Δικαιοσύνη: Τυφλή ή ανύπαρκτη;

 Η κλεψύδρα της δικαιοσύνης στην Ελλάδα έχει μάλλον κάποιο τεχνικό πρόβλημα...

Αντώνης Μπατζιάς

Κάποτε ο Σόλων είχε πει πως «ο νόμος είναι σαν ένας ιστός αράχνης που πιάνει και συνθλίβει τα μικρά έντομα, ενώ τα μεγάλα και δυνατά τα αφήνει όχι μόνο να περνούν, αλλά και να τον καταστρέφουν». Φυσικά αυτή τη διαπίστωση του μεγάλου νομοθέτη δεν μας συνέφερε να τη διαφημίσουμε, οπότε την κατάπιαν οι σελίδες των ιστορικών βιβλίων.

Στην Ελλάδα λοιπόν, η δικαιοσύνη είναι σχεδόν σαν τον μύθο του Φοίνικα: πάντα υπόσχεται να αναγεννηθεί, μα καταλήγει στάχτη κι όπως στις αρχαίες τραγωδίες η κάθαρση ερχόταν με κλάματα και αίμα, σήμερα τελειώνει με κενές υποσχέσεις και ατιμωρησία. Τις φλόγες στο Μάτι, τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, και τη σύγκρουση στα Τέμπη ακολούθησαν δηλώσεις για «ανάληψη ευθύνης» και «δικαίωση των θυμάτων», μα όσο γίνονται πιο μακρινές οι μνήμες, τόσο λιγότερο μοιάζει πιθανή η δικαιοσύνη και οι θυσίες μάλλον είναι απλά μια τελετουργία για ένα σύστημα που φλέγεται και σβήνει, ξανά και ξανά.

Πέντε χρόνια μετά τη φρικτή νύχτα που οι φλόγες κατάπιαν το Μάτι, οι πληγές που άφησε πίσω της η τραγωδία μοιάζουν νωπές – τουλάχιστον για όσους έχασαν αγαπημένους ή τα σπίτια τους. Για το σύστημα, όμως, φαίνεται πως η φωτιά του Μάτι ήταν απλώς μια δυσάρεστη παρένθεση, από αυτές που χρειάζονται για να θυμίζουν στο κοινό την αξία της αδράνειας, μα και για όσους ψάχνουν κάθε ευκαιρία για να πιάσουν μια καρέκλα εξουσίας.

Η τότε κυβέρνηση έπεσε, οι υποσχέσεις που δόθηκαν περί ευθυνών και απονομής δικαιοσύνης από την καινούρια εξατμίστηκαν πιο γρήγορα κι από τα καμένα δάση. Η δικαιοσύνη στη χώρα μας έχει τον ρυθμό ενός κοχλία σε στάση αναμονής, αλλά και την ακρίβεια ενός τοξότη με δεμένα μάτια. «Θα αποδοθούν ευθύνες» διαλαλούσαν οι υπεύθυνοι και το έκαναν με τη σιγουριά εκείνων που ξέρουν πως οι θέσεις τους είναι ασφαλείς, η προστασία τους δεδομένη. Η δικαστική διαδικασία κινήθηκε αργά, ίσως και με ένα κλείσιμο του ματιού, θυμίζοντας ότι η κλεψύδρα της δικαιοσύνης στην Ελλάδα έχει μάλλον κάποιο τεχνικό πρόβλημα και οι οικογένειες των θυμάτων περιμένουν ακόμη. Περιμένουν την επίσημη συγγνώμη, την ανάληψη ευθυνών, μια απόφαση που θα καταδικάσει, έστω κι ελάχιστα, την αδιαφορία. Κι αν κάτι παραμένει ακλόνητο, είναι η ανθεκτικότητα ενός συστήματος που επιβιώνει μέσα από το ίδιο του το τέλμα.

Αλλά λες «οκ, πάθαμε και μάθαμε, δεν θα ξανασυμβεί». Κι έρχονται οι πλημμύρες στη Θεσσαλία. Που και τότε, την πρώτη φορά πάλι «δεν ξέραμε, δεν το περιμέναμε, σπάνιο φαινόμενο» κι ένα σωρό άλλες δικαιολογίες. Σωρός που το μόνο που κάλυψε ήταν οι αποζημιώσεις των πληγέντων που ακόμα έρχονται. Αντί για αυτές ήρθε ακόμη μια πλημμύρα, χειρότερη και με μεγαλύτερες καταστροφές. Αυτή τη φορά οι υπεύθυνοι ήξεραν και είχαν προετοιμαστεί κι έβγαιναν σε ζωντανές συνδέσεις να δείξουν τα…έργα τους που κρατούσαν τις πόλεις ασφαλείς. Λίγα λεπτά αργότερα ούρλιαζαν πανικόβλητοι να μην κουνηθεί κανείς από το σπίτι του, τέτοια ήταν η προετοιμασία τη δεύτερη φορά! Που μάλλον πάλι κανείς δεν περίμενε.

Και πάλι κάποιος αισιόδοξος θα πει «εντάξει, οι μετεωρολογικές προβλέψεις δεν είναι πάντα ακριβείς, δεν έγιναν σωστές εκτιμήσεις» κι άλλα τόσα που ειπώθηκαν την ώρα που μεγάλο μέρος του πληθυσμού στον κάμπο μετατρεπόταν σε εσωτερικούς πρόσφυγες γιατί όσα είχαν τα κάλυπτε πια νερό και λάσπη.

