Για πρώτη φορά οι συγγραφείς αμείβονται για τον δημόσιο δανεισμό των βιβλίων τους: Ποια βιβλία επιλέγονται στις βιβλιοθήκες

Για πρώτη φορά δημοσιεύονται στοιχεία για το ποια βιβλία δανείζονται από τις ελληνικές δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες: Βιβλία μυθοπλασίας και παιδικά βιβλία μυθοπλασίας βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων. Ωστόσο, ως προς το ποιοι είναι οι τίτλοι που επιλέγονται πρέπει να ληφθεί υπόψη ποια βιβλία διαθέτουν οι βιβλιοθήκες προς δανεισμό, πώς τα αποκτούν,

αν δηλαδή επιλέγουν τα βιβλία που θα προμηθευτούν και με ποια κριτήρια, ή αν σε αρκετές περιπτώσεις ο κατάλογός τους οφείλεται κυρίως σε δωρεές εκδοτών και ιδιωτών. 

Επιμέλεια: Book Press

Για πρώτη φορά οι Έλληνες συγγραφείς αμείβονται για τον Δημόσιο Δανεισμό των βιβλίων τους. Στο πλαί­σιο της πρώ­της δια­νο­μής δι­καιω­μά­των που αφο­ρούν τα έτη 2023 και 2024, συ­γκε­ντρώ­θη­καν από τον ΟΣ­ΔΕΛ πλή­ρη στοι­χεία δα­νει­σμών από 85 αντι­προ­σω­πευ­τι­κές δη­μό­σιες και δη­μο­τι­κές βι­βλιο­θή­κες.

Σύμ­φω­να με τα δε­δο­μέ­να αυ­τά, οι επι­λο­γές δα­νει­σμού απο­κα­λύ­πτουν εν­δια­φέ­ρο­ντα στοι­χεία σχε­τι­κά με τα εί­δη βι­βλί­ων που προ­τι­μή­θη­καν τα έτη αυ­τά. Πα­ράλ­λη­λα, ανα­δει­κνύ­ουν ποια βι­βλία έγιναν αντικείμενα δανεισμού πε­ρισ­σό­τε­ρο, από ποιους εκδοτικούς οίκους εκδίδονται, οι Έλ­λη­νες με­τα­φρα­στές, ποιες Ελ­λη­νί­δες με­τα­φρά­στριες κα­θώς και ποιοι Έλ­λη­νες/Ελ­λη­νί­δες και ξέ­νοι συγ­γρα­φείς και ει­κο­νο­γρά­φοι βρί­σκο­νται πί­σω από τη δη­μιουρ­γία των έρ­γων που κέρδισαν το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού που επισκέπτεται τις βιβλιοθήκες. 

Το 43,1% των δα­νει­σμών δη­λώ­νει προ­τί­μη­ση στα βι­βλία μυ­θο­πλα­σί­ας για ενή­λι­κες.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 43,1% των δα­νει­σμών δη­λώ­νει προ­τί­μη­ση στα βι­βλία μυ­θο­πλα­σί­ας για ενή­λι­κες, ενώ ακο­λου­θούν με μι­κρό­τε­ρα πο­σο­στά τα υπό­λοι­πα εί­δη βι­βλί­ων. Το 20,4% των δα­νει­σμών ανή­κουν σε βι­βλία μυ­θο­πλα­σί­ας για παι­διά, το 15% σε παι­δι­κά ει­κο­νο­γρα­φη­μέ­να βι­βλία, και με ση­μα­ντι­κή από­στα­ση ακο­λου­θούν τα επι­στη­μο­νι­κά βι­βλία με 7,8%, τα βι­βλία γε­νι­κών γνώ­σε­ων για παι­διά με 5,8%. Οι πέντε πρώτες θεματικές που επιλέγονται για δανεισμό είναι: 

