Ίλιγγος. Όλα γύρω μου γυρίζουν

Σας έχει τύχει ποτέ να αισθανθείτε ξαφνικά όλα γύρω σας ν' αρχίσουν να γυρίζουν σαν σβούρα; Σίγουρα θα μπορούσε. Ο ίλιγγος αποτελεί έναν από τους συχνότερους λόγους επίσκεψης σε ωτορινολαρυγγολόγο και σύμφωνα με διάφορες μελέτες στις ΗΠΑ το 40% των ενηλίκων έχουν παρουσιάσει συμπτώματα σχετιζόμενα με ίλιγγο τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.

Ίλιγγος: Πάθηση ή σύμπτωμα;

Όπως εξηγεί ο Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος κ. Θωμάς Χαλάστρας που έχει ασχοληθεί αρκετά με το συγκεκριμένο θέμα, ο ίλιγγος δεν είναι μία πάθηση αλλά ένα σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε βλάβες του κεντρικού ή του περιφερικού νευρικού συστήματος ή και σε άλλα αίτια.

Προβολή

Πιο συγκεκριμένα ως ίλιγγος περιγράφεται η ψευδαίσθηση της κίνησης του ασθενή, που εκδηλώνεται με την έννοια της περιστροφής, με την έννοια της ώθησης ή της αιώρησης του σώματος προς τα πλάγια, εμπρός, πίσω, πάνω ή κάτω, όπως επίσης και με την έννοια της τάσης για πτώση του σώματος. Ο ασθενής σχεδόν πάντα γνωρίζει ότι τα συμπτώματα αυτά είναι ψευδή και τις περισσότερες φορές παρότι είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά δεν είναι επικίνδυνα.

Ο ίλιγγος είναι συχνότερος στις γυναίκες και η έναρξη του είναι θορυβώδης με έντονα συμπτώματα στην αρχή τα οποία υποχωρούν σταδιακά. Η επίσκεψη στο γιατρό είναι βασική, τόσο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, όσο και για τον αποκλεισμό άλλων νοσολογικών οντοτήτων που έχουν συμπτώματα παρόμοια με τον ίλιγγο.

Που μπορεί να οφείλεται ο ίλιγγος;

Περιφερικά αίτια

Σ' ένα ποσοστό 80% οφείλεται σε βλάβες του περιφερικού αιθουσαίου οργάνου, του λαβυρίνθου ή σε βλάβες της αιθουσαίας οδού, της διαδρομής δηλαδή  μεταφοράς των ερεθισμάτων από τον λαβύρινθο του αυτιού στο εγκεφαλικό στέλεχος.

Κεντρικά αίτια

Σ' ένα μικρότερο ποσοστό οφείλεται σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος (σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακά έμφρακτα ή αιμορραγίες του εγκεφάλου, ημικρανία, όγκοι, αποστήματα εγκεφάλου, παρεγκεφαλίδας κ.α.).

Άλλες αιτίες

Ψυχογενή αίτια, (σε περιπτώσεις αγχώδους νεύρωσης ή κατάθλιψης), παρενέργειες από φάρμακα, όπως ωτοτοξικά αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, αντιυπερτασικά κ.α., ορθοστατική υπόταση,  υπογλυκαιμία κ.α.

Στo αυτί η συχνότερη αιτία του προβλήματος

Φαίνεται λοιπόν ότι στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η αιτία εμφάνισης ιλίγγου βρίσκεται στο αυτί.

Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο, μεταξύ άλλων όργανα ισορροπίας, οι λαβύρινθοι, τοποθετημένοι ένας σε κάθε αυτί που στέλνουν πληροφορίες στα κέντρα ισορροπίας του εγκέφαλου. Πληροφορίες επίσης στέλνουν και τα μάτια μας όπως επίσης και διάφορες νευρικές απολήξεις ιδιοδεκτικών οργάνων (οστά, τένοντες, αρθρώσεις, μύες του κορμού και των άκρων κυρίως).

Οι πληροφορίες αυτές είναι βασικές για την διατήρηση της ισορροπίας του σώματος και κάθε φορά που διαταράσσεται η αρμονική τροφοδοσία του εγκεφάλου με πληροφορίες από οποιοδήποτε σύστημα από αυτά, επέρχεται διαταραχή της ισορροπίας των ερεθισμάτων που στέλνονται στον φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος τα ερμηνεύει ως κίνηση και το αποτέλεσμα είναι αίσθημα ζάλης, περιστροφής, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια στήριξης, με την συνοδεία πιθανότατα ναυτίας και εμέτων.

