Νέα δεδομένα στις κληρονομιές: Τέλος τα «αδελφομοίρια», σε έναν κληρονόμο κατοχυρώνεται το ακίνητο

Ποιοι επωφελούνται από τις σαρωτικές αλλαγές που επέρχονται στις κληρονομιές.

Το κληρονομικό δίκαιο περνάει σε νέα φάση στην Ελλάδα, με νέους κανόνες να καθιστούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, τη διαχείριση της κληρονομιάς και εν συνεχεία περιουσίας πιο εύκολη, άμεση και δίκαιη. Ως στόχος είναι η προστασία των ακινήτων από την εγκατάλειψη και διευκόλυνση της αξιοποίησής τους από τους κληρονόμους.

Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που επέρχονται στις κληρονομιές;

Οι ριζικές αλλαγές στις κληρονομιές περιλαμβάνουν την κατάργηση των «εξ αδιαιρέτου» και των «αδελφομοιρίων», μεταβολές στα ποσοστά κληρονομιάς, καλύτερη αξιοποίηση ακινήτων και προστασία των συντρόφων μεταξύ άλλων.

Κατάργηση του «εξ αδιαιρέτου» και των «αδελφομοιρίων»

Η νέα ρύθμιση καταργεί την κοινή ιδιοκτησία μεταξύ κληρονόμων, που είχε ως αποτέλεσμα φαινόμενα διαφωνίας και εγκατάλειψης ακινήτων. Με τις νέες αλλαγές, το ακίνητο θα το καταλαμβάνει ένας κληρονόμος, ενώ οι υπόλοιποι θα αποζημιώνονται είτε χρηματικά είτε με άλλο περιουσιακό στοιχείο ίσης αξίας. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, η αποζημίωση θα καθορίζεται από το δικαστήριο.

Μεταβολές στα ποσοστά κληρονομιάς

Όσον αφορά τα ποσοστά για τις κληρονομιές, αυτά θα καθορίζονται ως εξής:

• Ένας γονέας + ένα τέκνο: Το ποσοστό του επιζώντος συζύγου αυξάνεται από 25% σε 33%.
• Δύο και παραπάνω τέκνα: Παραμένει 25% στον σύζυγο και 75% στα παιδιά.

Επιπλέον, ο επιζών σύντροφος, ακόμα και αν δεν έχει συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, μπορεί να παραμείνει στην οικογενειακή κατοικία για τουλάχιστον τρία χρόνια, εκτός αν προκύψει διαφορετική συμφωνία.

Προστασία συντρόφων χωρίς επίσημη δέσμευση

Τα ζευγάρια που ζουν κάτω από την ίδια στέγη χωρίς τη σύναψη γάμου ή συμφώνου συμβίωσης, πλέον προστατεύονται: αν δεν υπάρχουν παιδιά ή συγγενείς, ο επιζών σύντροφος μπορεί να κληρονομήσει ολόκληρη την περιουσία, αποτρέποντας τη μεταβίβασή της στο Δημόσιο.

«Ανοίγει» ο δρόμος για την αξιοποίηση των ακινήτων

Η νομοθεσία επιτρέπει στον ιδιοκτήτη να πουλήσει ακίνητο όσο βρίσκεται στη ζωή, να εισπράξει το αντίτιμο και να παραμείνει στο σπίτι με συμφωνία ή ενοίκιο, διασφαλίζοντας την παραμονή του στο ακίνητο χωρίς αναγκαστική μετακόμιση.

Αυτές οι αλλαγές φέρνουν νέα εποχή στο ελληνικό κληρονομικό δίκαιο, με στόχο τη λειτουργικότητα, τη δικαιοσύνη και την κοινωνική προστασία, ενώ προσφέρουν πρακτικές λύσεις σε επιμένοντα προβλήματα στις οικογένειες.

Συχνές ερωτήσεις των χρηστών για το νέο καθεστώς στις κληρονομιές

Παρακάτω, ακολουθεί πρακτικός οδηγός με βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για τις αλλαγές που επέρχονται:

Διατηρούνται οι ιδιόγραφες διαθήκες;

Ναι, οι ιδιόγραφες διαθήκες έχουν νομική ισχύ. Ωστόσο, εισάγεται υποχρεωτικός έλεγχος γνησιότητας όταν κατατίθενται από συγγενείς που δεν είναι παιδιά ή σύζυγοι ή όταν έχει περάσει ένας χρόνος από τον θάνατο του διαθέτη.

Από ποια ηλικία μπορεί πλέον κάποιος να συντάξει διαθήκη;

Το νέο πλαίσιο μειώνει το κατώτερο όριο ηλικίας στα 16 έτη, επιτρέποντας σε περισσότερα άτομα να καθορίσουν τη μεταθανάτια διάθεση της περιουσίας τους.

