ΑΙΣΘΗΜΑ ΠΑΛΜΩΝ

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Αίσθημα παλμών ή φτερούγισμα στο στήθος: Τί είναι;

 

Με τον όρο «αίσθημα παλμών» ή «φτερούγισμα στην καρδιά» (ή το στήθος ή τον λαιμό) ή «αίσθημα κενού στο στήθος» ή «σταμάτημα και ξεκίνημα της καρδιάς» αναφερόμαστε σε ένα πολύ γενικό σύμπτωμα το οποίο αναφέρεται στο αίσθημα αναγνώρισης (επίγνωσης) του κτύπου της καρδιάς.

 

Ενώ, δηλαδή, σε συνήθεις συνθήκες δε νοιώθουμε την καρδιά μας να χτυπάει όταν έχουμε αίσθημα παλμών σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε (έχουμε υπερεπίγνωση) με δυσάρεστο και ενοχλητικό τρόπο τον καρδιακό κύκλο (ή την παύση αυτού) συνεχώς ή σποραδικά.

 

Το αίσθημα παλμών μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις, μπορεί ωστόσο να αντιστοιχεί και σε μία πλήρως φυσιολογική καρδιακή λειτουργία.

Σημειώνεται ότι υπάρχει μεγάλη ετερογένεια ως προς τη βαρύτητα του αισθήματος από άνθρωπο σε άνθρωπο: άλλοι βιώνουν καλοήθειες καταστάσεις ως ένα πολύ ενοχλητικό και τρομακτικό σύμπτωμα, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν επικίνδυνες αρρυθμίες τις οποίες να μην αντιλαμβάνονται (ασυμπτωματικοί) ή να αντιλαμβάνονται ως μια μικρή ενόχληση (ολιγοσυμπτωματικοί).

 

Φτερούγισμα στην καρδιά: Τί να κάνω αν το νοιώσω;

 

Το αίσθημα παλμών μπορεί να εμφανισθεί σε διάφορες συνθήκες όπως για παράδειγμα στην ηρεμία ή την άσκηση, κατά την πρωινή αφύπνιση ή πριν τον νυκτερινό ύπνο, πριν ή μετά από ένα λιποθυμικό ή προ-λιποθυμικό επεισόδιο, πριν ή μετά από επεισόδιο πόνου στο στήθος, σε καθιστή ή όρθια θέση. Αν νοιώσετε αίσθημα παλμών αρχικά δε πρέπει να πανικοβληθείτε. Στη συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε μερικές συμβουλές άμεσης αντιμετώπισης:

 

§  Η πρώτη κίνηση είναι να εξασφαλίσετε τη θέση του σώματος σας, δηλαδή αν είστε όρθιοι καθίστε ή κρατηθείτε από κάπου ή αναζητείστε τη βοήθεια κάποιου τρίτου. Αυτό θα αποτρέψει τον τραυματισμό ακόμα στη σπάνια περίπτωση που απωλέσετε τις αισθήσεις σας.

§  Στη συνέχεια πάρτε μερικές βαθιές ανάσες και προσπαθήστε να καταλάβετε τί ακριβώς συμβαίνει. Το πιο πιθανό το σύμπτωμα θα υποχωρήσει μόνο του εντός μερικών δευτερολέπτων.

§  Προσπαθήστε να ψηλαφήσετε το σφυγμό σας (τοποθετώντας τα δύο δάχτυλα του ενός χεριού στην εξωτερική πλευρά του άλλου χεριού – λίγο πιο κάτω από τον καρπό με την παλάμη προς τα πάνω | σημείο ψηλάφησης κερκιδικής αρτηρίας). Προσπαθήστε να αναγνωρίσετέ αν είναι ρυθμικός (αν κρατά δηλαδή ένα σταθερό tempo) ή αν είναι ακανόνιστος. Προσπαθήστε να μετρήσετε την καρδιακή συχνότητα – δηλαδή το πόσες φορές καταλαβαίνεται το σφυγμό μέσα σε 60 δευτερόλεπτα.

