Από τη φούσκα Τσίπρα στο Παλλάς, στον δημοκρατικό – πατριωτικό ρεαλισμό του Καπνεργοστασίου

 

Του Μάνου Λαμπράκη

Δεν διαβάζω την εφημερίδα «δημοκρατία». Η ενημέρωσή μου περιορίζεται πλέον στα σαββατοκυριακά από τρεις εφημερίδες άλλων συγκροτημάτων.

Ωστόσο, όσα συνέβησαν Δευτέρα στο Καπνεργοστάσιο ξεπέρασαν κατά πολύ τα όρια της επετείου της εφημερίδας: γιατί για πρώτη φορά,

ύστερα από καιρό, βρέθηκαν στον ίδιο χώρο -με θεσμικό βάρος και πολιτική μνήμη- ο Κώστας Καραμανλής και ο Ευάγγελος Βενιζέλος.

Και μάλιστα, ο Αντώνης Σαμαράς ήταν παρών στην αίθουσα, στοιχείο που ενισχύει την εντύπωση ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες φωνές, αλλά για ένα τρίπτυχο που διαμορφώνει ήδη μια υπόγεια, σοβαρή πρωτοβουλία στον χώρο της κεντροδεξιάς δημοκρατικής πτέρυγας.

(Αξιοσημείωτη, αν όχι προσβλητική, η απρέπεια του Πάνου Καμμένου να χαιρετίσει τον Καραμανλή και να προσπεράσει επιδεικτικά τον Σαμαρά· μια κίνηση πολιτικά άστοχη και εντελώς ξένη προς το επίπεδο της βραδιάς.)

Στην καρδιά της εκδήλωσης όμως δεν ήταν η εφημερίδα, ήταν η υποδόρια, σχεδόν συντονισμένη κριτική προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Και όχι γενική αλλά προσωπική. Με τρόπο που ούτε εξυβρίζει ούτε κραυγάζει, αλλά τεκμηριώνει ότι η θεσμική παρακμή της τελευταίας πενταετίας δεν είναι απρόσωπη: έχει πολιτικό φορέα, τρόπο διακυβέρνησης, λογική μονοπρόσωπης εξουσίας.

Η αναφορά του Καραμανλή στην κρίση εμπιστοσύνης, στη σκιά που πλανάται πάνω από τη Δικαιοσύνη, στην ολιγωρία διαλεύκανσης του σκανδάλου των υποκλοπών, συνιστά -για τα μέτρα του Καραμανλή- μια από τις πιο ευθείες αποδοκιμασίες συγκεκριμένου Πρωθυπουργού. Δεν άφησε περιθώρια παρερμηνείας: η θεσμική αμφισβήτηση δεν προέκυψε αλλά παράχθηκε. Και παράχθηκε από την άσκηση εξουσίας της τρέχουσας κυβέρνησης.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, από την πλευρά του, έδωσε στην κριτική τη νομική και συνταγματική της γεωμετρία. Η διαπίστωσή του πως «η αυτοδύναμη κυβερνητική πλειοψηφία έχει μετατραπεί σε μονοπρόσωπη εξουσία χωρίς αντίβαρα» δεν είναι αξιολογική φράση αλλά διάγνωση. Και η διάγνωση στρέφεται όχι προς μια αφηρημένη «κυβέρνηση», αλλά προς τον ίδιο τον Μητσοτάκη, ο οποίος λειτούργησε ως ο απόλυτος διαχειριστής όλων των θεσμικών λειτουργιών.

Η κριτική στην αδιαφάνεια των μεγάλων σκανδάλων, στην υποβάθμιση της Δικαιοσύνης, στις επιρροές στα ΜΜΕ, στη διολίσθηση της κοινοβουλευτικής λειτουργίας, πλαισιώνει μία μόνο έννοια: ότι η σημερινή μορφή της πολιτικής εξουσίας έχει αποκοπεί από τον δημοκρατικό έλεγχο και λειτουργεί ως κέντρο συγκέντρωσης ισχύος. Ένα μοντέλο διακυβέρνησης που οι τρεις άνδρες σχεδόν ρητά αποδίδουν στον Πρωθυπουργό προσωπικά.

Και αυτή η συγκλίνουσα, έστω χωρίς κραυγές, κριτική αποκτά ακόμη μεγαλύτερο βάρος όταν συγκριθεί με τη φούσκα της «παρέμβασης» Αλέξη Τσίπρα στο Παλλάς: μια αισθητικοποιημένη performance, κορεσμένη από επικοινωνιακό θόρυβο, χωρίς θεσμική ουσία, το τέλειο παράδειγμα αυτού που θα περιγράφαμε ως «πλεοναστική υπερέκθεση χωρίς πραγματικότητα». Εκεί όπου ο Τσίπρας εμφανίζεται ως πολιτικό event, οι Καραμανλής και Βενιζέλος εμφανίσθηκαν ως θεσμικές φωνές. Εκεί όπου το Παλλάς διογκώνει το συμβολικό χωρίς περιεχόμενο, το Καπνεργοστάσιο επέστρεψε στην προϋπόθεση της δημοκρατίας: την ευθύνη. Και η ευθύνη, στην προκειμένη περίπτωση, ήταν εξαρχής στραμμένη προς τον Μητσοτάκη.

Το ενδιαφέρον είναι ότι όλες αυτές οι παρεμβάσεις  -ταυτόχρονα με τη συνέντευξη του Σαμαρά πριν μερικές εβδομάδες στον Ant1, αθόρυβο αλλά καταλυτικό- φαίνεται να συντάσσονται σε κάτι που ξεπερνά την κριτική: σε μια προσεκτική διαμόρφωση ενός νέου θεσμικού πλαισίου, μιας ανανεωμένης δημοκρατικής πτέρυγας στη κεντροδεξιά, που δεν θα νομιμοποιείται από τη φθορά της κυβέρνησης, αλλά από μια νέα αντίληψη θεσμικής σοβαρότητας.

Και είναι χαρακτηριστικό ότι η κριτική προς τον Πρωθυπουργό δεν εκφράστηκε ως κομματική διαφοροποίηση, αλλά ως θεσμική μομφή. Το μήνυμα ήταν σαφές: η χώρα δεν μπορεί να συνεχίσει με αυτή τη μορφή μονοπρόσωπης διακυβέρνησης και η δημοκρατία δεν αντέχει άλλο τη «θεσμική κόπωση» που έχει παραγάγει η σημερινή εξουσία. Και, κατά τρόπο σχεδόν σημειολογικό, το Καπνεργοστάσιο λειτούργησε ως τόπος επανενεργοποίησης μιας συνθήκης που υπενθυμίζει πως η δημοκρατία δεν είναι μηχανισμός – είναι εγγύηση.

Αν κάτι ωρίμασε τη Δευτέρα, ήταν η συνειδητοποίηση ότι υπάρχει ακόμη ένα πολιτικό σώμα με θεσμική αυτοσυνείδηση, ικανό να αρθρώσει λόγο πέρα από την κόπωση του θορύβου και πέρα από την επιφανειακή αυτο-επιτέλεση της εξουσίας. Και πως αυτό το σώμα -το τρίπτυχο Σαμαρά, Καραμανλή, Βενιζέλου-, δεν μίλησε τυχαία, ούτε άσχετα.

Μίλησε ως προειδοποίηση.

Και, ίσως, ως προανάκρουσμα μιας νέας μορφής πολιτικής ευθύνης που έρχεται απέναντι στην προσωπική συγκέντρωση εξουσίας της τελευταίας πενταετίας..antinews.gr