ΣΧΟΛΙΟ: Τι έγινε κατάφεραν Παγκόσμια κυβέρνηση, Παγκόσμια Δικτατορία ;;
"Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τους κατώτατους μισθούς αλλάζει τους κανόνες, ανοίγοντας κερκόπορτα για μειώσεις μισθών
Από τον Σπύρο Γεράρδη
Στις 11 Νοεμβρίου 2025 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δημοσίευσε την απόφασή του επί της προσφυγής που είχε καταθέσει η Δανία κατά της Κοινοτικής Οδηγίας ΕΕ 2022/2041 «για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έσπευσε να πανηγυρίσει, χαρακτηρίζοντας την απόφαση νίκη και δικαίωση για τους Ευρωπαίους εργαζομένους, καθώς η Οδηγία γίνεται δεκτή.
Ωστόσο, οι αλλαγές που διατάζει το δικαστήριο για επιμέρους ζητήματα αλλοιώνουν το νόημά της σε τέτοιο βαθμό, που κάνουν τους ειδικούς στην Ελλάδα να χαρακτηρίζουν το τοπίο που διαμορφώθηκε μία μεταφορά του πιο βάρβαρου εργασιακού δικαίου που εφαρμόστηκε στη χώρα μας στα χρόνια των Μνημονίων, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Οδηγία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022 με ευρύτατη πλειοψηφία (με 505 ψήφους υπέρ, 92 ψήφους κατά και 44 αποχές) και άρχισε να ισχύει από τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, με την Ελλάδα να προχωρά στην ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο με τεράστια καθυστέρηση -λίγο πριν από την παραπομπή της στο Ευρωδικαστήριο- τον Δεκέμβριο του 2024.
Συνοπτικά η Οδηγία όριζε ότι για τη στήριξη των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών τα κράτη-μέλη, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, πρέπει:
– να προωθούν την ανάπτυξη και την ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων να συμμετέχουν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μισθών, ιδίως σε κλαδικό ή διακλαδικό επίπεδο,
– να ενθαρρύνουν τις εποικοδομητικές, ουσιαστικές και εμπεριστατωμένες διαπραγματεύσεις για τους μισθούς μεταξύ των κοινωνικών εταίρων,
– να παίρνουν μέτρα για την προστασία της άσκησης του δικαιώματος συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών και να προστατεύουν τους εργαζομένους και τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων από διακρίσεις όσον αφορά την απασχόλησή τους,
– να παίρνουν μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών εκπροσώπων, καθώς και των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των οργανώσεων των εργοδοτών από ενδεχόμενες παρεμβάσεις μεταξύ τους ή των εκπροσώπων ή των μελών τους κατά τη σύσταση, τη λειτουργία ή τη διοίκησή τους,
– όταν το ποσοστό της κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι χαμηλότερο από το κατώτατο όριο του 80%, να θεσπίζουν πλαίσιο με τους αναγκαίους πρόσφορους όρους για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, είτε με νόμο είτε έπειτα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, και να καταρτίζουν σχέδιο δράσης για την αύξηση της κάλυψης.
Επιπλέον, η Οδηγία όριζε πως τα κράτη-μέλη με νομοθετημένο κατώτατο μισθό, όπως η Ελλάδα, δρομολογούν ορισμένες διαδικασίες για να διασφαλίσουν ότι θα είναι επαρκής, με στόχο:
– την επίτευξη αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου,
– τη μείωση της φτώχειας των εργαζομένων,
– την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής σύγκλισης προς τα πάνω,
– τη μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων.
Τα κράτη-μέλη οφείλουν να:
– χρησιμοποιούν κριτήρια που πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον: την αγοραστική δύναμη των νόμιμων κατώτατων μισθών, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος διαβίωσης, το γενικό επίπεδο των μισθών, τον ρυθμό αύξησης των μισθών και την κατανομή τους, τα εθνικά επίπεδα και τις εξελίξεις, μακροπρόθεσμα, όσον αφορά την παραγωγικότητα.
– Χρησιμοποιούν ενδεικτικές τιμές αναφοράς για την αξιολόγηση της επάρκειας των νόμιμων κατώτατων μισθών. Τα κράτη-μέλη μπορούν να θεσπίζουν αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή, εάν αυτή δεν οδηγεί σε μείωση του νόμιμου κατώτατου μισθού.
– Επικαιροποιούν τους νόμιμους κατώτατους μισθούς τουλάχιστον ανά διετία ή, στην περίπτωση που χρησιμοποιούν μηχανισμό αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, τουλάχιστον ανά τετραετία.
Πλήρης ανατροπή
Στις 18 Ιανουαρίου 2023 η Δανία -συνεπικουρούμενη από τη Σουηδία- προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ζητώντας την ακύρωση της Οδηγίας στο σύνολό της. Κάτι τέτοιο εξάλλου πρότεινε ο Κύπριος δικαστής, που εκτελεί χρέη γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, Νίκος Αιμιλίου.
