Σάββατο, Ιουνίου 20

“Η υγεία συνδέεται με την κοινωνική ανισότητα – οι φτωχοί είναι πιο ευάλωτοι στον Κορωνοϊό”, συνεντευξη του Γ. Πλουμπίδη

Το antapocrisis απευθύνθηκε στον Γ.Β. Πλουμπίδη σχετικά με την στατιστική εικόνα, έως τώρα, γύρω από την πανδημία, τα αίτια της αποτυχίας στη Μ. Βρετανία αλλά και σχετικά με κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα που ανοίγουν.
Το επιστημονικό σου αντικείμενο αφορά τη στατιστική και την υγεία. Ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα, από τα έως τώρα στατιστικά στοιχεία; Τελικά είναι κάτι πιο επικίνδυνο από μια γρίπη;
Έχουμε πλέον αρκετά στοιχεία για να μπορούμε να πούμε με σχετική σιγουριά ότι ο Κορονοϊός είναι πιο επικίνδυνος από τη γρίπη. Στην στατιστική σχετικά με την υγεία/θνησιμότητα στο γενικό πληθυσμό ένα βασικό μέγεθος που χρησιμοποιούμε είναι η σύγκριση της θνησιμότητας σε συγκεκριμένες περιόδους με το τι συνέβη στα προηγούμενο χρόνια (σταθμισμένη με την ανά έτος αλλαγή της ηλικιακής δομής του πληθυσμού). Σε αυτή την σύγκριση βοηθά το γεγονός ότι η θνησιμότητα στις περισσότερες χώρες μειώνεται τις τελευταίες δεκαετίες (στη Βρετανία τα τελευταία 5 χρόνια είναι σταθερή). Η σύγκριση αυτή επι της ουσίας είναι μέτρηση των excess deaths, δηλαδή θανάτων που με βάση τις μακροχρόνιες τάσεις δεν θα έπρεπε να είχαν συμβεί. Μας δίνουν δηλαδή την δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα την επιρροή του Κορονοϊού, σε σχέση με άλλες αιτίες θανάτου, περιλαμβανόμενης και της γρίπης. Μέχρι τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουμε ξεπεράσει τους 65000 θανάτους σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι η με τον μέσο όρο τα τελευταία 5 χρόνια, παρόλα τα μέτρα που πάρθηκαν (έστω αργά).
Πέρα από τους μη αναμενόμενους θανάτους, έχουμε πλέον σοβαρή εμπειρική τεκμηρίωση από έρευνες αντισωμάτων σε αντιπροσωπευτικά δείγματα του πληθυσμού στόχευσης, είτε αυτός είναι ο γενικός πληθυσμός, είτε κάποια συγκεκριμένη πόλη/περιοχή. Έχει πολύ μεγάλη σημασία σε αυτού τους είδους έρευνες η σωστή δειγματοληψία και ο ορισμός του πληθυσμού στόχευσης. Μέχρι τώρα γνωρίζουμε  ότι στην Ισπανία ο επιπολασμός (prevalence)  του Κορονοιου είναι 5% στο γενικό πληθυσμό (12% στη Μαδρίτη), στο ΗΒ 7% (17% στο Λονδίνο) και 7.5% στη Στοκχόλμη. Επομένως η θνητότητα του Κορονοϊού φαίνεται να είναι πολλαπλάσια της γρίπης, διπλάσια, ίσως και πολύ περισσότερο σε κάποιες χώρες. Προφανώς αυτό αφορά λιγότερο χώρες όπως η Ελλάδα που σε πρώτη φάση πήραν σωστά μέτρα και έχουν ελέγξει την κατάσταση
Οι θάνατοι λόγω Κορονοϊού υποκαταγράφονται ή συμβαίνει το ανάποδο;
Το βασικό στατιστικό μέγεθος για να κρίνουμε την επιρροή του Κορονοϊού είναι οι μη αναμενόμενοι θάνατοι. Το αν ο Κορονοϊός είναι η κύρια αιτία θανάτου η όχι, δεν έχει τόσο σημασία όσον αφορά αυτό. Πχ, περίπου το 25% των συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους από Κορονοϊό στη Μ. Βρετανία, έπασχε από διαβήτη. Προφανώς, ο διαβήτης είναι διαχειρίσιμο νόσημα, και άνθρωποι με διαβήτη ζουν πάρα πολλά ποιοτικά και παραγωγικά χρόνια. Άσχετα με το εάν η κύρια αιτία θανάτου ήταν επιπλοκές σχετικές με το διαβήτη, οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους δεν θα είχαν χάσει τη ζωή τους αν δεν είχαν προσβληθεί από κορονοϊό. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε η πανδημία, δεν θα είχαμε και αύξηση των μη αναμενόμενων θανάτων. Σίγουρα, στο μέλλον η επιστημονική έρευνα θα μας διαφωτίσει για τον εάν και σε ποιο βαθμό οι θάνατοι από Κορονοϊό υποκαταγράφηκαν η όχι, αλλά αυτό δεν νομίζω να αλλάξει πολύ την εικόνα που έχουμε ως τώρα.
