Πέμπτη, Φεβρουαρίου 1

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει… παροιμίες για τον Φεβρουάριο – ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ !!!!

Ο Φεβρουάριος είναι ο δεύτερος μήνας του έτους, επονομαζόμενος χαϊδευτικά και Κουτσοφλέβαρος λόγω του ότι έχει 28 ημέρες στα κοινά έτη και 29 στα δίσεκτα. Στα λατινικά η λέξη Φεβρουάριος προέρχεται από το ρήμα «εξαγνίζω» λόγω των θρησκευτικών εορτών εξαγνισμού και καθαρμού που τελούνταν στη Ρώμη στη διάρκεια του μήνα. Στην Ελλάδα έχει πάρει και διάφορες άλλες ονομασίες σχετικές με την μικρή του διάρκεια: Μικρός, Κουτσός, Φλιάρης και Γκουζούκης. Το Φλεβάρης προέρχεται από τις «φλέβες», τα υπόγεια δηλαδή νερά που αναβλύζουν στη διάρκειά του από τις πολλές βροχές, ενώ η γιορτή του Αγίου Τρύφωνα την 1η του μήνα του έδωσε και το όνομα «Αϊ-Τρύφωνας».Παρ’ όλα αυτά ο Φλεβάρης με τις ανθισμένες αμυγδαλιές είναι επίσης και προπομπός της άνοιξης, καθώς μας λέει και η παροιμία, «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει». Και μαζί με την οργιάζουσα φύση έρχονται και οι οργιαστικές τελετουργίες της Αποκριάς. Όπως αναφέρει ο Χριστόφορος Μηλιώνης: «Κύριο χαρακτηριστικό των εορτών αυτών είναι η μεταμφίεση (μασκαράδες, καρναβάλια), το γλέντι, οι βωμολοχίες και τα σκώματα που σκοπό έχουν να ξυπνήσουν τις δυνάμεις της γονιμότητας. Αρχίζουν με το Τριώδιο, κορυφώνονται τις Αποκριές (την Κυριακή της Κρεοφάγου και, κυρίως, της Τυρινής) και τερματίζονται την Καθαρή Δευτέρα, με έξοδο στο ύπαιθρο, με φαγοπότι και «σαρακοστιανά» (λαγάνες, δηλαδή άζυμα, παστά ψάρια, ταραμά, τουρσιά, φρέσκα κρεμμυδάκια και σκόρδα), με χορούς και χαρταετούς.»

Η αρχή του Τριωδίου αναγγελλόταν με πυροβολισμούς και με ταμπούρλα και γίνονταν ιδιαίτερα αισθητή την Τσικνοπέμπτη. Όπως αναφέρει ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, «την Τσικνοπέμπτη, σφάζονται σε πολλά μέρη τα χοιρινά, κυρίως στη νότια Ελλάδα και σε ορισμένα νησιά. Το Σάββατο όμως της ίδιας εβδομάδας, καθώς και τα δύο επόμενα Σάββατα, της Τυρινής και εκείνο της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής, των αγίων Θεοδώρων, είναι αφιερωμένα στη μνήμη των πεθαμένων. Στα Ψυχοσάββατα αυτά φαίνεται ότι συνεχίζεται η αρχαία συνήθεια, αν λάβουμε υπόψη ότι στα Ανθεστήρια, που τελούνταν στην αρχαία Αθήνα την ίδια περίπου εποχή που σήμερα είναι οι Απόκριες, η τρίτη ημέρα, οι Χύτροι, ήταν ημέρα των ψυχών, με προσφορές πανσπερμίας στους νεκρούς και σπονδές από νερό πάνω στους τάφους.»

Στα ψυχοσάββατα οι ψυχές κάθονται επάνω στα δέντρα και τα βλαστάρια του αμπελιού, γι’ αυτό δεν κόφτουν ως τότε βλαστάρια, μήπως πέσουν οι ψυχές που είναι καθισμένες επάνω σ’ αυτά και κλάψουν. Σύμφωνα με τον Γεώργιο Δημητροκάλλη «τούτο το κάθισμα των ψυχών πάνω στα δέντρα έχει ρίζες προχριστιανικές, κι έχουμε παραστάσεις αρχαίες, κι ακόμα και χριστιανικές, κι ας μην το ‘χει στις διδαχές του ο Χριστιανισμός. Αυτό γιατί αυτές οι δοξασίες είναι πανάρχαιες και οικουμενικές, κάπου μάλιστα των φύλλων του δάσους το θρόισμα, ψυχοθρόισμα, μουρμούρισμα των ψυχών.»