Αιτίες ιλίγγου περιφερικής αιτιολογίας

Αιθουσαία νευρωνίτιδα 

Μία από τις αιτίες ιλίγγου περιφερικής αιτιολογίας που όπως είπαμε αφορά το 80% των περιπτώσεων ιλίγγου θα μπορούσε να είναι η αιθουσαία νευρωνίτιδα που χαρακτηρίζεται από έντονο ίλιγγο και εμέτους, εισβάλει απότομα και διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες. Οποιαδήποτε κίνηση της κεφαλής επιδεινώνει στην αρχή τα συμπτώματα και γι' αυτό ο ασθενής θα πρέπει ν' αποφεύγει οποιαδήποτε κίνηση. Ο άρρωστος συχνά πάσχει ή αναρρώνει από μία ιογενή λοίμωξη και γι' αυτό πιθανολογείται ως αιτία ιογενής λοίμωξη που προσβάλει το αιθουσαίο νεύρο.

Νόσος του Meniere

Άλλο πιθανό αίτιο εκδήλωσης ιλίγγου περιφερικής αιτιολογίας είναι η νόσος του Meniere. Ονομάζεται και ενδολεμφικός ύδρωπας λόγω της αυξήσεως της πιέσεως της ενδολέμφου του έσω ωτός και χαρακτηρίζεται από βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Η βαρηκοΐα στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζει διακυμάνσεις παρουσιάζοντας επιδείνωση κατά την διάρκεια των επεισοδίων και βελτίωση μετά το πέρας τους.

Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος

Υπάρχει ακόμη ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως ο οποίος χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σύντομων επεισοδίων έντονου ιλίγγου όταν ο ασθενής λάβει μια συγκεκριμένη θέση. Η χαρακτηριστική θέση είναι η ύπτια με την κεφαλή στραμμένη προς τα πλάγια, ώστε ο πάσχων λαβύρινθος να είναι προς τα κάτω. Η θεραπεία περιλαμβάνει το χειρισμό του Epley που διενεργείται από έμπειρο ωτορινολαρυγγολόγο παρουσιάζοντας βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%.

Ακουστικό νευρίνωμα

Το ακουστικό νευρίνωμα αποτελεί ένα ακόμη αίτιο ιλίγγου περιφερικής αιτιολογίας. Πρόκειται για ένα καλοήθη βραδέως αυξανόμενο όγκο που χαρακτηρίζεται από μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Η βαρηκοΐα είναι προοδευτική και αφορά στην αρχή κυρίως τις υψηλές συχνότητες.

Διάσειση του λαβυρίνθου

Ίλιγγο μπορεί ακόμη να προκαλέσει διάσειση του λαβυρίνθου, μετά από κάκωση της κεφαλής και ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει ταυτόχρονα κυμαινόμενη βαρηκοΐα και εμβοές.

Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων

Τέλος, μία σπάνια διαταραχή η οποία μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη και προκαλεί ίλιγγο περιφερικής αιτιολογίας είναι η αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων.

Ποια είναι η διάγνωση;

Για την διάγνωσή του ιλίγγου απαιτείται αναλυτικό ιστορικό και νευροωτολογικός-ακοολογικός έλεγχος που θα συμπεριλαμβάνει και δοκιμασίες πρόκλησης ιλίγγου που τις περισσότερες φορές θα δώσουν στοιχεία για ποιο από τα συστήματα που είναι υπεύθυνα για την ισορροπία έχει πάθει βλάβη: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματοαισθητικό. Στον κλινικό έλεγχο περιλαμβάνονται η εξέταση των αιθουσο-νωτιαίων και των αιθουσο-οφθαλμικών αντανακλαστικών και η δοκιμασία ιλίγγου θέσεως. Η εξέταση της ακοής με τονική ακοομετρία, και τα προκλητά ακουστικά δυναμικά του εγκεφαλικού στελέχους μας δίνουν πληροφορίες για πιθανή βλάβη στον λαβύρινθο ή στην ακουστική οδό.