Φαίνεται ότι η διαχείριση αυτής της υγειονομικής κρίσης είχε πολλά προβλήματα στη Μ. Βρετανία. Ποια ήταν αυτά; Ποια μέτρα έπρεπε να πάρουν και γιατί δεν το έκαναν;
Υπάρχουν αποτυχίες και αποτυχίες, η συγκεκριμένη είναι επικών διαστάσεων. Η Μ. Βρετανία έχει μεγάλη παράδοσή στην επιδημιολογία μεταδιδόμενων νοσημάτων αλλά και στην δημόσια υγεία, το επίπεδο και στους δυο τομείς είναι από τα υψηλότερα παγκοσμίως. Το κράτος γενικά ήταν προετοιμασμένο για πανδημιες και υπάρχει διαρκής επιστημονική επιτροπή με αυτό το αντικείμενο. Παρόλα αυτά, αυτή τη στιγμή η Μ. Βρετανία έχει το υψηλότερο ποσοστό μη αναμενόμενων θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Άσχετα με την εκάστοτε κυβέρνησή, οι θεσμοί ακόμα λειτουργούν, θα υπάρξει public inquiry (ειδικός θεσμός δημόσιας διαβούλευσης και έρευνας), που θα απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα περί διαχείρισης. Κατά την άποψη μου ο Boris Johnson και η κυβέρνηση του απέτυχαν παταγωδώς. Πέρα από τις όποιες ιδεολογικές διαφωνίες που μπορεί να έχει κανεις, πρόκειται για μια κυβέρνηση η οποία κατά γενική ομολογία δεν αποτελείται από τα ικανότερα στελέχη των Συντηρητικών, τα οποία βρέθηκαν εκτος κόμματος μετά τις πρόσφατες εκλογές. Πέρα από την έλλειψη ικανότητας, ο πιο στενος σύμβουλος του πρωθυπουργού, Dominic Cummings, με τις γνωστες alt right θεσεις του, παίρνει μέρος στις συνεδριάσεις τις επιστημονικής επιτροπής που συμβουλεύει την κυβέρνηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Νομίζω ότι έγιναν μεγάλα λάθη τον Μάρτιο, δεν υπήρξε ούτε καν απαγόρευση σε μεγάλα γεγονότα όπως συναυλίες, ποδοσφαιρικοί αγώνες, ιπποδρομίες και το lockdown αποφασίστηκε αργά (23 Μαρτίου). Στο Λονδίνο από την 1η Ιανουαρίου μέχρι τις 23 Μαρτίου είχαμε περίπου 18 εκατομμύρια αφίξεις στα 5 αεροδρόμια, μόλις 300 ταξιδιώτες μπήκαν σε κάποιου είδους καραντίνα. Κανεις δεν μπορεί να καταλάβει γιατί στην πιο συνδεδεμένη πόλη του πλανήτη δεν πάρθηκαν πιο γρήγορα μέτρα. Με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις, αν είχαν παρθεί μέτρα στο πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου, οι μισοί από τους θανάτους θα είχαν αποφευχθεί.
Σίγουρα πάρθηκαν σωστά μέτρα στήριξής των εργαζομένων από το οικονομικό επιτελείο, που μετριάζουν τις κοινωνικό-οικονομικές και αλλες συνέπειές του lockdown. Aπο εδώ και πέρα έχει σημασία το επόμενο βήμα, γιατί αν δεν γίνει σωστά θα αναγκαστούμε να έχουμε νέο lockdown. Δυστυχώς ούτε αυτό φαίνεται να γίνεται σωστά, αρκετοί από τους επιστήμονες που συμβουλεύουν την κυβέρνηση διαφωνούν με την χαλάρωση των μέτρων που έχει αποφασιστεί για την 1η Ιουνίου. Έχουμε 8000 νέα κρούσματα την ημέρα στην Αγγλία μόνο, ενώ το R0 εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 0.7 και 0.9, ελπίζω να μην χειροτερέψει η κατάστασή.
Τα στατιστικά στοιχεία από τη Μ. Βρετανία μας λένε κάτι για το αν ο συγκεκριμένος ιός είναι, κατά κάποιο τρόπο, ταξικός, όπως δείχνουν τα στοιχεία για παράδειγμα στις ΗΠΑ;
Οι κοινωνικές ανισότητες στην υγεία είναι γνωστές, γενικά η σχέση του κοινωνικό-οικονομικού επιπέδου με την υγεία και τη θνησιμότητα έχει επιβεβαιωθεί από πολύ μεγάλο αριθμό ερευνών διεθνώς. Είναι γενικά αποδεκτό ότι η βελτίωση της υγείας και του προσδόκιμου ζωής που παρατηρείται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, δεν είναι η ίδια για όλες τις κοινωνικές ομάδες και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών συνεχίζει να αυξάνεται. Ο Κορονοϊός δεν αποτελεί εξαίρεση, με βάση τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα το Office for National Statistics, παρατηρούνται περισσότεροι αναλογικά θάνατοι σε περιοχές όπου ζουν κυρίως κοινωνικές ομάδες με χαμηλότερο εισόδημα και επισφαλείς εργασιακές σχέσεις. Φαίνεται μάλιστα ότι η ανισότητα είναι διευρυμένη σε σχέση με άλλες αιτίες θανάτου. Είναι ένα θέμα το οποίο θα μελετήσουμε με τις διαχρονικές βάσεις δεδομένων στο γενικό πληθυσμό που έχουμε στη Μ. Βρετανία, όχι μόνο όσο αφορά τον Κορονοϊό, αλλά και τις επιπτώσεις του lockdown. Νομίζω ότι ειδικά όσο αφορά την ψυχική υγεία οι κοινωνικές ανισότητες θα οξυνθούν.
