Του Κώστα Στούπα
Το 2020 θα μπορούσε κάλλιστα να μοιάζει με το 2008 και το 2009, τις χρονιές που εξόκειλε η ελληνική οικονομία και οδηγηθήκαμε στη χρεοκοπία του 2010.
Η μοναδική διαφορά είναι πως το πρόβλημα το 2020 το αντιμετωπίζει ολόκληρος ο κόσμος λόγω των συνεπειών της επιδημίας του κορονοϊού.
Και ενώ οι υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας των οίκων αξιολόγησης το 2009 και το 2020 έπεφταν σαν χαλάζι, το 2020 επικρατεί μια παράδοξη ηρεμία...
Το 2010 τα διεθνή χρηματιστήρια "προβληματίζονταν" πως η χρεοκοπία μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα θα προκαλούσε ένα domino effect που θα συμπαρέσυρε τις ευρωπαϊκές τράπεζες και στη συνέχεια την παγκόσμια οικονομία.
Σήμερα αν και όλα τα μεγάλα "τάνκερ" της παγκόσμιας οικονομίας μπάζουν νερά ελάχιστοι φαίνεται ν' ανησυχούν.
Η κοινή λογική λέει πως αν θέλει κάποιος να έχει μια εικόνα για το πώς θα καταλήξει για την παγκόσμια οικονομία αυτή η περίοδος ας μελετήσει την ελληνική εμπειρία κατά την περασμένη δεκαετία.
Το 2020 όπως το 2009;
Για παράδειγμα το έλλειμμα του προϋπολογισμού την περίοδο του Ιανουαρίου - Ιουλίου 2020 φτάνει περί τα 10,915 δισ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2,086 δισ. ευρώ που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού, και ελλείμματος έναντι 1,868 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019.
Φυσικά απέχουμε ακόμη από τα 35 δισ. ελλείμματος του 2009 αλλά μιλάμε για το πρώτο εξάμηνο και το δεύτερο δεν προβλέπεται καλύτερο. Τουναντίον...
Οι επιδημιολόγοι περιμένουν το δεύτερο κύμα της επιδημίας το Φθινόπωρο να είναι σφοδρό, καθώς υπάρχει πλέον μεγάλη διασπορά του ιού και η αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών είναι πιθανό να αυξήσει τα ιικά φορτία και να αυξήσει το ποσοστό όσων νοσούν...
Είναι απίθανο αυτή τη φορά να υπάρξει ένα γενικό οριζόντιο κλείδωμα της οικονομίας όπως τον περασμένο Μάρτιο.
Τούτο δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην πως οι συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα θα είναι μικρότερες.
Αν οι εντατικές γεμίσουν, θα προκύψει πανικός και οι πολίτες θα λάβουν από μόνοι τους μέτρα αποστασιοποίησης με συνέπεια την οικονομική παράλυση.
Οι ελπίδες…
Ακόμη και το καλύτερο σενάριο να ισχύσει σε σχέση με τα εμβόλια και τα φάρμακα που βρίσκονται σε δοκιμές, ουσιαστική βοήθεια στην ανάσχεση της επιδημίας δεν αναμένεται πριν την επόμενη Άνοιξη.
Αυτό σημαίνει πως το δεύτερο κύμα θα περάσει χωρίς ουσιαστικά όπλα ανάσχεσης της ορμής του.
Τα ρεαλιστικά σενάρια βέβαια θέλουν και το επόμενο τουλάχιστον καλοκαίρι να επικρατούν οι συνθήκες που επικράτησαν στο φετινό.
Δεν βλέπουν ουσιαστική και οριστική εξουδετέρωση της επιδημίας πριν περάσουν 3 με 5 χρόνια.
Οι επιπτώσεις σε "τουριστοκεντρικές", όπως η ελληνική, οικονομίες αλλά και την παγκόσμια οικονομία είναι ανυπολόγιστες.
Κάποιες ρεαλιστικές προσεγγίσεις κάνουν λόγο για επιπτώσεις ανάλογες με αυτές ενός παγκόσμιου πολέμου...
Οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες αντιδρούν στην προοπτική αυτών των συνεπειών με εκτεταμένα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και επιδομάτων.
Η εκτύπωση χρήματος με στόχο τη μείωση της ανεργίας και την οικονομική ανάπτυξη μοιάζει με το να περιμένεις να οργώσεις τον κάμπο για σπορά με την τοποθέτηση ναρκών.
Η ζημιά που θα προκύψει στο τέλος θα είναι πολλαπλάσια του οφέλους.
Η εμπειρία της ελληνικής οικονομίας που πριν το 2010 "έτρεχε" με δανεικά είναι χαρακτηριστική.
Η κατάληξη ήταν χρεοκοπία, capital controls, περικοπές μισθών και συντάξεων, ενίσχυση διάφορων ακραίων και άνοδος των ... "παλαβών" στην εξουσία...
Οι ελληνικές τράπεζες εν τω μεταξύ, ενώ μέχρι την επιδημία ήταν αμφίβολο αν θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το βάρος των "Κόκκινων" δανείων που υπολογίζεται στο 35% περίπου των χορηγήσεων, μετά την επιδημία είναι πιθανό να δουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αυξάνουν.
Οι αποτιμήσεις τους στο χρηματιστήριο που συνεχίζουν να συρρικνώνονται είναι χαρακτηριστικές.
Η ΑΛΦΑ π.χ. πρόσφατα ανακοίνωσε πως βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο για την ολοκλήρωση της μεγαλύτερης τιτλοποίησης μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων στην ελληνική αγορά, ύψους 10,81 δισ., με στόχο τη σημαντική μείωση του Δείκτη Καθυστερήσεων στην Ελλάδα κατά τουλάχιστον 60%, στο 13% του συνόλου του δανειακού χαρτοφυλακίου.
Κατά τη διάρκεια της επιδημίας ο όμιλος προχώρησε σε αναστολές πληρωμών εξυπηρετούμενων δανειακών υποχρεώσεων ύψους Ευρώ 4,7 δισ. ευρώ.
Τα μεγέθη είναι ενδεικτικά της κατάστασης.
Ανάλογες κινήσεις έχουν κάνει και οι άλλες τράπεζες.
Αυτά πριν το καλοκαίρι και το "πάγωμα" της τουριστικής κίνησης και τη διασπορά του ιού στην κοινότητα. Κανένας δεν μπορεί να εκτιμήσει την εικόνα της ελληνικής οικονομίας σε 3 με 6 μήνες από τώρα.
Τεκτονικές διαστάσεις
Ενώ την περίοδο του 2010 τα προβλήματα των ελλειμμάτων, της αύξησης του χρέους και της ύφεσης αφορούσαν την Ελλάδα (και μερικές άλλες περιφερειακές οικονομίες) τώρα αφορούν σχεδόν το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας.
Η αύξηση της τουριστικής κίνησης προς την Ελλάδα μετά το 2010 εξομάλυνε τις επιπτώσεις της βίαιης προσαρμογής. Σήμερα ο τουριστικός βραχίονας δεν μπορεί να αναπληρώσει τις απώλειες καθώς πλήττεται περισσότερο.
Κατά τους επόμενους μήνες μέχρι την Άνοιξη τουλάχιστον θα αντιμετωπίσουμε τον κύριο όγκο των συνεπειών και θα έχουμε μια πρώτη εικόνα της τάξης του μεγέθους της καταστροφής.
Καιροί ου μενετοί...