Μυ­θο­πλα­σία ενη­λί­κων 43,1%

Μυ­θο­πλα­σία παι­δι­κά 20,4%

Παι­δι­κά ει­κο­νο­γρα­φη­μέ­να 15,0%

Επι­στη­μο­νι­κά 7,8%

Γε­νι­κών γνώ­σε­ων παι­δι­κά 5,8%

Η Λένα Μαντά και όλοι οι άλλοι

Ανά­με­σα στα πρώ­τα βι­βλία που δα­νεί­στη­καν οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες που επισκέφθηκαν τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες ξεχωρίζουν δεκατρία βιβλία της Λένας Μαντά (τα 12 από τις εκδόσεις Ψυχογιός και ένα από τις εκδόσεις Λιβάνη, εξαντλημένο στα βιβλιοπωλεία αλλά ζωντανό στις βιβλιοθήκες), αριθμός που επιβεβαιώνει την δημοφιλία της συγγραφέα που εκφράζεται με τις χιλιάδες πωλήσεις που κάνουν τα βιβλία της και την καθιστά πρωταθλήτρια και στον δανεισμό. Πριν από 16 χρόνια, στην προ κρίσης Ελλάδα, η Λένα Μαντά ήταν ήδη ένα εκδοτικό φαινόμενο και με αφοπλιστική ειλικρίνεια έλεγε ότι την ενοχλούσε η άποψη πως «ό,τι πουλάει είναι παραλογοτεχνία» ενώ για την τεράστια επιτυχία της σχολίαζε: «Ναι, μου συμβαίνει καμιά φορά να αισθάνομαι σαν να μου κάνουν πλάκα. Δεν το φαντάστηκα ποτέ, δεν το έλπιζα ποτέ, δεν είχα πει ποτέ ότι θέλω να γίνω συγγραφέας. Γι’ αυτό καλό είναι να μην ξεκινά κανείς εύκολα. Όταν ήρθε η επιτυχία ήμουν έτοιμη να την αποδεχτώ και δεν νόμιζα ότι κάτι έγινα, ότι έγινα Καραγάτσης».

