Μια ριζοσπαστική πρόταση: Φόρος σε ζάχαρη και αλάτι - Συνταγογράφηση στα φρούτα και τα λαχανικά στη Βρετανία

Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

H ζάχαρη και το αλάτι θα πρέπει να φορολογούνται και τα φρούτα και λαχανικά να συνταγογραφούνται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, σύμφωνα με μια ανεξάρτητη έκθεση της πολιτικής τροφίμων στην Αγγλία.

Η έκθεση, με επικεφαλής συγγραφέα τον επιχειρηματία Henry Dimbleby, της οικογένειας που κοσμείται από διαπρεπή μέλη στον χώρο της δημοσιογραφίας, ιστορίας κ.λπ., αναφέρει

ότι οι φόροι που θα συγκεντρωθούν θα μπορούσαν να επεκτείνουν τη δωρεάν παροχή σχολικών γευμάτων και να υποστηρίξουν καλύτερες δίαιτες μεταξύ των οικονομικά ασθενέστερων.

Η Εθνική Στρατηγική Τροφίμων θέλει επίσης τους γιατρούς να ενθαρρύνονται να συνταγογραφούν φρούτα και λαχανικά για να προωθήσουν την υγιεινή διατροφή. Η βιομηχανία τροφίμων βέβαια προειδοποίησε ότι θα μπορούσε να «δώσει πραγματικό λάκτισμα στον πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων». Ο Ian Wright, της Ομοσπονδίας Τροφίμων και Ποτών, που εκπροσωπεί τους κατασκευαστές, δήλωσε: «Η παχυσαρκία και η κακή διατροφή αφορούν κυρίως τη φτώχεια. Χρειαζόμαστε μέτρα για την αντιμετώπιση της φτώχειας, για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να κάνουν τις επιλογές που πρέπει».

Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να ετοιμάσει επίσημη απάντηση εντός έξι μηνών, η οποία αναμένεται να περιλαμβάνει προτάσεις για πολιτικές για τη δική της εθνική στρατηγική για τα τρόφιμα.

Η ανασκόπηση, που ανέθεσε η κυβέρνηση το 2019, αναφέρει ότι απαιτούνται ιστορικές μεταρρυθμίσεις του συστήματος τροφίμων για την προστασία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, τη βελτίωση της υγείας του έθνους και τη διάσωση του περιβάλλοντος. Περιγράφει την πανδημία Covid-19 ως «τεστ επώδυνης πραγματικότητας», η οποία αποκάλυψε την κλίμακα της κακής υγείας που σχετίζεται με τη διατροφή.

«Το υψηλό ποσοστό παχυσαρκίας του πληθυσμού είναι ένας σημαντικός παράγων στο τραγικά υψηλό ποσοστό θανάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο» δήλωσε ο H. Dimbleby, ο οποίος είναι συνιδρυτής της αλυσίδας fast food Leon. «Πρέπει τώρα να αδράξουμε τη στιγμή για να χτίσουμε ένα καλύτερο σύστημα διατροφής για τα παιδιά και τα εγγόνια μας» πρόσθεσε.

Ο David Halpern, διευθύνων σύμβουλος της ομάδας Behavioral Insights, που ανήκει εν μέρει στο Γραφείο του Υπουργικού Συμβουλίου, δήλωσε στο BBC ότι το πρόγραμμα που φορολογεί τη ζάχαρη και το αλάτι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «διπλή ώθηση». Συγκρίνει την ιδέα με την εισφορά για τη ζάχαρη στα αναψυκτικά, που εισήχθη τον Απρίλιο του 2018 και η οποία οδήγησε τους κατασκευαστές να αφαιρέσουν τη ζάχαρη από προϊόντα μέσω της αναπροσαρμογής.

«Καλύτερα να προσπαθήσουμε να προωθήσουμε την αναπροσαρμογή - αυτό έκανε η εισφορά ζάχαρης στα αναψυκτικά, που αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματική, παρόλο που οι υπουργοί τότε ήταν πολύ, πολύ ανήσυχοι» δήλωσε ο ίδιος. Πρόσθεσε ότι η εισφορά είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της ζάχαρης στα αναψυκτικά περίπου κατά το ένα τρίτο, ενώ οι πωλήσεις αυξήθηκαν επίσης άμεσα.