§  Αν έχετε κάποιο έξυπνο ρολόι (smartwatch) που έχει τη δυνατότητα καταγραφής συμβάντων σημειώστε την ώρα ώστε να ανατρέξετε στη συνέχεια. Ορισμένα smartwatch έχουν τη δυνατότητα καταγραφής ηλεκτροκαρδιογραφήματος – σε αυτή την περίπτωση χρειάζονται ορισμένες επιπλέον ενέργειες (συνήθως να ακουμπήσετε τη «στεφάνη» του ρολογιού σε προκαθορισμένο σημείο και να πατήσετε το κατάλληλο κουμπί στην οθόνη). Πρόσβαση του καρδιολόγου σε τέτοια δεδομένα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη κατά την αξιολόγηση σας.

§  Αν υπάρχει κάποια συσκευή μέτρησης πίεσης ή οξύμετρο κοντά σας καλό είναι να τα χρησιμοποιήσετε και να κάνετε μια καταγραφή. Hint: αρκετά οξύμετρα πέραν του επιπέδου οξυγόνου και του αριθμού των σφύξεων δείχνουν και μία καμπύλη – αυτή μας δείχνει μία αίσθηση για τον αν η καρδιά χτυπά ρυθμικά ή άρρυθμα.

 

Προσπαθήστε να καταγράψετε τί κάνατε κατά τη στιγμή της εμφάνισης του συμπτώματος, πόσο διήρκησε το αίσθημα, την συνύπαρξη ζάλης – πόνου ή/και άλλων συμπτωμάτων, αν ξεκινά και σταματά απότομα ή σταδιακά και πόσο συχνά εμφανίζεται. Αυτές είναι πληροφορίες που θα καθοδηγήσουν τον καρδιολόγο στην λεπτομερή αναζήτηση των αιτίων.

 

«Φτερούγισμα» στην καρδιά: Πότε να ανησυχήσω;

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το αίσθημα παλμών αντιστοιχεί σε καλοήθεις καταστάσεις – δηλαδή σε καταστάσεις που δεν είναι άμεσα επικίνδυνες για τη ζωή ούτε θα προκαλέσουν κάποια αρνητική συνέπεια στο μέλλον. Μάλιστα, η σημασία ακόμα και ορισμένων αρρυθμιών είναι μικρότερη σε ένα άτομο εφόσον έχει κατά τα άλλα φυσιολογικό καρδιακό υπόβαθρο (δηλαδή απουσία καρδιοπάθειας).

 

Ωστόσο, η έγκαιρη αναγνώριση και διάγνωση ορισμένων καταστάσεων είναι σημαντική τόσο για την αποκατάσταση των δυσάρεστων συμπτωμάτων όσο και για την αποτροπή πιθανών αρνητικών συνεπειών για την υγεία.

 

Όπως είναι αναμενόμενο, ασθενείς με γνωστά προβλήματα όπως για παράδειγμα συρροή παραγόντων κινδύνου (π.χ. αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης) ή καρδιακή ανεπάρκεια, ή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή μετά από καρδιοχειρουργική επέμβαση θα πρέπει να επικοινωνήσουν άμεσα με τον καρδιολόγο διότι οι πιθανότητες το σύμπτωμα να αντικατοπτρίζει κάτι πιο σημαντικό είναι περισσότερες.

 

Σε κατά τα άλλα υγιή άτομα θα πρέπει να αναζητηθεί άμεση καρδιολογική συμβουλή αν:

§  το σύμπτωμα δεν υποχωρήσει σύντομα ή

§  συνοδεύεται από πρόσθετα συμπτώματα όπως (κρύος) ιδρώτας, ζάλη, πόνος στο στήθος ή την κοιλιά ή το κεφάλι,

§  υπάρχει τάση για έμετο,

§  υπάρχει γενικά κακουχία,

§  συμβεί λιποθυμία – απώλεια συνείδησης.

§  αν η καρδιακή συχνότητα (παλμοί ανά λεπτό) είναι πολύ μεγάλη (>120 ανά λεπτό) στην ηρεμία (δηλαδή χωρίς να υπάρχει σωματική άσκηση)

§  αν ο σφυγμός σας είναι «ακανόνιστος», δηλαδή όταν δεν είναι ρυθμικός.

 

Αντίθετα, αν το σύμπτωμα είναι στιγμιαίο ή/και παροξυσμικό χωρίς συνοδά ανησυχητικά συμπτώματα τότε η ιατρική εκτίμηση μπορεί να γίνει σε τακτική βάση. Επιπλέον, αν έχετε εξεταστεί πρόσφατα και έχετε συζητήσει το σύμπτωμα με τον καρδιολόγο σας, τότε δεν χρειάζεται να επανεξετάζεστε κάθε φορά που το νοιώθετε.