Τα πρώτα 50

1. Η σφρα­γί­δα (εκδ. Ψυχογιός) της Λένας Μαντά
2. Τιρ­κουάζ (εκδ. Ψυχογιός) της Ρέ­νας Ρώσ­ση - Ζα­ΐ­ρη
3. Οι τρεις άσοι (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
4. Τα­ξί­δι στη Βε­νε­τία (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
5. Αλ­μύ­ρα. Η ευ­τυ­χία αλ­λιώς (εκδ. Ψυχογιός) της Ρέ­νας Ρώσ­ση - Ζα­ΐ­ρη
6. Το πρά­σι­νο φό­ρε­μα (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
7. Κά­τω απ' τη μη­λιά (εκδ. Ψυχογιός) της Μα­ρίας Τζι­ρί­τα
8. Ρο­δαν­θός (εκδ. Ψυχογιός) της Σόφης Θε­ο­δω­ρί­δου
9. Η για­τρί­να (εκδ. Διό­πτρα) της Πα­σχα­λίας Τραυ­λού
10. Άγρα­φος νό­μος (εκδ. Ψυχογιός) της Σόφης Θε­ο­δω­ρί­δου
11. Το λου­λού­δι του πά­γου (εκδ. Ψυχογιός) της Μα­ρίας Τζι­ρί­τα
12. Γράμ­μα από χρυ­σό (χρυ­σό εξώ­φυλ­λο) (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
13. Μια υπό­θε­ση για τον ντε­τέ­κτιβ Κλουζ: Βρό­μι­κα κόλ­πα στο γή­πε­δο (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο) του Jürgen Banscherus
14. Η αγα­πη­μέ­νη των θε­ών (εκδ. Ψυχογιός) της Ρέ­νας Ρώσ­ση - Ζα­ΐ­ρη
15. Ολί­βια (εκδ. Ψυχογιός) της Ρέ­νας Ρώσ­ση - Ζα­ΐ­ρη
16. Νυ­φι­κό από πορ­φύ­ρα (εκδ. Ψυχογιός) της Σο­φία Βόι­κου
17. Σε βα­θιά νε­ρά (εκδ. Ψυχογιός) του Γιώρ­γου Πο­λυ­ρά­κη
18. Μια συγ­γνώ­μη για το τέ­λος (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
19. Λί­γες και μία νύ­χτες (εκδ. Πατάκη) του Ισίδωρου Ζουργού
20. Το σπί­τι δί­πλα στο πο­τά­μι (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
21. Γι­νά­τι. Ο σο­φός της λί­μνης (εκδ. Ψυχογιός) του Γιάννη Καλπούζου
22. Ό,τι αγα­πώ εί­ναι δι­κό σου (εκδ. Ψυχογιός) του Γιάννη Καλπούζου
23. Μαρ­γκώ (εκδ. Διόπτρα) της Άννας Ν. Γα­λα­νού
24. Η εκ­δί­κη­ση των αγ­γέ­λων (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
25. Αγά­πη – δη­λη­τή­ριο της Ρέ­νας Ρώσ­ση - Ζα­ΐ­ρη
26. Για ένα ταν­γκό στη Σμύρ­νη (εκδ. Διόπτρα) της Γιώ­τας Ν. Γου­βέ­λη
27. Ευ­τυ­χία θα πει... (εκδ. Ψυχογιός) της Μα­ρίας Τζι­ρί­τα
28. Ψί­θυ­ροι του βαρ­δά­ρη (εκδ. Ψυχογιός) της Σο­φίας Βόι­κου
29. Τη μέ­ρα που σε γνώ­ρι­σα (εκδ. Λιβάνη) της Λέ­νας Μα­ντά
30. Μια υπό­θε­ση για τον ντε­τέ­κτιβ Κλουζ: Η συ­νω­μο­σία της τσί­χλας (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο) του Jürgen Banscherus
31. Όσο αντέ­χει η ψυ­χή (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
32. Το ημε­ρο­λό­γιο ενός σπα­σί­κλα 1 (μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου, εκδ. Ψυχογιός) του Jeff Kinney
33. Τα πέ­ντε κλει­διά (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
34. Τα τρία μι­κρά λυ­κά­κια (εκδ. Μίνωας) του Ευγένιου Τριβιζά
35. Το παι­χνί­δι του νά­νου (εκδ. Ψυχογιός) της Χρυ­ση­ί­δας – Χρύ­σας Δη­μου­λί­δου
36. Μια υπό­θε­ση για τον ντε­τέ­κτιβ Κλουζ: Το φά­ντα­σμα του σχο­λεί­ου (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο) του Jürgen Banscherus
37. Έρω­τας σαν βρο­χή (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά
38. Σέρ­ρα. Η ψυ­χή του Πό­ντου (εκδ. Ψυχογιός) του Γιάννη Καλπούζου
39. Στη σκιά της πε­τα­λού­δας (εκδ. Πατάκη) του Ισίδωρου Ζουργού
40. Το ημε­ρο­λό­γιο ενός σπα­σί­κλα 3 (μτφρ. Πετρούλα Γαβριηλίδου, εκδ. Ψυχογιός) του Jeff Kinney
41. Το προ­ξε­νιό της Ιου­λί­ας (εκδ. Ψυχογιός) του Γιώργου Σ. Πολίτη
42. Μια υπό­θε­ση για τον ντε­τέ­κτιβ Κλουζ: Το μυ­στή­ριο του τσίρ­κου (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο) του Jürgen Banscherus
43. Πι­κρό γά­λα (εκδ. Ψυχογιός) του Μένιου Σακελλαρόπουλου
44. Το κο­ρί­τσι της ντρο­πής (εκδ. Ψυχογιός) της Σο­φίας Βόι­κου
45. Η νύ­χτα της αλή­θειας (εκδ. Μίνωας) του Σπύρου Πετρουλάκη
46. Η σιω­πη­λή ασθε­νής (εκδ. Διόπτρα) του Alex Michaelides
47. Οι κύ­κνοι το φθι­νό­πω­ρο (εκδ. Ψυχογιός) της Φανής Πανταζή
48. Ο Γερ­μα­νός για­τρός (εκδ. Ψυχογιός) της Σόφης Θε­ο­δω­ρί­δου
49. Έρω­τας πό­λε­μος (εκδ. Ψυχογιός) της Καί­της Οι­κο­νό­μου
50. Η άλ­λη πλευ­ρά του νο­μί­σμα­τος (εκδ. Ψυχογιός) της Λέ­νας Μα­ντά