Ο έλεγχος του οπισθίου λαβυρίνθου με θερμικούς διακλυσμούς, ταλαντευόμενο έδρανο και ηλεκτρονυσταγμογραφία μας κατευθύνει στην ανεύρεση του πάσχοντος λαβυρίνθου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξειδικευμένες αυτές εξετάσεις είναι σχετικά απλές αλλά αναγκαίες, διότι με αυτές θα αποκλειστούν παθήσεις με παρόμοια κλινική εικόνα. Η δυναμική ισορροπομετρία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βοηθά στο διαχωρισμό των βλαβών των διαφόρων συστημάτων ισορροπίας. Οι εξετάσεις αυτές θα βοηθήσουν τον ασθενή στο να βρεθεί η αιτία και να του δοθεί έγκαιρα η κατάλληλη θεραπεία που θα βελτιώσει τα συμπτώματα σε μεγάλο βαθμό.

Ποια είναι η αντιμετώπιση;

Η αντιμετώπιση του ιλίγγου γίνεται με την βοήθεια φαρμάκων, ασκήσεων, ή σε σπάνιες περιπτώσεις με χειρουργική θεραπεία.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Τα φάρμακα που χορηγούνται στην οξεία φάση συνήθως είναι τα αντιισταμινικά, τα αντιεμετικά και τα κατασταλτικά του λαβυρίνθου. Αυτά παρότι βελτιώνουν στην οξεία φάση τα συμπτώματα, στη χρόνια φάση τα επιδεινώνουν, επειδή εμποδίζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα να αναπτύξει μηχανισμούς εξισορρόπησης της βλάβης γι' αυτό σύμφωνα με την οδηγία του θεράποντος ιατρού θα πρέπει να διακόπτονται.

Ειδικές ασκήσεις

Τα συμπτώματα αυτά παρότι είναι έντονα, τις περισσότερες φορές δεν είναι επικίνδυνα και μπορούν να περιοριστούν με τη βοήθεια ειδικών ασκήσεων. Αυτές έχουν σαν σκοπό να προκαλέσουν τα συμπτώματα και να βοηθήσουν τον εγκέφαλο στο ν' αντισταθμίσει τις άνισες απαντήσεις από τους δύο λαβύρινθους, εκπαιδεύοντάς τον να αγνοεί τα ερεθίσματα που προκαλούν ίλιγγο. Οι ασκήσεις αυτές περιλαμβάνουν καθημερινή επανάληψη  των κινήσεων του κεφαλιού και του σώματος που προκαλούν ίλιγγο με συνέπεια σιγά-σιγά το σύμπτωμα αυτό να φθίνει. Για να αρχίσει η αντιρρόπηση αποτελεσματικά, οι ασκήσεις αυτές πρέπει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών.

Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική τέλος θεραπεία είναι σπάνια σε περιπτώσεις μη ανταπόκρισης στην φαρμακευτική θεραπεία και σωματικών ασκήσεων.

Αξίζει να διερευνηθεί το σύμπτωμα του ιλίγγου τόσο για θεραπευτικούς, όσο και για προληπτικούς λόγους

Ζήτημα πολλών ειδικοτήτων

Στην διάγνωσή του ιλίγγου εκτός από τους ωτορινολαρυγγολόγους εμπλέκονται κι άλλες ειδικότητες όπως νευρολόγοι, καρδιολόγοι, οφθαλμίατροι, οι οποίοι αναζητούν πιθανές παθήσεις από την ειδικότητά τους που να προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με αυτά του ιλίγγου.

Άλλο ίλιγγος και άλλο ζάλη;

Δεν πρέπει να συγχέεται με τον ίλιγγο το αίσθημα ζάλης το οποίο εμφανίζεται με την μορφή λιποθυμίας, πτώσης στο κενό, διαταραχής της οράσεως, ορθοστατικής υπότασης, κρίσεων πανικού με υπεραερισμό, ή ακόμα και απώλειας συνείδησης που δεν είναι λαβυρινθικής αιτιολογίας. Αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό που απαιτεί διαφορετική διαγνωστική διερεύνηση και αντιμετώπιση. 

Απο συνέντευξη του Χαλάστρα Θωμά, Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος.

 

Χαράλαμπος Πετρόχειλος Δημοσιογράφος 

 

 https://www.mednutrition.gr/portal/ygeia/alles-pathiseis/1865-iliggos-ola-gyro-mou-gyrizoun