Ένα παγκόσμιο παράδειγμα προς... αποφυγή

Τι μας διδάσκει έπειτα από 20 χρόνια η εξέλιξη της κρίσης στον χρηματοπιστωτικό κλάδο.

H κλιμάκωση της κρίσης στην Ευρωζώνη «απειλεί» να αναβιώσει μνήμες της σφοδρής αποπληθωριστικής ύφεσης που βιώνει η Ιαπωνία τις τελευταίες δυο δεκαετίες. Έπειτα από 22 ολόκληρα χρόνια, η Ιαπωνία προσπαθεί ακόμη να βρει τον βηματισμό της, παραμένοντας «εγκλωβισμένη» στον αποπληθωρισμό, παρά τα τρισεκατομμύρια γεν που δαπάνησε για τις τράπεζες και τις παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος.


Η δημογραφική κατάσταση στη χώρα και η συνεχής διόγκωση του κρατικού χρέους -προβλέπεται ότι θα αυξηθεί από το 11,5% του ΑΕΠ ίο 1991 σε άνω του 220% το 2013, όταν της Ελλάδας θα «αγγίζει» το 170%- καθιστούν το μέλλον δυσοίωνο.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, ενδέχεται να ακολουθήσουν αύξηση της φορολογίας και μέτρα λιτότητας που, αναμφίβολα, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων, θα επιβραδύνουν περαιτέρω την οικονομία της Ιαπωνίας και θα οδηγήσουν τη χώρα στη χρεοκοπία. Και, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία μπορεί να διασωθεί από τους Ευρωπαίους εταίρους, η Ιαπωνία είναι πολύ μεγάλη για να διασωθεί. Πριν ξεσπάσει η κρίση, στη χαραυγή της δεκαετίας του ΄90, η Ιαπωνία εμφανιζόταν έτοιμη να κυριαρχήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς απολάμβανε τους καρπούς των πολιτικών επιλογών μετά τον πόλεμο, που οδήγησαν σε εύκολες πιστώσεις και εμπορικά πλεονάσματα/Ηταν η εποχή που το γεν ενισχυόταν συνεχώς και το αυτοκρατορικό παλάτι άξιζε περισσότερο... από την Καλιφόρνια. Το ιαπωνικό νόμισμα συνέχισε να είναι το ισχυρότερο μεταξύ των βασικών στις επόμενες δύο δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία υπέφερε από τις συνέπειες του χρηματιστηριακού κραχ, από το οποίο ακόμη δεν έχει συνέλθει.

Την ίδια στιγμή, τα επιτόκια παρέμεναν χαμηλά, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ ήταν ο χαμηλότερος μεταξύ των G7, ενώ υπήρχε και μια δημογραφική ωρολογιακή βόμβα, που ακόμα και σήμερα είναι έτοιμη να σκάσει.

Η αποπληθωριστική ύφεση ξεκίνησε το 1992-1993, όταν ξέσπασε η κρίση στον τραπεζικό τομέα, σχεδόν τρία χρόνια μετά την κατάρρευση των χρηματιστηρίων το 1989. Η αντίδραση της ιαπωνικής κυβέρνησης ήταν καθυστερημένη και ανεπαρκής. Επίσης, έλειπε κάτι βασικό: ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την εκκαθάριση των τραπεζών.

Οι τράπεζες εξαγοράστηκαν από την κυβέρνηση, συγχωνεύτηκαν με άλλες και αναγκάστηκαν να αλλάξουν τις πολιτικές πιστώσεων και άλλων πρακτικών, ενώ κόπηκε ο ομφάλιος λώρος μεταξύ βιομηχανικού και χρηματοπιστωτικού τομέα.

Ωστόσο, μετά την κρίση, ο δανεισμός των τραπεζών ποτέ δεν σημείωσε ετήσια αύξηση μεγαλύτερη του 1%-2%. Αυτό αποδεικνύει ότι, όταν ξεσπάσει μια χρηματοπιστωτική κρίση, δύσκολα ανακάμπτει ξανά ο κλάδος.

Η Ιαπωνία δαπάνησε σχεδόν 440 δισ. δολάρια που προέρχονταν από τους φορολογουμένους, κυρίως τη χρονική περίοδο 1998-2003, για την προστασία των καταθετών, ενώ κρατικοποίησε τις περισσότερο προβληματικές τράπεζες, ενισχύοντας ταυτόχρονα τα ίδια κεφάλαια άλλων πιστωτικών ομίλων. Περίπου το 70% αυτών των χρημάτων έχει επιστρέψει στα κρατικά ταμεία, σύμφωνα με τον κρατικό οργανισμό ασφάλισης καταθέσεων.

Στη συνέχεια, από τον Αύγουστο του 2003 έως τον Μάρτιο του 2004, οι Ιάπωνες ξόδεψαν 35 τρισ. γεν ή 424 δισ. δολάρια, παρεμβαίνοντας στην αγορά για να εμποδίσουν την άνοδο του γεν. Οι κρατικές ενισχύσεις έδωσαν έναυσμα στις ιαπωνικές τράπεζες για αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων τους, επιταχύνοντας παράλληλα τις τάσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Το παράδειγμα της Ιαπωνίας δείχνει ότι είναι κρίσιμο για μια κυβέρνηση όχι μόνο να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, αλλά και να τους παράσχει τα κίνητρα για να «ξεφορτωθούν» τα προβληματικά πάγια, ακόμα και αν χρειαστεί να λάβει μέτρα ρυθμιστικού χαρακτήρα, όπως έγινε στην Ιαπωνία το 2002.

Η οικονομική στασιμότητα μπορεί να οδηγήσει σε νέα δραματική αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, επιφέροντας νέο σημαντικό πλήγμα στα κεφάλαια των τραπεζών. Και όλα αυτά, έπειτα από 22 χρόνια εφαρμογής βαρύγδουπων προγραμμάτων για την αναγέννηση της ιαπωνικής οικονομίας. 

Αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα πως, αν το τραπεζικό πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί με τον σωστό τρόπο, τότε η κρίση θα παραταθεί και η οικονομική ανάκαμψη θα καθυστερήσει.





*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" της 24ης Νοεμβρίου
http://www.capital.gr/ 

 politika-gr.blogspot.gr/