Ωστόσο παρότι στην πρώτη πενηντάδα τα βιβλία που προτιμώνται είναι τα παραπάνω και η Μαντά έχει 13 στα 50, από τη συνολική κατάταξη στην κορυφή της πρώτης δεκάδας Ελ­λή­νων και Ελ­λη­νί­δων συγ­γρα­φέ­ων με τη με­γα­λύ­τε­ρη συχνότητα δανεισμού εμφανίζεται ο Ευγένιος Τριβιζάς. 

1. Ευ­γέ­νιος Τρι­βι­ζάς
2. Λέ­να Μα­ντά
3. Ρέ­να Ρώσ­ση – Ζα­ΐ­ρη
4. Χρυ­ση­ί­δα – Χρύ­σα Δη­μου­λί­δου
5. Μα­ρία Τζι­ρί­τα
6. Γιώρ­γος Πο­λυ­ρά­κης
7. Σό­φη Θε­ο­δω­ρί­δου
8. Φί­λιπ­πος Μαν­δη­λα­ράς
9. Πα­σχα­λία Τραυ­λού
10. Αντώ­νης Πα­πα­θε­ο­δού­λου

Στις πρώ­τες δέ­κα θέ­σεις οι Έλ­λη­νες και Ελ­λη­νί­δες ει­κο­νο­γρά­φοι, των οποί­ων τα έρ­γα συ­νό­δευ­σαν πολ­λά από τα βι­βλία για παι­διά και μυ­θι­στο­ρή­μα­τα που προ­τι­μή­θη­καν, βά­σει συ­χνό­τη­τας δα­νει­σμού, εί­ναι οι εξής:

1. Να­τα­λία Κα­πα­τσού­λια
2. Ίρις Σα­μαρ­τζή
3. Λή­δα Βαρ­βα­ρού­ση
4. Βαγ­γέ­λης Ελευ­θε­ρί­ου
5. Νί­κος Μα­ρου­λά­κης
6. Ντα­νιέ­λα Στα­μα­τιά­δη
7. Κα­τε­ρί­να Βε­ρού­τσου
8. Σο­φία Ζα­ρα­μπού­κα
9. Ελί­ζα Βα­βού­ρη
10. Νι­κό­λας Αν­δρι­κό­που­λος

Φυ­σι­κά δε θα μπο­ρού­σαν να λεί­πουν και τα στοι­χεία για τους Έλ­λη­νες με­τα­φρα­στές και τις Ελ­λη­νί­δες με­τα­φρά­στριες που μέ­σα από τους δα­νει­σμούς προ­έ­κυ­ψε η κα­τά­τα­ξη των δέ­κα πρώ­των με την Μα­ρία Αγ­γε­λί­δου πρώ­τη και έπει­τα ακο­λου­θούν ο Φί­λιπ­πος Μαν­δη­λα­ράς, η Μά­ρω Ταυ­ρή, η Πε­τρού­λα Γα­βρι­η­λί­δου, η Ρέ­να Ρώσ­ση – Ζα­ΐ­ρη, ο Αντώ­νης Πα­πα­θε­ο­δού­λου, η Βί­κυ Λια­νού, η Βα­σι­λι­κή Κοκ­κί­νου, η Ευ­γε­νία Κο­λυ­δά και η Χα­ρά Γιαν­να­κο­πού­λου.

Με βά­ση τους δα­νει­σμούς που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν, προ­έ­κυ­ψε επί­σης μια εν­δια­φέ­ρου­σα απο­τύ­πω­ση εκ­δο­τι­κών οί­κων από την επι­λο­γή των βι­βλί­ων, όπου εμπε­ριέ­χο­νται οι εκ­δό­σεις Ψυ­χο­γιός, οι εκ­δό­σεις Με­ταίχ­μιο, οι εκ­δό­σεις Πατάκη, οι εκ­δό­σεις Διό­πτρα, Εκ­δό­σεις Οί­κος Α. Α. Λι­βά­νη, Εκ­δό­σεις Κέ­δρος κ.ά.

