Η Πολιτεία διστάζει να σηκώσει το βάρος της ιστορικής ευθύνης και να την απαιτήσει, όπως οφείλει, με πολιτικά και νομικά μέσα
Του Ανδρέα Καψαμπέλη
Είναι γνωστή η τακτική της Γερμανίας στο θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων για την περίοδο της Κατοχής. Τώρα όμως έρχονται στο φως στοιχεία -και μάλιστα από τη… Ναμίμπια- που δεν θα κάνουν υπερήφανους και στη δική μας χώρα εκείνους που προτιμούν τη σιωπή και την υποταγή απέναντι στις συμπεριφορές του «Ράιχ».
Η Γερμανία, που αρνείται κάθε συζήτηση για τις αποζημιώσεις προς την Ελλάδα, παριστάνει πως «κάνει βήματα» συμφιλίωσης με το αποικιακό της παρελθόν. Στη μακρινή αποικία της στη νοτιοδυτική Αφρική μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαπράχθηκε μεταξύ 1904 και 1908 η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα, των φυλών Χερέρο και Νάμα, από τις γερμανικές δυνάμεις.
Μόλις το 2021, επί Μέρκελ, η Γερμανία αναγνώρισε επισήμως τη γενοκτονία. Όχι όμως και την υποχρέωση για αποζημιώσεις. Με το πρόσχημα ότι το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο «δεν υπήρχε τότε», δηλώνει πως η έννοια της αποζημίωσης «δεν μπορεί να εφαρμοστεί». Αντί γι’ αυτήν, προσφέρει -σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη γερμανική Βουλή- ένα πακέτο 1,1 δισ. ευρώ για «αναπτυξιακά έργα» σε βάθος 30 ετών. Ένα ποσό, μάλιστα, που δεν έχει καν αρχίσει να εκταμιεύεται…
Το σημαντικότερο, όμως; Οι ίδιοι οι πληγέντες απορρίπτουν τη λεγόμενη «συμφωνία συμφιλίωσης». Την καταγγέλλουν ως προσβλητική, επιφανειακή και ανεπαρκή, και απαιτούν άμεσες, απευθείας αποζημιώσεις στους απογόνους των θυμάτων. Χωρίς φτιασιδώματα. Χωρίς «καθρεφτάκια για ιθαγενείς».
Κι εδώ αρχίζει η δυσάρεστη σύγκριση με την Ελλάδα. Η χώρα μας, που υπέστη ναζιστική κατοχή, σφαγές αμάχων, οικονομική λεηλασία και το περιβόητο αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, δεν έχει λάβει ούτε ευρώ αποζημίωσης. Ούτε συμφωνία ούτε «συγγνώμη» ούτε καν μια ειλικρινή πρόθεση. Οι διεκδικήσεις, που κάποτε αποτελούσαν επίσημη κρατική θέση, πλέον έχουν υποβαθμιστεί σε ρηματικές διακοινώσεις και σκόρπιες δηλώσεις προθέσεων, ξεχασμένες στα συρτάρια…
Αντί για αποζημιώσεις, η Γερμανία προσφέρει χρηματοδότηση «εξαγοράς και σιωπής»: έργα σε μαρτυρικά χωριά όπως το Δίστομο και τα Καλάβρυτα, προγράμματα πολιτιστικής συνεργασίας, εκπαιδευτικές ανταλλαγές. Επισκέψεις, στεφάνια και λόγια συμπάθειας, χωρίς καμιά ανάληψη νομικής ευθύνης…
Στη Ναμίμπια, οι κοινότητες των θυμάτων δεν συμβιβάζονται. Στην Ελλάδα, όμως, η επίσημη σιωπή μετατρέπεται σε αποδοχή. Και η Πολιτεία διστάζει να σηκώσει το βάρος της ιστορικής ευθύνης και να την απαιτήσει, όπως οφείλει, με πολιτικά και νομικά μέσα.
Η περίπτωση της Ναμίμπια αποδεικνύει πως ένας λαός, όσο μικρός κι αν είναι, μπορεί να σταθεί όρθιος απέναντι στην αλαζονεία μιας ισχυρής χώρας, όταν διαθέτει βούληση και πυγμή. Στην Ελλάδα -θύμα μιας πολύ πιο πρόσφατης και μεγαλύτερης καταστροφής- προτιμάται ο δρόμος της σιωπηλής αναμονής και των… καλλιτεχνικών ανταλλαγών. Αυτό που οι Χερέρο και Νάμα απορρίπτουν ως προσβολή, εδώ το βλέπουμε να ενσωματώνεται στη «δημόσια ιστορική ευγένεια», χωρίς όμως δικαίωση και δικαιοσύνη. Μόνο με σιωπή.
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»