Ο Άγιος Κωνσταντίνος ο Παλαιός της οδού Λένορμαν

Η άγνωστη ιστορία του ναού

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Μία από τις δύο γειτονιές της συνοικίας Κολωνού των Αθηνών φέρει την ονομασία του Αγίου Κωνσταντίνου του Παλαιού, του ναού που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Λένορμαν και Αλεξανδρείας. Απέκτησε το προσωνύμιο Παλαιός προς διάκριση από τον νεώτερο Άγιο Κωνσταντίνο Ομονοίας. Δεν είναι γνωστός ο χρόνος

της πρώτης ανέγερσης ναού στη θέση Γιαχουντή. Το τουρκικής προέλευσης τοπωνύμιο (γιαχουντής, γιαουντής, γιαβουντής) σημαίνει σκωπτικά και περιφρονητικά τον Εβραίο και προφανώς έλκει την καταγωγή του από το εβραϊκό Jehuda (Ιούδας). Εξάλλου από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας διασώθηκε και το τοπωνύμιο Λεβή, από την ακμάζουσα Εβραϊκή οικογένεια. Όσοι έγραψαν μέχρι σήμερα ανάγουν την ανέγερση του πρώτου ιδιόκτητου ναϊδρίου στην αρχή της βασιλείας Γεωργίου Α’ [1].

Πάντως, στις αρχές της δεκαετίας 1880 είναι ήδη σημαντικό τοπόσημο της πόλης και έχει αποκτήσει και το προσωνύμιό του. Τότε οι εφημερίδες έγραφαν ότι «μία από τις πλέον παραπονεμένες δημοτικάς οδούς είναι και η εις τον παλαιόν Άγιον Κωνσταντίνον, την Κολοκυθούν και τα Σεπόλια άγουσα ανοιξιάτικη οδός, ήτις ουδέποτε είδε ένα κάρρο χαλίκια, ούτε μια φούχτα χώμα και ποτέ της έναν οδοτηρητήν να της κάμη επίσκεψιν ή αγροφύλακα να της φυλάξη τα δένδρα της δενδροστοιχίας» [2]. Αναφέρονταν βεβαίως στη σημερινή οδό Λένορμαν. Τον δρόμο που οδηγούσε στα αθηναϊκά περιβόλια.

 

Ο Άγιος Κωνσταντίνος ο Παλαιός.

Με το πέρασμα του χρόνου και όσο αυξανόταν η κατοικία στην περιοχή ο ιδιόκτητος ναός μετατράπηκε σε ενοριακό. Υπήχθησαν δε στη δικαιοδοσία του ως παρεκκλήσια ο Άγιος Γεώργιος του Β’ Νεκροταφείου, ο Άγιος Τρύφων αλλά και ο Άγιος Αιμιλιανός. Γνώρισε τουλάχιστον τρεις ριζικές ανακαινίσεις ο ναός πριν φτάσει στη μεγάλη και τελευταία, όταν ανεγέρθηκε εκ βάθρων στα μέσα της δεκαετίας 1930. Ήταν η εποχή που διαμορφωνόταν η περιοχή, όπως έφτασε στις ημέρες μας, με νέα τοπωνύμια αλλά και χιλιάδες κατοίκους. Το 1936 κατεδαφίσθηκε ο παλαιός ναός και άρχισε η ανέγερση του νέου, η οποία ολοκληρώθηκε το 1939.

Συνέπεσε ωστόσο με μείζονες διοικητικές ενοριακές αλλαγές που αναβίβασαν σε ανεξάρτητες ενορίες τα παρεκκλήσια του ναού και περιόρισαν τα ενοριακά του όρια. Απώλεσε την παλαιά του αίγλη αλλά και μεγάλο αριθμό ενοριτών, οι οποίοι το 1938 δεν ξεπερνούσαν τους 1800. Πριν από την ανέγερση του ναού, την άνοιξη του 1935, ρυμοτομήθηκε η πλατεία που τον περιβάλει, η οποία είχε πολύ μεγαλύτερη έκταση από τη σημερινή και απλωνόταν ακόμη και στην απέναντι πλευρά της οδού Λένορμαν. Το σημαντικότερο τμήμα ανήκε στους κτηματίες αδελφούς Χαριτάκη αλλά και σε οικογένειες με μικροϊδιοκτησίες (Μπατάγια, Δειμέζη, Πετρόπουλου κ.ά.).

Με τα χρόνια όμως, τις διανοίξεις των δρόμων και τη διαμόρφωση των οικοδομικών τετραγώνων, περιορίσθηκε ο περιβάλλων χώρος και ο Άγιος Κωνσταντίνος ο Παλαιός βρέθηκε να ασφυκτιά ανάμεσα στα κτίρια που τον περιβάλουν.

Αλλά οι πιστοί χριστιανοί που υπηρέτησαν ή προσέφεραν υπηρεσίες για την ανέγερση και διατήρηση του ναού ίσως είναι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο. Συνήθως δεν καταγράφουμε πρόσωπα που δρουν στις γειτονιές και αφιερώνουν τη ζωή και τη δράση τους στην κοινή ωφέλεια. Όπως ήταν ο ιερέας Γεώργιος Μαυρίδης, ο πάπα Γιώργης για τους κατοίκους της περιοχής, ο οποίος αγωνίστηκε για την ανέγερση του ναού. Έφυγε από τη ζωή το 1938 χωρίς να προλάβει να τον δει ολοκληρωμένο. Αλλά και μακρά σειρά λαϊκών όπως ο Αριστείδης Σταθούλιας, ο συνταξιούχος καθηγητής Ευάγγελος Παπαγεωργίου, ο εδωδιμοπώλης Γεώργιος Φακούτσης, ο λυκειάρχης Παναγιώτης Φαλτάϊτς, ο έμπορος Νικόλαος Γκίρκας κ.ά. Εξάλλου συνεχίζει μέχρι σήμερα τη σημαντική κοινωνική προσφορά του ο Θρησκευτικός και Φιλανθρωπικός Σύλλογος ο οποίος ιδρύθηκε τη δεκαετία 1930.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Δημοκρατία» 21 Μαΐου 2016

 https://www.taathinaika.gr/o-agios-konstantinos-o-palaios-tis-odou-lenorman/