Στις προ­τι­μή­σεις σε δα­νει­σμούς βι­βλί­ων ξένων συγγραφέων τα περισσότερα βιβλία προέρχονται από τις εξής χώρες: Γερ­μα­νία, Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες Αμε­ρι­κής, Νορ­βη­γία καθώς εκτός από τον συγγραφέα του παιδικού ήρωα ντετέκτιβ Κλουζ, Γίργκεν Μπανσέρους, βρίσκουμε τον Νορβηγό Τζο Νέσμπο και την Αμερικανίδα Ρέιτσελ Ρενέ Ράσελ, συγγραφέα της σειράς «Το ημερολόγιο μιας ξενέρωτης». Ενδεικτικό πάντως είναι, ότι από τους δέκα πρώτους σε δανεισμό ξένους και ξένες συγγραφείς, οι οκτώ απευθύνονται σε παιδιά. 

Οι δέ­κα ξένοι συγ­γρα­φείς με τους πε­ρισ­σό­τε­ρους δα­νει­σμούς είναι:

1. Jürgen Banscherus - ο Γερμανός συγγραφέας του ντετέκτιβ Κλουζ
2. Elisabetta -Maria Dami - η Ιταλίδα συγγραφέας που βρίσκεται πίσω από τον αγαπημένο ήρωα των παιδιών Τζερόνιμο Στίλτον
3. Jeff Kinney - ο Αμερικανός συγγραφέας του Σπασίκλα
4. Roger Hargreaves (1935-1988)- ο Βρετανός συγγραφέας της σειράς Μικροί Κύριοι - Μικρές Κυρίες
5. Daisy Meadows - δεν πρόκειται για μία συγγραφέα αλλά για συγγραφική ομάδα που υπογράφει την ανεξάντλητη σειρά παιδικών βιβλίων με ηρωίδες Νεράιδες
6. Orianne Lallemand - η Γαλλίδα συγγραφέας του Λύκου Ζαχαρία
7. Renée – Rachel Russell - η Αμερικανίδα συγγραφέας της Ξενέρωτης
8. Jo Nesbø - ο Νορβηγός άρχων του σκανδιναβικού νουάρ
9. Axel Scheffler - ο Βρετανός εικονογράφος και συγγραφέας, εικονογράφος του αξεπέραστου Γκρούφαλο της Τζούλια Ντόναλντσον
10. Νι­κόλ - Άν­να Μα­νιά­τη, η Κύπρια συγγραφέας, η οποία ξεκίνησε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα και εδώ και πολλά χρόνια εκδίδει τα βιβλία της στις εκδόσεις Ψυχογιός, και που ο ΟΣΔΕΛ κατατάσσει στους ξένους συγγραφείς

Οι δέ­κα ει­κο­νο­γρά­φοι με τους πε­ρισ­σό­τε­ρους δα­νει­σμούς:

1. Axel Scheffler
2. Roger Hargreaves
3. Georgie Ripper - η εικονογράφος της σειράς Μαγικό Ουράνιο Τόξο
4. Éléonore Thuillier - η Γαλλίδα εικονογράφος του Λύκου Ζαχαρία
5. Jeff Kinney
6. Benji Davies - ο Βρετανός βραβευμένος δημιουργός
7. Ingo Siegner - ο δημιουργός του Μικρού Δράκου Καρύδα
8. David McKee - ο δημιουργός του Έλμερ
9. Oliver Jeffers - βραβευμένος δημιουργός από τη Βόρεια Ιρλανδία
10. Λί­ζα Χενς

Ξε­χω­ρί­ζει η Με­γά­λη Βρε­τα­νία, με τρεις συγ­γρα­φείς και πέ­ντε ει­κο­νο­γρά­φους να βρί­σκο­νται ανά­με­σα στους πιο δη­μο­φι­λείς.