Ξέρετε τι σημαίνει -πραγματικά- η λέξη κυκεώνας;

Πόσες φορές δεν έχετε ακούσει ή χρησιμοποιήσει τη φράση  «έμπλεξα σε έναν κυκεώνα». Συνήθως χρησιμοποιούμε τη λέξη «κυκεώνας» εννοώντας ότι κατακλυζόμαστε από πολλά και διαφορετικά πράγματα καθημερινά, είτε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε ποικίλα προβλήματα και αρκετές προκλήσεις.

Όμως η κυριολεκτική σημασία του «κυκεώνα» δεν είναι αυτή που της αποδίδουμε σήμερα.  Ὁ κυκεών, προκύπτει από το ρήμα κυκόω – κυκῶ, που σημαίνει αναμειγνύω, ανακατεύω.

Τι σημαίνει, λοιπόν, κυκεώνας;

Κυκεώνας ήταν ένα αρχαίο ελληνικό ποτό φτιαγμένο κυρίως από νερό, χοντραλεσμένο κριθάρι (πτισάνη) και βότανα (κυρίως γλήχωνα, ένα βότανο παρόμοιο με την μέντα). Αναφέρεται ότι χρησιμοποιούνταν επίσης και μυρωδικά όπως το κύμινο. Χρησιμοποιούνταν στο αποκορύφωμα των Ελευσίνιων Μυστηρίων για να σπάσει την ιερή αποχή από το φαγητό και το πιοτό, αλλά ήταν επίσης ένα αγαπημένο ποτό των Ελλήνων αγροτών.

Το ποτό αυτό το παρασκεύαζαν δύο οικογένειες ιεροφαντών της Ελευσίνας από γενιά σε γενιά, αλλά η εκτέλεση της συνταγής και τα συστατικά που χρησιμοποιούσαν παρέμειναν μυστικά. Βέβαια, στο στίχο 208 του ομηρικού ύμνου προς τη Δήμητρα αναφέρεται πως τα συστατικά του ποτού είναι το νερό, το κριθάρι και ο δυόσμος.

Αναφορές σε αρχαία ελληνικά κείμενα

Ο Κυκεώνας αναφέρεται στα ομηρικά κείμενα. Η Ιλιάδα τον περιγράφει ως αποτελούμενο από κριθάρι, νερό, βότανα, και τριμμένο τυρί αιγών (XI, 638-641). Στην Οδύσσεια, η Κίρκη προσθέτει κάποιο μέλι και χύνει το μαγικό φίλτρο της σε αυτόν (Χ, 234). Στον ομηρικό ύμνο η θεά Δήμητρα αρνείται το κόκκινο κρασί αλλά δέχεται τον καμένο Κυκεώνα από νερό και κριθάρι.

Θεωρείται ότι είχε χωνευτικές ιδιότητες. Ο Ερμής το συστήνει, στην Ειρήνη του Αριστοφάνη (V. 712), στον ήρωα που έφαγε πάρα πολλά ξηρά φρούτα και καρύδια. Οι αριστοκράτες τον απέφευγαν ως ποτό των αγροτών.

Ο Θεόφραστος απεικονίζει στους χαρακτήρες του (IV, 2-3) έναν αγρότη του οποίου η αναπνοή που αποπνέει θυμάρι ενοχλεί τους γείτονές του στην Εκκλησία.

Σε μία προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα του πώς τόσοι πολλοί άνθρωποι στη διάρκεια δύο χιλιετιών, είχαν οράματα χρησιμοποιώντας τον Κυκεώνα κατά τη διάρκεια της τελετής των Ελευσίνιων Μυστηρίων, εικάζεται ότι το κριθάρι που χρησιμοποιούνταν ήταν μολυσμένο από τον παρασιτικό μύκητα Ερυσίβη, οι ψυχοενεργές ιδιότητες του μύκητα προκάλεσαν την έντονη εμπειρία που περιέγραφαν οι συμμετέχοντες στα Ελευσίνια.

 https://www.infokids.gr/kserete-ti-simainei-pragmatika-i-leksi-k/