Της Ελισάβετ Καλερίδου*
Υπάρχει κανείς που να μην ξέρει τα σπουργίτια; Πόσα πράγματα όμως γνωρίζουμε πραγματικά, γι΄ αυτά τα τόσο συνηθισμένα πουλάκια, που καθημερινά τα προσπερνάμε, χωρίς να τους δίνουμε καμιά σημασία;
Ιδιαίτερα ανθρωπόφιλα πουλιά, ζουν σχεδόν αποκλειστικά κοντά στον άνθρωπο, σε πόλεις, χωριά και κάθε είδους ανθρώπινη εγκατάσταση. Είναι πολύ έξυπνα και φιλικά, εξημερώνονται εύκολα, αλλά σπάνια ασχολείται κανείς μαζί τους, γιατί δεν είναι με κάποιο τρόπο ελκυστικά, ούτε ιδιαίτερα όμορφα, ούτε «καλοί τραγουδιστές». Βρίσκονται παντού, σε όλη την Ευρώπη και σε όλο σχεδόν τον κόσμο, εκτός από την Ανταρκτική.
Η σχέση που ανέπτυξαν με τον άνθρωπο χρονολογείται από τη νεολιθική εποχή. Στη χώρα μας ζουν και αναπαράγονται τέσσερα διαφορετικά είδη σπουργιτιών.
1)Ο Σπιτοσπουργίτης, που είναι και το πιο κοινό απ΄όλα, βρίσκεται σε όλη την Ελλάδα και σχεδόν αποκλειστικά κοντά στον άνθρωπο. Φτιάχνει τη φωλιά του κάτω από τις στέγες, αλλά και σε οποιαδήποτε ανθρώπινη κατασκευή. Το αρσενικό είναι καφετί και γκρίζο με μια μεγάλη μαύρη κηλίδα στο λαιμό, κάτω από το πιγούνι, ενώ το θηλυκό είναι απλά γκρίζο, χωρίς άλλα χαρακτηριστικά.
2)Ο Δεντροσπουργίτης, που κι αυτός είναι εξαπλωμένος σχεδόν σε όλη την Ελλάδα με προτίμηση τις αγροτικές περιοχές. Ζεί όμως και σε ορισμένες πόλεις και χωριά. Στην Αθήνα μπορεί να τον δει κανείς ίσως σε κάποια πάρκα όπως το πάρκο Τρίτση καθώς και στα βόρεια προάστια.
3)Ο Χωραφοσπουργίτης, είναι ο μόνος που μεταναστεύει, αν και όχι μαζικά. Κάποια άτομα παραμένουν και τον χειμώνα στην Ελλάδα. Βρίσκεται σε χωριά και σε πόλεις και φωλιάζει σε δέντρα αλλά και σε φωλιές πελαργών.
4)Ο Πετροσπουργίτης, είναι ο μόνος που δεν προτιμά να ζει κοντά στον άνθρωπο, κι όπως φανερώνει και το όνομά του φωλιάζει σε βραχώδεις περιοχές. Είναι το είδος με τη μικρότερη εξάπλωση.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν μείωση του αριθμού των σπουργιτιών, αλλά σε άλλες χώρες και κυρίως στις μεγάλες πόλεις ο αριθμός τους έχει παρουσιάσει μεγάλη μείωση έως και 90%. Η μεγάλη αυτή μείωση οφείλεται στην αλλοίωση του περιβάλλοντος που ζουν, στην έλλειψη εντόμων που αποτελούν βασική τροφή τους, καθώς και στις εκπομπές από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας.
Τα σπουργίτια ζουν πολλά μαζί σε αποικίες και τα ζευγάρια ζουν μαζί για όλη τους τη ζωή. Η διάρκεια ζωής ενός Σπιτοσπουργίτη μπορεί να φτάσει τα 20 χρόνια. Στην Αθήνα οι πληθυσμοί τους είναι ακόμη καλοί και τα βλέπουμε παντού. Φτιάχνουν τις φωλιές τους στα πιο απίθανα σημεία, σε φανάρια κυκλοφορίας, κλιματιστικά, σε φωλιές άλλων πουλιών ακόμη και στο εσωτερικό αποθηκών και εργοστασίων και σε ζωολογικούς κήπους.
Τα ενήλικα πουλιά προτιμούν τροφή φυτικής προέλευσης, οι νεοσσοί όμως χρειάζονται έντομα σαν βασική τροφή για την ανάπτυξή τους. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο το θηλυκό γεννά 4-6 γαλαζοπράσινα αυγά με σκούρες κηλίδες, τα οποία εκκολάπτονται μετά από επώαση 12-14 ημερών. Οι νεοσσοί μεγαλώνουν γρήγορα και σε 25 μέρες περίπου, είναι έτοιμοι ν΄ αφήσουν τη φωλιά.
Είναι πολύ κοινωνικό πουλί και συχνά σχηματίζει αγέλες και με άλλα είδη πουλιών. Είναι αγελαίος σε όλες τις εποχές και σε όλες τις δραστηριότητές του, όπως όταν τρώει, όταν φωλιάζει, επίσης όταν κάνει μπάνιο στη σκόνη ή στο νερό, καθώς και όταν τραγουδάει. Το μόνο οικοσύστημα στο οποίο δεν μπορείς να βρεις σπουργίτη είναι το πυκνό δάσος και η τούνδρα. Αποτελεί το πιο διαδεδομένο άγριο πουλί στη γη, που όμως εκμεταλλεύεται στο έπακρο την ανθρώπινη παρουσία προκειμένου να επιβιώσει!
*Ελισάβετ Καλερίδου – Κτηνίατρος ΑΠΘ
http://www.iart.gr/spourgitia-ta-chaminia-ton-poleon/