Η κακή διατροφή συμβάλλει σε 64.000 θανάτους ετησίως μόνο στην Αγγλία και κοστίζει στην οικονομία 74 δισεκατομμύρια λίρες, λέει η έκθεση. Ισχυρίζεται ότι περισσότερα από τα μισά άτομα άνω των 45 ετών παρουσιάζουν τώρα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τη διατροφή.

Οι διατροφικές μας συνήθειες δεν καταστρέφουν μόνο την υγεία μας, αλλά και το περιβάλλον, προειδοποιεί η έκθεση. Οι τροφές που τρώμε αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με την έκθεση. Το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων είναι ο μοναδικός μεγαλύτερος συντελεστής συνεισφοράς στην απώλεια βιοποικιλότητας, την αποψίλωση των δασών, την ξηρασία, τη ρύπανση των χερσαίων υδάτων και την κατάρρευση της υδρόβιας άγριας ζωής, υποστηρίζει η έκθεση. Είναι επίσης ο δεύτερος μεγαλύτερος συντελεστής στην κλιματική αλλαγή, μετά την ενεργειακή βιομηχανία.

Το fast food βρίσκεται στην καρδιά του προβλήματος, υποστηρίζουν ο Dimbleby και η ομάδα του. Η έκθεση των 290 σελίδων αναφέρει ότι η βιομηχανία τροφίμων εκμεταλλεύεται την φυσική μας τάση να μας αρέσει η ζάχαρη, το αλάτι και τα λίπη, προκειμένου να δημιουργήσει προϊόντα που θεωρούμε σχεδόν αδύνατο να αντισταθούμε. Συγκρινόμενα, θερμίδα προς θερμίδα, αυτά τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα είναι τρεις φορές φθηνότερα από τα υγιή, σύμφωνα με την έκθεση.

Αυτή είναι η κινητήρια δύναμη η οποία οδηγεί την επιδημία της κακής υγείας που σχετίζεται με τα τρόφιμα και η πιο αμφιλεγόμενη σύσταση της επιτροπής είναι η πρόταση της προς την κυβέρνηση να προσπαθήσει να την αντιμετωπίσει επιβάλλοντας φόρο στη ζάχαρη και το αλάτι. Η έκθεση συνιστά αυτός να καθοριστεί σε τιμές χονδρικής πώλησης, 3 λίρες/kg για τη ζάχαρη και 6 λίρες/kg για αλάτι, για χρήση σε μεταποιημένα τρόφιμα ή σε εστιατόρια και επιχειρήσεις τροφοδοσίας τροφίμων. Αυτό θα συντελούσε σε μια πολύ δραματική αύξηση του κόστους αυτών των δύο σημαντικών συστατικών.

Οι συντάκτες της έκθεσης ελπίζουν ότι η κίνηση αυτή θα λειτουργήσει ως κίνητρο για τους κατασκευαστές προκειμένου να μειώσουν τα επίπεδα ζάχαρης και αλατιού στα προϊόντα τους, αλλάζοντας τις συνταγές τους ή μειώνοντας τα μεγέθη των μερίδων. Ο φόρος θα μπορούσε να ανέλθει σε έως και 3,4 δισ. λίρες ετησίως, υπολογίζει η ομάδα αξιολόγησης και θα μπορούσε να μειώσει την ποσότητα των θερμίδων που καταναλώνει ο κάθε Βρετανός από 15 έως 38kcal την ημέρα.

Η Εθνική Στρατηγική Τροφίμων αναγνωρίζει ότι, με την αύξηση των τιμών ορισμένων προϊόντων, ο φόρος ζάχαρης και αλατιού ενδέχεται να επιφέρει επιπλέον οικονομική πίεση στις φτωχότερες οικογένειες και παρέχει μια σειρά συστάσεων που έχουν σχεδιαστεί για τη παροχή φρέσκων τροφίμων και λαχανικών σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος με παιδιά.