Η Δανία υποστήριξε ότι η Οδηγία δεν λαμβάνει υπόψη την κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των κρατών-μελών, επειδή συνεπάγεται άμεση επέμβαση στον καθορισμό των αμοιβών εντός της Ένωσης και στο δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, δηλαδή σε τομείς οι οποίοι, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές Συνθήκες, δεν περιλαμβάνονται στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το δικαστήριο της Ε.Ε. έκρινε ότι ο προβλεπόμενος από τις Συνθήκες αποκλεισμός της αρμοδιότητας της Ένωσης όσον αφορά τους δύο αυτούς τομείς δεν περιλαμβάνει κάθε ζήτημα που σχετίζεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με τις αμοιβές ή με το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι. Ομοίως, δεν καλύπτει κάθε μέτρο το οποίο θα μπορούσε να έχει στην πράξη αντίκτυπο ή συνέπειες στο επίπεδο των αμοιβών. Σε αντίθετη περίπτωση, ορισμένες αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί στην Ένωση για την υποστήριξη και τη συμπλήρωση της δράσης των κρατών-μελών στον τομέα των όρων εργασίας θα καθίσταντο άνευ περιεχομένου. Συνεπώς είπε το δικαστήριο ότι η αρμοδιότητα της Ένωσης αποκλείεται μόνο σε περίπτωση άμεσης επέμβασης του Δικαίου της Ένωσης στον καθορισμό των αμοιβών και στο δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι.
Όπως εξηγεί στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο δικηγόρος – εργατολόγος Διονύσης Τεμπονέρας, «το δικαστήριο, μετά από εξέταση του σκοπού και του περιεχομένου της Οδηγίας, εντόπισε τέτοιας φύσης επέμβαση μόνο σε δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις:
Πρώτον, η Οδηγία επιβάλλει στα κράτη-μέλη με νόμιμους κατώτατους μισθούς κριτήρια τα οποία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο των διαδικασιών για τον καθορισμό και την επικαιροποίηση των μισθών αυτών. Με αυτόν τον τρόπο, η Οδηγία συνεπάγεται εναρμόνιση όσον αφορά μέρος των στοιχείων που συνιστούν τους νόμιμους κατώτατους μισθούς και, κατά συνέπεια, συνιστά άμεση επέμβαση στον καθορισμό των αμοιβών.
Δεύτερον, το ίδιο ισχύει και για τον κανόνα που εμποδίζει τη μείωση των νόμιμων κατώτατων μισθών όταν η εθνική νομοθεσία προβλέπει αυτόματο μηχανισμό τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών αυτών.
Κατά συνέπεια, το δικαστήριο ακύρωσε τις ανωτέρω διατάξεις της Οδηγίας οι οποίες συνεπάγονται άμεση επέμβαση του Δικαίου της Ένωσης στον καθορισμό των αμοιβών και οι οποίες, ως εκ τούτου, δεν εμπίπτουν στις νομοθετικές αρμοδιότητες της Ένωσης.
Κατέληξε δε σε αυτό το συμπέρασμα και όσον αφορά και τη διάταξη της Οδηγίας σχετικά με την «προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών», μεταξύ άλλων για τον λόγο ότι η διάταξη αυτή δεν υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να επιβάλλουν την προσχώρηση μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις».
Αμεσες συνέπειες για τη χώρα μας
Για τον κ. Τεμπονέρα πρόκειται για μια απόφαση-κόλαφο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που κατέρριψε τις περίφημες υποσχέσεις περί ευρωπαϊκής σύγκλισης. Παραδόξως, η Ε.Ε. «οφείλει» να συγκλίνει σε θέματα άμυνας, ενέργειας και στρατιωτικών δαπανών, αλλά όχι στα θέματα του κοινωνικού κράτους (μισθοί – συντάξεις) καθιστάμενη έτσι «Ένωση διαφορετικών ταχυτήτων»(κυρίως μεταξύ Βορρά και Νότου).
Η απόφαση του δικαστηρίου όμως έχει άμεσες επιπτώσεις και στην ελληνική εσωτερική έννομη τάξη:
1. Αρχικά «κλείνει το μάτι» υπέρ του νομοθετικώς καθορισμού του κατώτατου μισθού, πρακτική που «de factο» υποσκάπτει το σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων. Το πάγιο αίτημα των κοινωνικών εταίρων για επαναφορών του κατώτατου μισθού σε αυτούς πάει περίπατο «κανονικοποιώντας» σε μόνιμη βάση τις μνημονιακές ρυθμίσεις του 2013.
2. «Σπάνε» τα κριτήρια (κατά ενιαίο τρόπο) που πρέπει να τηρούν οι χώρες όταν καθορίζουν τους κατώτατους μισθούς, εφόσον οι χώρες διατηρούν τέτοια συστήματα προσδιορισμού των μισθών. Κοινώς, η εκάστοτε κυβέρνηση έχει μεγαλύτερη ευελιξία με τους γνωστούς «αλγόριθμους» να προσδιορίζει το αναγκαίο ύψος του κατώτατου μισθού ανάλογα με τις επιδιώξεις της.