Τελικά τι συμβαίνει με τα τεστ; Στην Ελλάδα ανακοινώθηκε άνοιγμα της τουριστικής περιόδου χωρίς όμως να είναι υποχρεωτικό κάποιου είδους τεστ. Γιατί γίνεται αυτό, κατά τη γνώμη σου, και πόσο μεγάλο είναι το ρίσκο να ανοίξουν ξανά οι πτήσεις χωρίς την υποχρεωτική διενέργεια τεστ σε όλους τους ταξιδιώτες;
Είναι πολύ δύσκολη απόφαση, προφανώς ο τουρισμός είναι πολύ σημαντικός για την οικονομία, αλλά σίγουρα η μετακίνηση εμπεριέχει ρίσκο. Προφανώς δεν υπάρχει δυνατότητα αυτή τη στιγμή για διενέργεια τεστ σε όλους τους ταξιδιώτες. Ελπίζουμε ότι τα μέτρα στα αεροδρόμια και εντός των αεροπλάνων, όπου δυστυχώς δεν θα τηρούνται αποστάσεις, θα μειώσουν το ρίσκο αρκετά. Είμαι σίγουρος ότι η επιστημονική επιτροπή που είναι πολύ σοβαρή και έχει κάνει πολύ καλή δουλειά μέχρι τώρα παρακολουθεί τα επιδημιολογικά δεδομένα και θα πάρει μέτρα εάν παρατηρηθεί έξαρση στον αριθμό κρουσμάτων. Ελπίζω να μη χρειαστεί.
Μια τελευταία ερώτηση, όχι τόσο «επιστημονική». Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ειρωνεία της ιστορίας. Με αφορμή την πανδημία μέτρα για την οικονομία ή την υγεία που προσεγγίζουν μια λογική κρατικής παρέμβασης κερδίζουν έδαφος. Ταυτόχρονα πρόσωπα – φορείς μιας τέτοιας λογικής (Κόρμπιν στη Μ. Βρετανία, Σάντερς στις ΗΠΑ) φεύγουν από το προσκήνιο. Ανοίγει μια τέτοια συζήτηση στη Μ. Βρετανία για τις ανισότητες και τη σχέση τους με την ύπαρξη η όχι κρατικής παρέμβασης;
Όσο αφορά την Μ. Βρετανία, ο Keir Starmer που διαδέχθηκε τον Jeremy Corbyn, είναι υπέρ του κοινωνικού κράτους και της κρατικής παρέμβασης στον τομέα της υγείας. Πέρα από πρόσωπα, δυο θετικές εξελίξεις εν μέσω πανδημίας στις οποίες μπορούμε να επενδύσουμε είναι η ευρύτερη συναίνεση που φαίνεται να υπάρχει όσο αφορά το κοινωνικό κράτος, την στήριξη της δημόσιας υγείας και τον κυρίαρχο ρόλο του κράτους σε αυτό τον τομέα, αλλά και το κοινωνικό κεφάλαιο που σε αντίθεση με τις δυστοπικές προβλέψεις στην λογοτεχνία και τον κινημοταγραφο, αναδείχθηκε στη διάρκεια του lockdown. Γενικά ο Κορονοϊός μας θύμισε ότι  ο 21ος αιώνας με τι αλλαγές που θα επιφέρει (τεχνητή νοημοσύνη/αυτοματοποίηση, τρισδιάστατη εκτύπωση σε μεγάλη κλίμακα) αλλά και τις μεγάλες προκλήσεις (κλιματική αλλαγή, κοινωνική ανισότητα) πρέπει να αντιμετωπιστεί χωρίς τις ιδεολογικές αγκυλώσεις των προηγούμενων δεκαετιών για την αποτελεσματικότητά του κράτους αλλά και της ελεύθερης αγοράς. Ούτε το κράτος μπορεί – και δεν πρέπει – να κάνει τα πάντα, αλλά ούτε και η ελεύθερη αγορά μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σοβαρό και ισχυρό κράτος. Πιστεύω οτι η Κεϋνσιανή προσέγγιση έχει ευρύτερη αποδοχή πλέον και θα επιστρέψει ως το κυρίαρχο μοντέλο.
από antapocrisis
 http://teleytaiaexodos.blogspot.com