Συνιστά μερικά από τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν από τους νέους φόρους να  χρησιμοποιούνται για την παράδοση δωρεάν σχολικών γευμάτων σε οικογένειες με ετήσιο εισόδημα νοικοκυριού 20.000 λίρες ή λιγότερο. Αυτό αντιπροσωπεύει μια σημαντική αύξηση από το τρέχον ανώτατο όριο των 7.400 λιρών το οποίο αναφέρει η έκθεση είναι τόσο χαμηλό που ορισμένα παιδιά από οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα πεινάνε καθημερινά.

Η ανασκόπηση προτείνει επίσης την αύξηση των δαπανών για άλλα προγράμματα που στοχεύουν στη βελτίωση της διατροφής των οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, καθώς και της εκπαίδευσης τους στα τρόφιμα. Ενθαρρύνει την κυβέρνηση να θέσει στόχο την μείωση της κατανάλωσης κρέατος σε εθνικό επίπεδο κατά 30% σε διάστημα 10 ετών και προτείνει στην κυβέρνηση να δοκιμάσει ένα πρόγραμμα «Community Eatwell» που περιλαμβάνει γιατρούς που συνταγογραφούν φρούτα και λαχανικά -καθώς και εκπαίδευση σε τρόφιμα- σε ασθενείς που υποφέρουν από τις επιπτώσεις της κακής διατροφής ή της επισιτιστικής ανασφάλειας.

Άλλες συστάσεις περιλαμβάνουν: βοήθεια στους αγρότες προκειμένου να μεταβούν σε πιο βιώσιμες μεθόδους γεωργίας, με την εγγύηση του προϋπολογισμού για τις γεωργικές πληρωμές μέχρι τουλάχιστον το 2029, διαίρεση της γης (εξίσου) μεταξύ της υψηλής έντασης γεωργίας, της φιλικής προς το περιβάλλον γεωργίας χαμηλής έντασης και των φυσικών αποθεμάτων, δημιουργία βασικών προτύπων για εμπορικές συμφωνίες ώστε τα εισαγόμενα τρόφιμα να μην υπονομεύουν τη γεωργία του Ηνωμένου Βασιλείου ούτε το περιβάλλον,
επενδύσεις 1 δισ. λιρών για έρευνα και ανάπτυξη που θα βοηθήσει στη βελτίωση της εθνικής διατροφής, ανάπτυξη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών  και την προστασία του περιβάλλοντος και εισαγωγή ενός νομοσχεδίου καλής διατροφής με στόχους τη βελτίωση της υγείας μέσω σωστής διατροφής και τη μακροπρόθεσμη βελτίωση του συστήματος τροφίμων.

Το πρώτο μέρος αυτής της διμερούς έκθεσης δημοσιεύτηκε το περασμένο καλοκαίρι και εξέτασε τα τρόφιμα ως μέρος των εμπορικών συμφωνιών και των γεωργικών πληρωμών. Οι τελευταίες προτάσεις έχουν λάβει υποστήριξη από κορυφαία ονόματα στη βιομηχανία τροφίμων. Ο κριτής του Restaurateur, Prue Leith, το χαρακτήρισε «ένα επιτακτικό και ήδη καθυστερημένο σχέδιο δράσης», το οποίο, εάν εγκριθεί, θα έθετε το «σύστημα διατροφής μας στον σωστό δρόμο προς την υγεία και την ευημερία». Ο Jamie Oliver, διάσημος σεφ και υπέρμαχος της υγιεινή διατροφής, δήλωσε: «Εάν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι επιχειρήσεις είναι πρόθυμες να αναλάβουν τολμηρή δράση και να δώσουν προτεραιότητα στην υγεία του κοινού, τότε έχουμε μια απίστευτη ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα πολύ πιο δίκαιο και πιο βιώσιμο σύστημα διατροφής για όλες τις οικογένειες». Η βουλευτής του Πράσινου Κόμματος Caroline Lucas είπε ότι θα ήθελε να δει κυβερνητικές πολιτικές σχεδιασμένες να ανταποκρίνονται στις συστάσεις του H. Dimbleby. «Πολύ συχνά, μια ουσιαστική έκθεση την οποία έχουν αναθέσει οι ίδιοι οι υπουργοί καταλήγει να αγνοείται» προειδοποίησε.

Πηγή: BBC