Τρία κομβικά θέματα απασχολούν σύμφωνα με πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας» το στρατηγικό σχεδιασμό της κυβέρνησης σε συνδυασμό ασφαλώς με τις γενικότερες εξελίξεις. Το πρώτο αφορά τις εκλογές, το δεύτερο τον πιθανό χρόνο διεξαγωγής τους και το τρίτο τον εκλογικό νόμο, με φόντο ακόμη και ασκήσεις επί χάρτου για...
«δεξιά παρένθεση»!
Ανεξάρτητα από τη ρητορική που χρησιμοποιήθηκε τις τελευταίες ημέρες καθώς οι συζητήσεις με τους δανειστές οδηγήθηκαν σε οριακό σημείο, η εσωτερική συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα ή μη προσφυγής στις κάλπες είναι υπαρκτή και διαρκώς εντεινόμενη στο κυβερνητικό επιτελείο. Η συζήτηση αυτή επηρεάζεται αφενός από τις μετρήσεις της κοινής γνώμης και αφετέρου από την πορεία των διαπραγματεύσεων για την αξιολόγηση.
Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, αυτό που αναγνωρίζεται είναι ότι για ένα τουλάχιστον ορατό διάστημα η κυβέρνηση θα εμφανίζεται δημοσκοπικά να υστερεί έναντι της ΝΔ. Είτε μικρότερο είτε μεγαλύτερο το προβάδισμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τείνει να δημιουργήσει ψυχολογία δεύτερου κόμματος για τον ΣΥΡΙΖΑ. Με τραυματισμένη βέβαια την αξιοπιστία των εταιρειών που διενεργούν τις δημοσκοπήσεις, η κατάσταση παραμένει ακόμη οριακή και οι προσδοκίες περί ανατροπής είναι ισχυρές. Ωστόσο, όσο κυλά ο καιρός θεωρείται πολύ πιθανό να παγιώνεται ένας νέος συσχετισμός ο οποίος είναι πιθανό ότι θα παράγει από μόνος του διαρκώς πρόσθετη δυναμική. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι η καταιγίδα των νέων μέτρων ύψους 5,4 δις ευρώ δεν έχει ακόμη επιφέρει τις δικές της παρενέργειες, τότε λογικά το κλίμα -προϊόντος του χρόνου- θα γίνεται βαρύτερο και το πολιτικοκοινωνικό χάος μεγαλύτερο.
Αυτός είναι ο πυρήνας του προβληματισμού που τροφοδοτεί τις ζυμώσεις εκλογικού περιεχομένου. Και το ερώτημα που έχει τεθεί προς απάντηση είναι αν η κυβέρνηση θα συνεχίσει την πορεία της με στόχο την εξάντληση της τετραετίας και ελπίζοντας σε όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορεί να φέρουν τη σταδιακή ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 ή αν θα πρέπει να λάβει γρήγορα άλλες αποφάσεις «προλαμβάνοντας» τις εξελίξεις. Από την ομιλία του κ. Τσίπρα την Παρασκευή στη Βουλή, με αφορμή τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τα δάνεια στα κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης, φάνηκε ότι η πρώτη άποψη είναι η επικρατούσα. Κατά την προσεχή τριετία άλλωστε δεν μεσολαβεί οποιαδήποτε άλλη εκλογική αναμέτρηση που θα ήταν δυνατό να λειτουργήσει ως φράγμα. Επίσης δεν διαφαίνεται κάποιος σοβαρός κίνδυνος ρήγματος στις τάξεις των 153 βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Επομένως αυτό που επικαιροποιεί τη σχετική συζήτηση δεν είναι το ενδεχόμενο μιας ρήξης με τους δανειστές ανάλογης με του καλοκαιριού του 2015, όπως μάλλον υπερβολικά φοβούνται ή προβάλλουν ορισμένοι, ή μιας πιθανής απώλειας της δεδηλωμένης. Είναι οι αναλύσεις και οι σκέψεις που γίνονται για την μακροπρόθεσμη πορεία και φυσιογνωμία του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος, πλέον, εξουσίας που καθημερινά θα φθείρεται διαρκώς περισσότερο από την άσκηση μιας πολιτικής μακριά από τις αρχές του.
