Τι συμβαίνει με τις τράπεζες. Προβαίνουν σε συγκεντρώσεις-αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου για να εξαγοράσουν τις προνομιούχες ή κοινές μετοχές του δημοσίου του οποίου η συμμετοχή μέσω των μετοχών που κατέχει το ΤΧΣ περιορίζεται.
Του Γιάννη Τσαμουργκέλη*
Το κράτος χάνει δικαιώματα αλλά θα κατέχει ακόμα την πλειοψηφία (εκτός από μία).
Παράλληλα απαγορεύεται κάθε συμμετοχή του δημοσίου μέσω του ΤΧΣ σε αυξήσεις καθώς θα θεωρηθεί κρατική επιχορήγηση που ενεργοποιεί τη ρήτρα του bail in – δηλαδή απαιτεί να προηγηθεί το κούρεμα των ομολογιούχων και των καταθετών για την κάλυψη του αντίστοιχου ποσού.
Περαιτέρω, η τελική αύξηση που συνδέεται με την πραγμάτωση των δικαιωμάτων (warrants) αναμένεται στο μέλλον. Όλο αυτό το ιδιαίτερα πεπλεγμένο των εξελίξεων εγείρει σαφέστατο ερώτημα. Ή αυτός που το σκέφθηκε πρέπει να προταθεί για καλύτερο σενάριο μυστηρίου ή η κατάκτηση του άγνωστου («βλέποντας και κάνοντας»), καθοδήγησε τις εξελίξεις.
Σε αυτό το δαιδαλώδες πλαίσιο, πώς διακρίνεται το θετικό από το αρνητικό; Ποια είναι τα κριτήρια της επιτυχίας και υπό ποίο πρίσμα;
Κριτήριο είναι σίγουρα η μη καταγραφή ζημιών από την επένδυση σωτηρίας που έκανε το δημόσιο για τη στήριξη των τραπεζών, χρεώνοντας στην κυριολεξία τον ελληνικό λαό και τις μελλοντικές γενιές. Ακόμα και εάν είναι απαραίτητες οι αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου που μειώνουν το ποσοστό συμμετοχής του δημοσίου, ακόμα και εάν το δημόσιο αναγκασθεί να απελευθερώσει την πώληση κάποιων εκ των μετοχών του σε τιμή χαμηλότερη από τη τιμή αγοράς. Η διευθέτηση αυτή πρέπει να επιτρέπει βάθος χρόνου και σαφέστατα να τεθεί υπό την έγκριση της Βουλής. Όχι απλώς από το υπουργικό συμβούλιο. Δεν είναι μια πράξη περί την τεχνική της διαχείρισης. Είναι πράξη που αφορά στην περιουσία του δημοσίου.
Δεύτερο κριτήριο είναι η διαφάνεια που ωστόσο, εύκολα επισημαίνει κανείς ότι λείπει στις συναλλαγές που οργανώνει το κράτος περί τις τράπεζες υστερούν σε αυτό που θα έπρεπε πρωτίστως και αρμοδίως να διασφαλίζει. Τη διαφάνεια. Ποιος έχει καταλάβει, τι έχει καταλάβει και υπό ποίες προϋποθέσεις είναι δυνατό να καταλάβει; Η απάντηση δυστυχώς είναι εύκολη. Τα ξένα hedge funds. Τα ξένα hedge funds.Τα ξένα hedge funds.
Άραγε, ήταν αυτός ο προορισμός του στρατηγήματος της κεφαλαιοποίησης και της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης των τραπεζών με την επανα-εδραίωση των παλιών διοικήσεων υπό την ανοχή της πλειοψηφίας των μετόχων που θα ανήκουν στα hedge funds; Ή είναι μια αναγκαία στάση σε μια διαδρομή μέχρι την εξεύρεση σημαντικού στρατηγικού εταίρου; Ποιες είναι οι διασφαλίσεις του δημοσίου ως κύριου μετόχου; Και το κυριότερο! Πώς διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον; Η ομαλή λειτουργία της οικονομίας; Η σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος; Η ρευστότητα στις αγορές; Το φθηνό και προσβάσιμο χρήμα στην πραγματική οικονομία;
Απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα δεν δίδεται από τις τακτικές της κυβέρνησης περί την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Απάντηση θα διδόταν εάν η κυβέρνηση αποκαθιστούσε τη λειτουργική εποπτεία των τραπεζών για όσο διάστημα κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών (και όχι την καταστατική), ώστε να ελέγχει την πορεία των εργασιών τους και τη συμβατότητα τους με τις ανάγκες της ανάκαμψης της πραγματικής οικονομίας. Εξάλλου παραμένει ενεργό το πρότυπο της Ιρλανδίας με την εγκαθίδρυση ειδικού γραφείου δευτεροβάθμιας προσφυγής δανειοληπτών με αρμοδιότητες αναθεώρησης χρηματοδοτικών αποφάσεων των τραπεζών.
Επιπλέον, η νομοθετική κατοχύρωση ρήτρας ώστε το δημόσιο να μεταβιβάζει πακέτα μετοχών σε στρατηγικό εταίρο με δικαίωμα εκχώρησης έκπτωσης επί μελλοντικών μεταβιβάσιμων μετοχών υπό την αίρεση των επιδόσεων της τράπεζας. Και τέλος δεσμευτική απόφαση ότι τα συνολικά διαχρονικά έσοδα από τη μεταβίβαση του συνόλου των μετοχών των τραπεζών θα καλύπτει το κόστος της επένδυσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι κινήσεις της κυβέρνησης για τις αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου και όλων των ρυθμίσεων στις οποίες έχει καταφύγει θα είχαν νόημα. Χωρίς αυτό το πλαίσιο, αποτελούν ατάκτως ερριμμένες επιλογές που συναντώνται κακήν κακώς στον στόχο της άνευ όρων ιδιωτικοποίησής τους.
*Ο Γιάννης Τσαμουργκέλης είναι επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικής στο Παν/μιο του Αιγαίου
Πηγή:www.capital.gr