3. «Σπάει» επίσης ο κανόνας που επιβάλλει υποχρεωτική αύξηση στον κατώτατο μισθό όταν προκύπτει η παλιά ΑΤΑ (αυτόματη τιμαριθμητική αναπροσαρμογή). Πλέον, οι κατώτατοι μισθοί σε Ελλάδα και Ευρώπη επιτρέπεται όχι μόνο να αυξάνεται αλλά και να μειώνονται άμεσα ή έμμεσα(λόγω πληθωρισμού).
4. Πάει περίπατο η υποχρέωση για ποσοστό κάλυψης εργαζομένων από ΣΣΕ στο 80% αφού πλέον γίνεται… προαιρετική. Στην πράξη μπαίνει ταφόπλακα στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) που ήταν ο μόνος τρόπος για τη χώρα μας να «πιάσει» το 80% του ποσοστού των εργαζομένων. Ο συνταγματικά κατοχυρωμένος θεσμός των ΣΣΕ δέχεται σοβαρό πλήγμα και παραμένει «κολοβός».
5. Η επάρκεια των κατώτατων μισθών από καθορισμένο αριθμητικό μέγεθος που προκύπτει με συγκεκριμένη μεθοδολογία κατά κοινό τρόπο στην Ε.Ε. μετατρέπεται σε ενδεικτική τιμή αποκτώντας χαρακτηριστικά «προτροπής» και όχι υποχρέωσης. Ακόμα και το δικαίωμα σε αξιοπρεπή διαβίωση γίνεται λάστιχο και αμφισβητείται από την ίδια την Ε.Ε.
Συμπερασματικά, πρόκειται για μια δικαστική απόφαση που θεσπίζει «ευρωπαϊκό μνημόνιο» στους μισθούς με συνεπακόλουθες επιπτώσεις (ειδικά στη χώρα μας λόγω των χαμηλών μισθών) και στις συντάξεις. Η Ευρώπη αποκλίνει συνειδητά πλέον μετατρέποντας τη χώρα μας σε φτηνό πάροχο εργατικής δύναμης. Στην πράξη εφαρμόζει τη «ρήτρα βουλγαροποίησης των μισθών», σέρνοντας τη χώρα μας όσον αφορά την αγοραστική δύναμη, κάτω και από χώρες όπως η Ρουμανία και η Ουγγαρία. Η Ευρώπη γίνεται πιο αυταρχική, πιο νεοφιλελεύθερη, λιγότερο κοινωνική και απολύτως άνιση οξύνοντας τις ευρύτερες αντιθέσεις και υποσκάπτοντας τον ίδιο τελικά το «σκοπό» της» καταλήγει ο κ. Τεμπονέρας.
Χάθηκε η ελπίδα για έξωθεν παρέμβαση στις απολαβές φτώχειας των Ελλήνων
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη ουδέποτε ήθελε την πραγματική αύξηση των μισθών και, όπως φαίνεται, ούτε θα υποχρεωθεί να το κάνει. Αυτό πιστοποιείται από το γεγονός ότι 7 χρόνια μετά την έξοδο της χώρας από τα Μνημόνια, αντί να επαναφέρει τις συλλογικές συμβάσεις, που είναι ο μόνος τρόπος αύξησης των μισθών όσων αμείβονται με περισσότερα από τον κατώτατο, ακόμη και μετά την ενσωμάτωση της Οδηγίας, αρκέστηκε να… κάνει καθυστερήσεις. Έτσι, δεν έχει νομοθετηθεί ακόμα κανένας μηχανισμός για την επαναφορά των συμβάσεων, με αποτέλεσμα τόσο οι πραγματικοί μισθοί όσο και η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων να μας κατατάσσουν στον πάτο της Ευρώπης, με βέβαιη την πορεία προς την τελευταία θέση και στους δύο δείκτες.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα η Eurostat δημοσίευσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα ανέρχεται μόλις στα 17.954 ευρώ για το 2024. Η Ελλάδα κατατάσσεται μόλις πάνω από τη Βουλγαρία (15.400 ευρώ), ενώ αφήνει πίσω της την Ουγγαρία (18.500 ευρώ). Και οφείλουμε να προσθέσουμε ότι μόλις τρία χρόνια πριν η Ελλάδα βρισκόταν στην 22η θέση, πριν κατρακυλήσει στην 26η πέρυσι, σε σύνολο 27.
Αλλά και σε ό,τι αφορά την αγοραστική δύναμη, η πορεία είναι αντίστοιχη: το 2024 η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη χαμηλότερη θέση στην Ε.Ε., με αγοραστική δύναμη 70% του μέσου όρου της Ε.Ε., πίσω μόνο από τη Βουλγαρία.
Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»