Όσοι θέτουν -ακόμη και υπουργοί- στο εσωτερικό του αυτό το θέμα, υποστηρίζουν ότι αν η κυβέρνηση καταφέρει κόντρα στα εμφανιζόμενα προγνωστικά να αναβαπτιστεί, τότε όχι μόνο θα είναι ολοκληρωτικά κυρίαρχη αλλά και η εφαρμογή της επικείμενης νέας συμφωνίας δεν θα συνιστά απειλή. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε κατά τη λογική του ουδέν κακό αμιγές καλού, η καυτή πατάτα θα φύγει από τα χέρια του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος, έχοντας υποστεί τη μικρότερη δυνατή ζημιά, θα μπορέσει να ανασυνταχθεί ως ένα μεγάλο πλέον κόμμα της κεντροαριστεράς και της αντιπολίτευσης.
Το χρονικό σημείο που θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις συμπίπτει με τη διαφαινόμενη -και μετ' εμποδίων- ολοκλήρωση της αξιολόγησης που αποτελεί ούτως ή αλλιώς ένα ορόσημο. Ταυτόχρονα όμως την ίδια περίοδο κλείνει κι ένας άλλος κύκλος. Εξαντλείται έως τα τέλη Ιουλίου το 18μηνο από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 που βάση του Συντάγματος παραμένει σε ισχύ η λίστα για τους βουλευτές. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν στηθούν κάλπες εντός του προσεχούς διμήνου, οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες θα είναι «διορισμένες». Αντίθετα, αν οι εξελίξεις μετατεθούν για το φθινόπωρο οι εκλογές θα γίνουν με σταυρό και οι υποψήφιοι όλων των κομμάτων θα είναι πιο απελευθερωμένοι έναντι των ηγεσιών τους. Επομένως στο σχετικό δίλημμα «Ιούνιος ή Σεπτέμβριος», εφόσον τα σχέδια για εκλογές μεταβληθούν σε αποφάσεις, η απάντηση θα δοθεί σε συνάρτηση με τις στοχεύσεις για την επόμενη μέρα στο εσωκομματικό πια πεδίο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι μια παράμετρος που δεν πρέπει να υποτιμάται δεδομένου ότι έχει αρχίσει να σημειώνεται έντονη κινητικότητα εντός και πέριξ του ΣΥΡΙΖΑ που δεν λαμβάνει μεν δημοσιότητα αλλά ο απόηχός της φθάνει έως την Κουμουνδούρου. Η λοξοδρόμηση από τις ιδρυτικές διακηρύξεις και η διαρκής μετατόπιση προς το κέντρο αποτελεί αντικείμενο συχνών συναντήσεων ακόμη και με στελέχη που έχουν αποχωρήσει και με αντικείμενο την επιστροφή στην «αριστερή ορθοδοξία». Ήδη η ομάδα των 53 έκανε την εμφάνισή της με σύνθημα «καλύτερα να πέσουμε ηρωικά» και επάνοδο στην αντιμνημονιακή πλατφόρμα.
Το τρίτο ζήτημα, του εκλογικού νόμου, ίσως αποδειχθεί το πιο κεφαλαιώδες και το πιο μεγάλο μυστικό στην περίπτωση που οι εξελίξεις οδηγήσουν σε κάλπες. Ήδη ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Π. Κουρουμπλής έχει προαναγγείλει την κατάθεσή του στη Βουλή με στόχο ένα σύστημα αναλογικότερο, μειωμένο το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα και σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών. Για να ισχύσει όμως από τις αμέσως επόμενες εκλογές θα πρέπει να ψηφιστεί από τουλάχιστον 200 βουλευτές στην παρούσα Βουλή. Κάτι τέτοιο δεν θεωρείται πιθανό εφόσον η ΝΔ και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν αρνητικά και συμπληρώνουν το όριο των 100 αρνητικών ψήφων.