Υπάρχει πρόβλεψη για άτομα με αναπηρία;

Τα άτομα με αναπηρία μπορούν πλέον να συντάσσουν διαθήκη με τη βοήθεια τεχνολογικών μέσων, όπως φωνητική υποστήριξη ή άλλες τεχνολογίες, εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση στη διαδικασία.

Υπάρχουν περιορισμοί στη σύνταξη διαθήκης για άτομα σε κατάσταση νοσηλείας;

Θεσπίζεται πλέον ρητή απαγόρευση σύνταξης διαθήκης υπέρ προσώπων που υπηρετούν, διοικούν ή παρέχουν υπηρεσίες σε νοσοκομεία, γηροκομεία, ιδρύματα περίθαλψης ή άλλες δομές όπου βρίσκεται ο διαθέτης, ώστε να αποτρέπονται καταχρηστικές συμπεριφορές.

Εισάγεται η έννοια της αυτοδίκαιης κληρονομικής ανικανότητας;

Ναι. Οι καταδικασθέντες για εγκλήματα κατά της ζωής, της υγείας ή της γενετήσιας ελευθερίας του διαθέτη, αποκλείεται αυτοδικαίως από τις κληρονομιές.

Τι είναι οι συμβάσεις για τις κληρονομιές και πώς λειτουργούν;

Θεσμοθετούνται για πρώτη φορά δύο είδη συμβάσεων: η σύμβαση, μέσω της οποίας ο διαθέτης καθορίζει εν ζωή σε ποιον θα μεταβιβαστεί η περιουσία του μετά θάνατον και η σύμβαση με την οποία κάποιος παραιτείται εν ζωή από μελλοντικά κληρονομικά του δικαιώματα. Και οι δύο ρυθμίσεις αποσκοπούν στη μείωση συγκρούσεων και στην ορθολογική οργάνωση της περιουσίας.

Τι αλλάζει στην εξ αδιαθέτου διαδοχή για τον επιζώντα σύζυγο;

Το ποσοστό του επιζώντος συζύγου αυξάνεται στο 33% με την ύπαρξη ενός τέκνου, ενώ όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερα τέκνα, το ποσοστό ορίζεται στο 25%. Ελλείψει τέκνων, ο επιζών σύζυγος προηγείται πλέον των γονέων και των υπόλοιπων συγγενών.

Τι ισχύει για τα ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης;

Τα άτομα που ζουν με σύμφωνο συμβίωσης, αποκτούν τα ίδια κληρονομικά δικαιώματα με τους συζύγους. Το νομοσχέδιο αναγνωρίζει πλέον θεσμικά αυτή τη μορφή οικογένειας.

Υπάρχει πρόβλεψη και για ζευγάρια χωρίς σύμφωνο συμβίωσης;

Ναι, όταν δεν υπάρχουν άλλοι συγγενείς με κληρονομικό δικαίωμα και η περιουσία θα περιερχόταν στο Δημόσιο, ο επιζών σύντροφος αποκτά πλήρες κληρονομικό δικαίωμα, εφόσον απέδειξε ότι συμβίωνε με τον θανόντα τουλάχιστον τρία χρόνια και υποβάλει την αντίστοιχη αίτηση εντός τεσσάρων μηνών.

Πώς διαφοροποιείται το καθεστώς ευθύνης για τα χρέη της κληρονομίας;

Καθιερώνεται απόλυτος διαχωρισμός ανάμεσα στην κληρονομική περιουσία και την ατομική περιουσία του κληρονόμου. Ο κληρονόμος δεν επιβαρύνεται πλέον με ίδια περιουσιακά στοιχεία για τα χρέη που συνοδεύουν τις εκάστοτε κληρονομιές, γεγονός που αναμένεται να μειώσει δραστικά τις αποποιήσεις κληρονομιάς.

Έχουν οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτές οι αλλαγές στις κληρονομιές;

Στα θετικά των μεταβολών, τα οποία είναι αρκετά περιλαμβάνουν την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου, διευκόλυνση της συνέχειας των οικογενειακών επιχειρήσεων, ενεργοποίηση των ανενεργών περιουσιών, αύξηση της ρευστότητας στην αγορά ακινήτων και μείωση της δικαστικής αντιδικίας. Ως εκ τούτου, το δίκαιο προσαρμόζεται στις σύγχρονες μορφές οικογένειας και ενισχύει τον σεβασμό στη βούληση του διαθέτη.

Σε κάθε περίπτωση, για εξατομικευμένη καθοδήγηση σχετικά με τις νέες ρυθμίσεις, συνιστάται η συμβουλή δικηγόρου εξειδικευμένου σε κληρονομικά θέματα.

.koutipandoras.gr