 

Αίσθημα Παλμών: Τί να περιμένω κατά την επίσκεψη στον καρδιολόγο;

 

Το αίσθημα παλμών αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες προσέλευσης ασθενών για εξέταση. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η διερεύνηση διενεργείται σε τακτική βάση μέχρι να αποκαλυφθεί η αιτία – κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό. Στην περίπτωση οξείας εμφάνισης και έντονης συμπτωματολογίας μπορεί να χρειαστεί η επείγουσα εξέταση του ασθενή.

 

Η τυπική διερεύνηση περιλαμβάνει την άμεση διενέργεια ηλεκτροκαρδιογράφηματος ακόμα και πριν τη λήψη των κλινικών πληροφοριών – αυτό θα συμβεί στην περίπτωση που κατά τη στιγμή της προσέλευσης ο ασθενείς νοιώθει ακόμα το σύμπτωμα. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα πρέπει να γίνει άμεσα διότι, πρώτον τα φαινόμενα αυτά συχνά είναι παροδικά και δεύτερον έχει ιδιαίτερη διαγνωστική αξία η ηλεκτρική απεικόνιση της καρδιακής δραστηριότητας την ώρα που ο ασθενείς νοιώθει το ενόχλημα (ιδιαιτέρως στην περίπτωση που δεν υπάρχει πρόβλημα διότι έτσι τίθεται οριστική διάγνωση και αποκλείονται από τη διαφοροδιάγνωση σειρά παθολογικών καταστάσεων).

 

Στη συνέχεια ο καρδιολόγος θα λάβει το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του εξεταζόμενου. Συνήθως, ο περεταίρω έλεγχος περιλαμβάνει τη διενέργεια υπερηχοκαρδιογραφήματος και αιματολογικές εξετάσεις (γενική αίματος, ηλεκτρολύτες, θυρεοειδικές ορμόνες). Αυτό γίνεται για να αναδειχθούν πιθανά αίτια, αλλά και να εκτιμηθεί το υπόστρωμα – δηλαδή η κατάσταση της «καρδιακής υγείας». Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί παρατεταμένη παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού με Holter 24 ώρου (ή για ακόμα μεγαλύτερα διαστήματα με loop recorder) ή και δοκιμασία κόπωσης για την παρακολούθηση των αρρυθμιών κατά την σωματική φόρτιση. Σπανιότερα, επί σημαντικότερων καταστάσεων μπορεί να απαιτηθεί ακόμα και η διενέργεια ηλεκτροφυσιολογικής μελέτης.

 

 

Αίσθημα Παλμών: Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες – Πού οφείλεται;

 

Πολλές και διαφορετικές αιτίες μπορούν να προκαλέσουν αυτό το σύμπτωμα (φτερούγισμα στην καρδιά) το οποίο ενίοτε μπορεί να είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό. Υπάρχει η περίπτωση να μην υπάρχει καν αρρυθμία.

 

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το αίσθημα παλμών αντιστοιχεί σε καλοήθεις καταστάσεις (π.χ. μεμονωμένες υπερκοιλιακές έκτακτες συστολές) ή ακόμα και σε πλήρως εξωκαρδιακά προβλήματα όπως άγχος ή νευρικότητα. Αρκετές διατροφικές συνήθειες όπως η κατανάλωση καφείνης, αλκοόλ ή ακόμα και σοκολάτας μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να προκαλούν επιδεινώνουν το αίσθημα παλμών.Ακολούθως παρατίθεται μία, μη εξαντλητική, λίστα πιθανών καρδιαγγειακών και εξωκαρδιακών αιτιών:

 

Αίσθημα Παλμών: Καρδιαγγειακά Αίτια

–       Κολπική Μαρμαρυγή

–       Υπερκοιλιακές (Κολπικές) Αρρυθμίες

–       Έκτακτες Κολπικές Συστολές

–       Έκτακτες Κοιλιακές Συστολές

–       Βαλβιδοπάθειες

–       Έμφραγμα Μυοκαρδίου – Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο

–       Διαχωριστικό Ανεύρυσμα

–       Δυσλειτουργία μόνιμου τεχνητού βηματοδότη

–       Καρδιακή Ανεπάρκεια

–       Σύνδρομο Νοσούντος Φλεβοκόμβου

–       Πνευμονική Εμβολή

–       Υποξυγοναιμία

–       Χαμηλή αρτηριακή πίεση

 