Σε αυτή την περίπτωση ο νέος εκλογικός νόμος μπορεί μεν να ψηφιστεί αλλά θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο έχουν μελετήσει στο Μέγαρο Μαξίμου, η ΝΔ ακόμη κι αν έρθει πρώτη θα βρεθεί με τα χέρια δεμένα. Όπως σημειώνουν, η πλειοψηφία της, με βάση τις ίδιες τις δημοσκοπήσεις, θα είναι σχετική, η κυβέρνηση που θα πρέπει να σχηματίσει με άλλες δυνάμεις όπως το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, εφόσον επιβιώσουν, εύθραυστη, το βάρος των προβλημάτων τεράστιο και η φθορά εξίσου γρήγορη. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο να αποτελέσει η ίδια «δεξιά παρένθεση» στις μεθεπόμενες εκλογές που (κατά τα ειωθότα της μνημονιακής περιόδου από το 2010) δεν θα καθυστερήσουν αλλά θα διεξαχθούν με το αναλογικό σύστημα - παγίδα που σκοπεύει να φέρει τώρα προς ψήφιση η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ!
«δεξιά παρένθεση»!
Ανεξάρτητα από τη ρητορική που χρησιμοποιήθηκε τις τελευταίες ημέρες καθώς οι συζητήσεις με τους δανειστές οδηγήθηκαν σε οριακό σημείο, η εσωτερική συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα ή μη προσφυγής στις κάλπες είναι υπαρκτή και διαρκώς εντεινόμενη στο κυβερνητικό επιτελείο. Η συζήτηση αυτή επηρεάζεται αφενός από τις μετρήσεις της κοινής γνώμης και αφετέρου από την πορεία των διαπραγματεύσεων για την αξιολόγηση.
Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, αυτό που αναγνωρίζεται είναι ότι για ένα τουλάχιστον ορατό διάστημα η κυβέρνηση θα εμφανίζεται δημοσκοπικά να υστερεί έναντι της ΝΔ. Είτε μικρότερο είτε μεγαλύτερο το προβάδισμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τείνει να δημιουργήσει ψυχολογία δεύτερου κόμματος για τον ΣΥΡΙΖΑ. Με τραυματισμένη βέβαια την αξιοπιστία των εταιρειών που διενεργούν τις δημοσκοπήσεις, η κατάσταση παραμένει ακόμη οριακή και οι προσδοκίες περί ανατροπής είναι ισχυρές. Ωστόσο, όσο κυλά ο καιρός θεωρείται πολύ πιθανό να παγιώνεται ένας νέος συσχετισμός ο οποίος είναι πιθανό ότι θα παράγει από μόνος του διαρκώς πρόσθετη δυναμική. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι η καταιγίδα των νέων μέτρων ύψους 5,4 δις ευρώ δεν έχει ακόμη επιφέρει τις δικές της παρενέργειες, τότε λογικά το κλίμα -προϊόντος του χρόνου- θα γίνεται βαρύτερο και το πολιτικοκοινωνικό χάος μεγαλύτερο.
Αυτός είναι ο πυρήνας του προβληματισμού που τροφοδοτεί τις ζυμώσεις εκλογικού περιεχομένου. Και το ερώτημα που έχει τεθεί προς απάντηση είναι αν η κυβέρνηση θα συνεχίσει την πορεία της με στόχο την εξάντληση της τετραετίας και ελπίζοντας σε όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορεί να φέρουν τη σταδιακή ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 ή αν θα πρέπει να λάβει γρήγορα άλλες αποφάσεις «προλαμβάνοντας» τις εξελίξεις. Από την ομιλία του κ. Τσίπρα την Παρασκευή στη Βουλή, με αφορμή τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τα δάνεια στα κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης, φάνηκε ότι η πρώτη άποψη είναι η επικρατούσα. Κατά την προσεχή τριετία άλλωστε δεν μεσολαβεί οποιαδήποτε άλλη εκλογική αναμέτρηση που θα ήταν δυνατό να λειτουργήσει ως φράγμα. Επίσης δεν διαφαίνεται κάποιος σοβαρός κίνδυνος ρήγματος στις τάξεις των 153 βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Επομένως αυτό που επικαιροποιεί τη σχετική συζήτηση δεν είναι το ενδεχόμενο μιας ρήξης με τους δανειστές ανάλογης με του καλοκαιριού του 2015, όπως μάλλον υπερβολικά φοβούνται ή προβάλλουν ορισμένοι, ή μιας πιθανής απώλειας της δεδηλωμένης. Είναι οι αναλύσεις και οι σκέψεις που γίνονται για την μακροπρόθεσμη πορεία και φυσιογνωμία του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος, πλέον, εξουσίας που καθημερινά θα φθείρεται διαρκώς περισσότερο από την άσκηση μιας πολιτικής μακριά από τις αρχές του.
