ΒΑΛΣΑΜΟ, βαλσαμόχορτο, βαλσαμάκι, περίκι λειχηνόχορτο, σπαθόχορτο, χελωνόχορτο, βότανο του Αγίου Ιωάννη

Επιστημονική ονομασία

Hypericum Perforatum L.

Το βάλσαμο είναι ποώδες πολυετές φυτό με εκτεταμένα υφέρποντα ριζώματα. Τα στελέχη του είναι όρθια, διακλαδισμένα στο άνω τμήμα και μπορεί να αυξηθεί σε 1 μ. ύψος. Έχει αντικριστά, άμισχα, στενά, επιμήκη φύλλα, τα οποία έχουν μήκος 1-2 εκ. Τα φύλλα είναι κίτρινο-πράσινου χρώματος, με διάσπαρτα ημιδιαφανή στίγματα του αδενικού ιστού. Τα στίγματα είναι εμφανή όταν κρατηθούν μπροστά στο φως, δίνοντας στα φύλλα την «διάτρητη» εμφάνιση στην οποία αναφέρεται η Λατινική ονομασία του φυτού. Τα άνθη φτάνουν σε μήκος τα 2,5 εκατοστά, έχουν πέντε πέταλα και έχουν φωτεινό κίτρινο χρώμα με εμφανή μαύρα στίγματα. Επίσης, εμφανίζονται σε πλατιά συμπλέγματα ανθέων στα άκρα των άνω κλάδων, από τα τέλη της άνοιξης και στις αρχές έως τα μέσα του καλοκαιριού.

Αναπτύσσεται σε φτωχά εδάφη, και βρίσκεται συνήθως σε λιβάδια, αγρούς, δρόμους.

Η χρήση του βοτάνου στην ιατρική χρονολογείται από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων. Το βαλσαμόχορτο έχει θεωρηθεί ως ένα ιατρικώς πολύτιμο φυτό για πάνω από 2.000 χρόνια. Έλληνες ιατροί, όπως ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης, ο Πλίνιος χρησιμοποίησαν ευρέως το βότανο ως διουρητικό, αντιφλεγμονώδες, για διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, για πληγές και εγκαύματα, για περιστατικά άγχους, πόνου, κατάθλιψης.

Άλλη ιστορική του χρήση ήταν η παρασκευή αλοιφής για να μην μυρίζουν οι νεκροί και γι' αυτό άλλωστε η ταρίχευση ονομάζεται και βαλσάμωμα.

Σήμερα οι πωλήσεις των προϊόντων που περιέχουν το βότανο αυτό υπερβαίνουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.

Ιδιότητες:

1. Αντικαταθλιπτικό, ηρεμιστικό

Ιατρικές έρευνες έχουν δείξει αποτελεσματικότητα εφάμιλλη με αυτή των αγχολυτικών φαρμάκων για περιπτώσεις άγχους, νευρικότητας, ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης. Η επίδραση του γίνεται αισθητή μετά από τρίμηνη συστηματική λήψη.

2. Αποχρεμπτικό:

Χρησιμοποιείται για θεραπεία βρογχίτιδας, σπασμωδικού βήχα, άσθματος.

3. Εμμηναγωγό:

Ρυθμιστικό της εμμήνου ρύσεως. Ανακούφιση οργανικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο και με την εμμηνόπαυση. Καταπραΰνει τους σπασμούς της περιόδου.

4. Διουρητικό

Βοηθά σε προβλήματα της χοληδόχου κύστεως, της ουρικής αρθρίτιδας και του ουροποιητικού συστήματος.

5. Τονωτικό

Για εξασθενημένα άτομα σε ανάρρωση και στον ίκτερο. Το έγχυμα διεγείρει σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα.

6. Αντιφυσητικό, χωνευτικό, ανθελμινθικό

Ανακουφίζει από δυσπεψία, δυσεντερία, τυμπανισμό, γαστρίτιδα και καταπολεμά ορισμένα παράσιτα του εντέρου.

Παρενέργειες:

Ανήκει στη λίστα βοτάνων, τα οποία πρέπει να αποφεύγονται κατά την κύηση και το θηλασμό.Να μην καταναλώνεται από παιδιά ηλικίας κάτω των 2 ετών.Τα άτομα με πολύ λευκό δέρμα που θεωρούνται περισσότερο

φωτοευαίσθητα απ' το μέσο πληθυσμό, να αποφεύγουν την έντονη

έκθεση στον ήλιο έτσι κι αλλιώς, αλλά ακόμα περισσότερο εάν κάνουν λήψη βαλσαμόχορτου, γιατί αυξάνει αποδεδειγμένα την υπάρχουσα φωτοευαισθησία.Σε ασθενείς με AIDS που κάνουν λήψη βαλσαμόχορτου, το βότανο αποδεδειγμένα δεν δρα τοξικά, αλλά εάν παρατηρηθεί ένα από τα επόμενα, υπνηλία, ευαισθησία στον ήλιο, ναυτία, διάρροια ή εμετός, θα πρέπει να ελαττωθεί η δόση του ή να διακοπεί.

Η λήψη βαλσαμόχορτου αντενδείκνυται αν το άτομο κάνει παράλληλη χρήση: αμφεταμινών, χαπιών αδυνατίσματος, του αμινοξέος τρυπτοφάνη, κορτιζονούχων εισπνοών για αναπνευστικά προβλήματα, ρινικών αποσυμφορητικών, ναρκωτικών.Επίσης, να αποφεύγεται η παράλληλη κατανάλωσή του με: μπύρα, κρασί, καπνιστά αλλαντικά, σοκολάτα, τουρσί, κουκιά.

Μπορεί να ενταχθεί στη διατροφή:

Ως έγχυμα

Ως αφέψημα (ρόφημα)

Ως εκχύλισμα (απόσταγμα)

Ως έλαιο (βαλσαμέλαιο ή βαλσαμόλαδο ή σπαθόλαδο)

Ως κάψουλες

Το 1989, δημοσιεύτηκε μελέτη στο «Proceedings of The National Academy of Sciences» που έδειχνε ότι η υπερικίνη (κόκκινη χρωστική του φυτού) έχει εντυπωσιακή δραστηριότητα κατά του ιού HIV in vitro. Την ίδια χρονιά, στο ενημερωτικό έντυπο 'AIDS Treatment News', αναφέρθηκαν και in vivo αναφορές περιστατικών ασθενών με AIDS, οι οποίοι παρουσίασαν σημαντικά οφέλη από τη συστηματική λήψη

τυποποιημένου εκχυλίσματος βαλσαμόχορτου, όπως βελτιωμένη όρεξη, αυξημένη ανοσολογική λειτουργία, αύξηση βάρους και περισσότερη ενέργεια.

 

Chris Hadjisoteriou

ΛΗΜΝΟΣ "Γαιάων απασέων φιλτάτη" Όμηρος.