Αίσθημα Παλμών: Εξωκαρδιακά Αίτια

–       Αναιμία

–       Πυρετός

–       Εγκυμοσύνη

–       Εμμηνόπαυση

–       Άγχος –  Stress

–       Κρίση Πανικού

–       Θυρεοειδοπάθεια

–       Υπογλυκαιμία

–       Ηλεκτρολυτικές Διαταραχές

–       Διατροφικές Συνήθειες (π.χ. κατανάλωση καφέ, τσαγιού, αλκοόλ, ενεργειακών ποτών, πικάντικα τρόφιμα, βαρύ γεύμα)

–       Παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων (π.χ. ρινικά αποσυμφορητικά, εισπνεόμενα για το άσθμα)

–       Χρήση Ναρκωτικών Ουσιών (π.χ. κοκαΐνη, αμφεταμίνες)

 

Αίσθημα παλμών: Επιπλοκές

Το ότι νοιώθει κανείς την καρδιά του δεν αποτελεί πρόβλημα. Το ίδιο το σύμπτωμα δεν προκαλεί επιπλοκές, πέραν της ψυχολογικής επιβάρυνσης (μπορεί να εξελιχθεί ακόμα και σε κρίση πανικού δημιουργώντας στη συνέχεια να αρχίσει ένας φαύλος κύκλος αιτίου-αιτιατού).

 

Ωστόσο, στην περίπτωση που υπάρχει κάποια αρρυθμία (κάτι το οποίο ήδη αναφέρθηκε ότι δεν είναι υποχρεωτικό) τότε οι πιθανές επιπλοκές και η βαρύτητα τους εξαρτώνται από την αρρυθμία αυτή οι σημαντικότερες εκ των οποίων μπορεί να είναι:

§  Σημαντική αδυναμία-ζάλη

§  Απώλεια αισθήσεων (λιποθυμία – συγκοπή)

§  Ταχυμυοκαρδιοπάθεια – Καρδιακή Ανεπάρκεια λόγω παρατεταμένης αρρυθμίας

§  Εγκεφαλικό Επεισόδιο (επί ύπαρξης κολπικής μαρμαρυγής)

§  Καρδιακή Ανακοπή (σε περίπτωση κακοήθων κοιλιακών αρρυθμιών)

 

Αίσθημα παλμών (φτερούγισμα): Πώς αντιμετωπίζεται;

 

Η αντιμετώπιση του αισθήματος παλμών εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία. Όπως ήδη αναφέρθηκε συνήθως δεν υποκρύπτεται κάποια παθολογική κατάσταση και επομένως δεν απαιτείται ειδική αντιμετώπιση.

 

Στην πλειοψηφία των καλοηθών αιτίων η ήπια αλλά συστηματική σωματική άσκηση (γυμναστική όπως γρήγορο περπάτημα ή κολύμπι) καταπιέζει (ή και «θεραπεύει») το αίσθημα παλμών. Επιπλέον θα πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμα, η ελλιπής ξεκούραση, η ακόμα και μικρή κατανάλωση «διεγερτικών» ουσιών (καφές, τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα, κακάο, σοκολάτες, ενεργειακά ποτά). 

 

Αν το ψυχικό stress / άγχος κρύβεται πίσω από τα «φτερουγίσματα», τότε η διαχείριση του, γιατί όχι με τη βοήθεια κάποιου επαγγελματία υγείας, μπορεί επίσης να είναι αποτελεσματική.

 

Στην περίπτωση που διαγνωσθεί συγκεκριμένος τύπος αρρυθμίας τότε ο καρδιολόγος θα συστήσει α) την αντίστοιχη αντιαρρυθμική αγωγή: φαρμακευτική ή επείγουσα ανάταξη (π.χ. καρδιομετατροπή κολπικής μαρμαρυγής) ή επέμβαση κατάλυσης ή/και β) την αντιμετώπιση καρδιακού ή εξω-καρδιακού αιτίου (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, θυρεοειδοπάθεια κ.α.).

 https://kardiologos-vrachatis.gr/%CF%83%CF%8D%CE%BC%CF%80%CF%84%CF%89%CE%BC%CE%B1/%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CF%8E%CE%BD/