Κοινό στις παραπάνω περιπτώσεις είναι η ατιμωρησία: κανένας δεν έφταιγε, κανείς δεν μπορούσε να κάνει οτιδήποτε, κανείς υπεύθυνος. Άρα και κανείς δεν κλήθηκε να λογοδοτήσει. Μόνο η Μάνδρα έγινε παράδειγμα με 3 υπεύθυνους που καταδικάστηκαν σε 14-15 μήνες φυλάκιση ΜΕ ΑΝΑΣΤΟΛΗ. Κι αυτό το παράδειγμα ακολούθησε η δικαιοσύνη τιμωρώντας τους όποιους υπεύθυνους για τις πρώτες πλημμύρες, αυτές του Ιανού, με τις ίδιες βαριές ποινές.

Στην περίπτωση των Τεμπών όμως, όλες οι δικαιολογίες έκαναν φτερά. 2 τρένα στην ίδια γραμμή για…κάμποσα λεπτά, έγγραφα που μιλούσαν για υποστελέχωση των σταθμών, απεργίες των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους που φώναζαν για την ελλιπή ασφάλεια οι οποίες καταστάλθηκαν και κρίθηκαν παράνομες, διορισμένοι χωρίς προσόντα ή εκπαίδευση (από το παράθυρο θα έλεγε κάποιος κακοπροαίρετος), υπουργοί που κουνούσαν το δάχτυλο και φώναζαν για απόλυτα ασφαλείς μετακινήσεις και μια Hellenic Train που δεν ήξερε τι χάος της πούλησαν… Εδώ υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για την απονομή δικαιοσύνης, ονόματα, θέσεις, τηλέφωνα, τα πάντα.

Και πάλι όμως, λόγια, ανακοινώσεις και υποσχέσεις, σε ένα χιλιοπαιγμένο έργο με τίτλο «Ανάληψη Ευθύνης», μόνο που αυτή τη φορά, η «ανάληψη» ήταν ένα θέατρο που δεν έπεισε κανέναν, παρά τις εξαγγελίες για «ανεξάρτητες έρευνες» και «διαφάνεια». Αντ’ αυτού κι αφού δεν υπήρχαν πλημμύρες να καλύψουν τα πάντα στη λάσπη, επιστρατεύτηκε τσιμέντο κι ένα βιαστικό μπάζωμα ώστε να σταματήσουν οι ερωτήσεις. Όσοι δεν πρόλαβαν να «καλυφθούν» κλήθηκαν από την, όποια, δικαιοσύνη να λογοδοτήσουν. Ποινές χάδια και με έναν μαγικό τρόπο ΟΛΟΙ πλήρωσαν τις εγγυήσεις, συνεχίζουν τις βόλτες τους και κουνάν κι αυτοί το δάχτυλο ζητώντας ησυχία. Με την υπόθεση να φτάνει στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια κι ακόμη να ψάχνουμε έστω έναν υπεύθυνο κι έστω μια απολογία. Ακόμα 0 εις το πηλίκο.

Η πρόσφατη δήλωση της Ελίζας Βόζενμπεργκ ήταν ίσως αυτή που ξεπέρασε κάθε όριο, αφού υπονόησε πως το τραγικό δυστύχημα δεν ανήκει στις καταστροφές που ο κόσμος μπορεί να κατηγορήσει μονάχα μια μεριά, λες και οι άνθρωποι που χάθηκαν δεν είχαν δικαίωμα να είναι θυμωμένοι για τις παραλείψεις και τα λάθη που κόστισαν τη ζωή τους, πόσο μάλλον οι συγγενείς τους! Η κυνικότητα αυτή φανερώνει το πραγματικό πρόσωπο ενός πολιτικού συστήματος που, μπροστά στη θλίψη και την απώλεια, επιλέγει να διαχωρίσει θύματα και ανθρώπινες αξίες ανάλογα με τις πολιτικές ευαισθησίες του καθενός: όλα είναι κομματικά και το θλιβερότερο όλων είναι η συνειδητοποίηση πως σε ένα κράτος με θεμελιώδη προβλήματα ευθύνης και δικαιοσύνης, η ζωή συνεχίζεται χωρίς να υπολογίζει σε ποια ράγα άφησε πίσω της νεκρούς και ερείπια.

Κι αυτές είναι περιπτώσεις που μεγάλωσαν πολύ και τις συζητάμε ακόμα. Γιατί ποιος θυμάται τον μοτοσικλετιστή έξω από τη Βουλή ή τον Αντώνη που πέρασαν για μετανάστη και πέταξαν στη θάλασσα; Ούτε γι’ αυτά τιμωρήθηκε κανείς.

Ίσως τελικά, η μόνη αληθινή τιμωρία για όσους περιμένουν να αποδοθεί δικαιοσύνη στην Ελλάδα, είναι η συνειδητοποίηση πως η μνήμη των ανθρώπων τους παραμένει απλά μια ακόμη μαύρη σελίδα σ’ ένα αρχείο γεμάτο σκόνη και αδιαφορία.

https://www.koutipandoras.gr/article/dikaiosyni-tyfli-i-anyparkti/