθώς πληρώνουν τις μετανάστριες με μισθούς πολύ χαμηλότερους από αυτούς των ντόπιων εργατών. Εδώ και αρκετά χρόνια ακτιβιστές διαμαρτύρονται για τις συνθήκες εργασίας στα χωράφια αλλά οι Αρχές και των δύο χωρών δεν έχουν κάνει το παραμικρό σύμφωνα με τα τοπικά εργασιακά σωματεία.
Ωστόσο πριν από έναν χρόνο, δέκα γυναίκες αποφάσισαν να μιλήσουν ανοιχτά, γνωρίζοντας ότι κινδυνεύουν να χάσουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού και της στήριξης των συντηρητικών οικογενειών τους. Σήμερα πληρώνουν αυτό το τίμημα και αν δεν είχαν τη στήριξη συνδικαλιστικών οργανώσεων και ακτιβιστών θα είχαν στην κυριολεξία συντριβεί.
Εκτός από τα διαζύγια, πολλές από τις γυναίκες δήλωσαν ότι νιώθουν ντροπή για όσα έχουν υπομείνει, λένε ότι υποφέρουν από σοβαρές κρίσεις πανικού, ενώ πίσω στο Μαρόκο οι οικογένειές τους τις έχουν «αποκηρύξει». Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, κάποιες έκλαιγαν ενώ άλλες φώναζαν οργισμένες. Οι ψυχές τους είναι γεμάτες φόβο, πίκρα και απογοήτευση.
Μια 37χρονη γυναίκα είπε ότι δεν μπορούσε πλέον να υπομείνει σιωπηλά τις σκληρές συνθήκες εργασίας και τη γενικευμένη κουλτούρα της σεξουαλικής παρενόχλησης και ακόμη και των βιασμών στα χωράφια: «Ενιωθα σαν να είμαι δούλα. Οπως ένα ζώο. Μας εκμεταλλεύονται για να μας στείλουν μετά πίσω. Εύχομαι να είχα πνιγεί στη θάλασσα και να είχα πεθάνει προτού φτάσω στην Ισπανία».
Μια άλλη γυναίκα, μητέρα δύο παιδιών, αποφάσισε να πάει στην Ανδαλουσία για να εργαστεί για λίγους μήνες όταν είδε συμπατριώτισσές της να εξοικονομούν 3.500 δολάρια. Στο Μαρόκο θα ήθελε πάνω από έναν χρόνο δουλειάς να βγάλει τα ίδια χρήματα. Η γυναίκα αναφέρει ότι της υποσχέθηκαν πολλά πράγματα όπως το να ζει αξιοπρεπώς με άλλες τρεις γυναίκες σε σπίτι με κουζίνα και πλυντήριο ρούχων. Αντ’ αυτού, βρέθηκε σε ένα βρώμικο δωμάτιο μαζί με πέντε άλλες γυναίκες. Αναγκαζόταν να κρύβει τα ρούχα και το φαγητό της κάτω από το στρώμα της και να καλύπτει τα ανοιχτά παράθυρα με χαρτόνια για να μην μπαίνουν μέσα κουνούπια και έντομα.
Με την πάροδο του χρόνου, κουράστηκε να εργάζεται ατελείωτες ώρες χωρίς να μπορεί ούτε να πάει στην τουαλέτα και όντας αναγκασμένη να τα πηγαίνει καλά με τα αφεντικά της προκειμένου να μπορεί να εξασφαλίσει το φαγητό της. Η ίδια δεν έπεσε θύμα παρενόχλησης, όμως δηλώνει σοκαρισμένη από αυτά που περνούσαν οι άλλες. Οι αμβλώσεις λέει ήταν ρουτίνα καθώς πολλές έπεφταν θύματα βιασμού.
Οπως καταγγέλλει, οι γυναίκες εξοικειώθηκαν με την κακοποίηση ενώ ακτιβιστές αναφέρουν ότι όποια εξέφραζε παράπονο την έστελναν πίσω στο Μαρόκο. Οι γυναίκες ζήτησαν βοήθεια από μια τοπική ένωση εργαζομένων και από δικηγόρους, όμως τρεις μέρες μετά οι εργοδότες τους τις έβαλαν σε λεωφορεία και τις έστειλαν πίσω στο Μαρόκο. Φυσικά δεν τις πλήρωσαν ποτέ τα μεροκάματα που τους χρωστούσαν.
Υπό το βάρος των καταγγελιών στα Μέσα Ενημέρωσης, το περασμένο φθινόπωρο η κυβέρνηση στη Μαδρίτη υποσχέθηκε να λάβει μέτρα, ενώ ο μαροκινός υπουργός Εργασίας δεσμεύτηκε για καλύτερες συνθήκες. Οι εργάτες και τα συνδικάτα εν τούτοις, αναφέρουν ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. Τόσο για τις συνθήκες διαβίωσης όσο και για την εργασιακή σκλαβιά που βιώνουν οι γυναίκες.tovima.gr