Τα έθιμα της Αποκριάς έχουν όμως πολλές προεκτάσεις πέρα από τον ανανεωτικό, γονιμικό και θρησκευτικό χαρακτήρα τους. Όπως αναφέρει ο Λευτέρης Αλεξάκης «ιδιαίτερα η τελευταία μεγάλη Αποκριά (της Τυρινής) δίνει την ευκαιρία να αναζωογονηθούν και να ενισχυθούν οι οικογενειακοί και γενικότερα οι συγγενικοί δεσμοί, να εκφραστεί ο σεβασμός των νεοτέρων προς τους ηλικιωμένους, ιδιαίτερα των νυφάδων προς τα πεθερικά, να σμίξουν απομακρυσμένοι συγγενείς και να περάσουν ευχάριστα λίγο πριν από τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής.»

Αλλά και η επόμενη ημέρα, η Καθαρά Δευτέρα, παρόλα τα νηστίσιμα φαγητά της, δεν είναι παρά «μία προέκταση της αποκριάτικης περιόδου, με κύρια στοιχεία την αθυροστομία, τα αλληλοπειράγματα, τα σκώμματα, τη σάτιρα, που σε κανέναν δεν προκαλούν ενόχληση, αλλά αντίθετα, όλοι τα επιδιώκουν, για το καλό», όπως αναφέρει ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης. Κι έτσι με γέλια και τραγούδια αποχαιρετούσαν την Αποκριά: «Επέρασε η Αποκριά με λύρες με παιγνίδια/και μπήκε η Σαρακοστή μ’ ελιές και με κρομμύδια» και «Τ΄ ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;/ Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος/ σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια/ Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια/ και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε Στεκούλα».

Οι κραιπάλες όμως της Αποκριάς εξαγνίζονται με τα Συμόγιορτα, ένα τριήμερο αφιερωμένο σε τρεις αγίους: τον Αϊ-Τρύφωνα την 1η, την Υπαπαντή στις 2 και του Αϊ Συμιού (άγιος Συμεών) στις 3 του μήνα. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση ο καιρός την ημέρα της Υπαπαντής μπορεί να βοηθήσει στην «πρόβλεψη» των μεταβολών του καιρού που θα ακολουθήσει: «Καλοκαιρία της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας» και «Ό,τι καιρός κάμει τση Παπαντής, θα τον κάμει σαράντα μέρες». Τον Φεβρουάριο γιορτάζει επίσης και ο Άγιος Χαράλαμπος (στις 10 του μήνα) ο οποίος θεωρείται ότι προστατεύει από την πανώλη, ενώ στις 19 γιορτάζει η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία, ανήμερα του μαρτυρικού της θανάτου το 1589. Το σπίτι της βρίσκονταν στη θέση του σημερινού μεγάρου της Αρχιεπισκοπής, ενώ το διατηρημένο λείψανό της φυλάσσεται σήμερα στο Μητροπολιτικό ναό της Αθήνας.

Les Très Riches Heures du duc de Berry février

Πρώτη δημοσίευση:

Διονύσης Π. Σιμόπουλος, «Οι Μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος», ‘Γεωτρόπιο’ Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 507 (2 Ιανουαρίου 2010)

Ελληνικές παροιμίες για τον Φεβρουάριο 

  • Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.
  • Άμα αγκιάξει ο Κουτσοφλέβαρος το πόδι του, θα μας χώσει στα χιόνια.
  • Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.
  • Αν της Υπαπαντής δεν φανεί ο ήλιος, θα βρέχει 40 ημέρες. Αν φανεί θα έρθει καλή χρονιά.
  • Άσπρος Φλεβάρης, χαρούμενος ο χωραφιάρης.
  • Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
  • Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
  • Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
  • Γεναριάτικο αρνί και Φλεβαριάτικο κατσίκι.
  • Ζεστός Φλεβάρης, το Πάσχα κρύο.
  • Η Παπαντή διώχνει τις γιορτές με τ’ αντί.
  • Θύμωσε ο Φλεβαράκης, πλάκωσε ο χιονάκης.
  • Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
  • Καλοκαιριά της Υπαπαντής, Μαρτιάτικος Χειμώνας.
  • Κύριε ελέησον, Φλεβάρη, και στο χάλκωμα με βάνεις [δηλ. από το κρύο μπαίνω να ζεσταθώ μέσα στο καζάνι]
  • Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
  • Ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει κι αν τις φλέβες του ανοίξει, θε να κάψει να φλογίσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει, πάλι ή άνοιξη μυρίζει μα κι αν τύχη να θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ’ τα χιόνια θα μας χώσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει, μ’ αν τις φλέβες του ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει, μα κι αν δώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θ’ ανθίσει.
  • Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
  • Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ’ ανθίσει.
  • Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
  • Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
  • Ό,τι έφτιασε ο Φλεβάρης έχει ο Αλωνάρης.
  • Ό,τι ημέρα κάμει της Παπαντής, θα την κάνει σαράντα μέρες.
  • Παπαντή καλοβρεμμένη, η κοφίνα γεμισμένη.
  • Παπαντούλα βροχερή και τ’ αλώνια σαν σωροί».
  • Παπαντούλα χιονισμένη, και τ’ αμπάρια γιομισμένα.
  • Σου ‘πανε Φλεβάρη βρέξε και λησμόνησες να πάψεις.
  • Στα μαλακά Φλεβάρη μου και έχει ο Θεός.
  • Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού [δηλ. αρχίζει να ζεσταίνει ο καιρός]
  • Στις δεκαπέντ’ από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.
  • Τα γέρικα γαϊδούρια Φλεβάρη ψοφάνε.
  • Τα έκανε ο Φλεβάρης κι έσκασε ο Μάρτης.
  • Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.
  • Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πλερώνει.
  • Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.
  • Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.
  • Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς, Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.
  • Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
  • Τον κακό Φλεβάρη ψοφούν οι λύκοι απ’ την πείνα.
  • Τον καλό τον Φλεβαράκη σκάρισε τ’ αρνάκι.
  • Τον ξερό Φλεβάρη, σου παίρνει ο διάβολος το γαλάρι.
  • Τον Φλεβάρη ανοίγουνε οι φλέβες.
  • Τον Φλεβάρη τον καλό ανοίγει η γης από το νερό.
  • Του Άη Τρυφώνου μην δουλέψεις και τα χέρια σου κλαδέψεις.
  • Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
  • Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει κι αλησμόνησε να πάψει.
  • Του Φλεβάρη το κριθάρι του Μάρτη το κατσίκι.
  • Τρεις τα γέννα, τρεις τη Φώτα κ’ έξι τα μεγάλα Πάσχα.
  • Υπαπαντή καλοβρεγμένη, η κοφίνα γιομισμένη.
  • Φλέβαρε – κουτσοφλέβαρε, καταραμένε μήνα, το έκανες το παράκανες με πέθανες απ’ την πείνα.
  • Φλεβάρη κουτσοφλέβαρε καταραμένε μήνα, μας χιόνισες, μας απόπειρες, μας έλιωσες στην πείνα.
  • Φλεβάρη μήνα κοίταγε ήλιο και φεγγάρι, πάρε και γνώμη από αστρί και κάνε ό,τι βγάλει.
  • Φλεβάρη το ‘πες, Φλεβάρη το ‘κανες.
  • Φλεβάρη, φλέβες (νερού) μ’ άνοιξες.
  • Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
  • Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.
  • Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.
  • Φυλάξου από τον διάβολο κι από Φλεβαριάτικο κρύο.
  • Χιόνι το Φλεβάρη βάνει στάπα στο κελάρι.
  • Χιόνι Φλεβαριάτικο, αλώνι αβερτιάτικο.
  • Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.

.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Οιοσδήποτε θίγεται από άρθρο ή σχόλιο που έχει αναρτηθεί στο oxafies.com , μπορεί να μας ενημερώσει, στο oxafies@gmail.com ώστε να το αφαιρέσουμε άμεσα. Ομοίως και για φωτογραφίες που υπόκεινται σε πνευματικά δικαιώματα.

Στo oxafies.com ακούγονται όλες οι απόψεις . Αυτό δε σημαίνει ότι τις υιοθετούμε η ότι συμπίπτουν με τις δικές μας .