Όσοι θέτουν -ακόμη και υπουργοί- στο εσωτερικό του αυτό το θέμα, υποστηρίζουν ότι αν η κυβέρνηση καταφέρει κόντρα στα εμφανιζόμενα προγνωστικά να αναβαπτιστεί, τότε όχι μόνο θα είναι ολοκληρωτικά κυρίαρχη αλλά και η εφαρμογή της επικείμενης νέας συμφωνίας δεν θα συνιστά απειλή. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε κατά τη λογική του ουδέν κακό αμιγές καλού, η καυτή πατάτα θα φύγει από τα χέρια του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος, έχοντας υποστεί τη μικρότερη δυνατή ζημιά, θα μπορέσει να ανασυνταχθεί ως ένα μεγάλο πλέον κόμμα της κεντροαριστεράς και της αντιπολίτευσης.
Το χρονικό σημείο που θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις συμπίπτει με τη διαφαινόμενη -και μετ' εμποδίων- ολοκλήρωση της αξιολόγησης που αποτελεί ούτως ή αλλιώς ένα ορόσημο. Ταυτόχρονα όμως την ίδια περίοδο κλείνει κι ένας άλλος κύκλος. Εξαντλείται έως τα τέλη Ιουλίου το 18μηνο από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 που βάση του Συντάγματος παραμένει σε ισχύ η λίστα για τους βουλευτές. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν στηθούν κάλπες εντός του προσεχούς διμήνου, οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες θα είναι «διορισμένες». Αντίθετα, αν οι εξελίξεις μετατεθούν για το φθινόπωρο οι εκλογές θα γίνουν με σταυρό και οι υποψήφιοι όλων των κομμάτων θα είναι πιο απελευθερωμένοι έναντι των ηγεσιών τους. Επομένως στο σχετικό δίλημμα «Ιούνιος ή Σεπτέμβριος», εφόσον τα σχέδια για εκλογές μεταβληθούν σε αποφάσεις, η απάντηση θα δοθεί σε συνάρτηση με τις στοχεύσεις για την επόμενη μέρα στο εσωκομματικό πια πεδίο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι μια παράμετρος που δεν πρέπει να υποτιμάται δεδομένου ότι έχει αρχίσει να σημειώνεται έντονη κινητικότητα εντός και πέριξ του ΣΥΡΙΖΑ που δεν λαμβάνει μεν δημοσιότητα αλλά ο απόηχός της φθάνει έως την Κουμουνδούρου. Η λοξοδρόμηση από τις ιδρυτικές διακηρύξεις και η διαρκής μετατόπιση προς το κέντρο αποτελεί αντικείμενο συχνών συναντήσεων ακόμη και με στελέχη που έχουν αποχωρήσει και με αντικείμενο την επιστροφή στην «αριστερή ορθοδοξία». Ήδη η ομάδα των 53 έκανε την εμφάνισή της με σύνθημα «καλύτερα να πέσουμε ηρωικά» και επάνοδο στην αντιμνημονιακή πλατφόρμα.
Το τρίτο ζήτημα, του εκλογικού νόμου, ίσως αποδειχθεί το πιο κεφαλαιώδες και το πιο μεγάλο μυστικό στην περίπτωση που οι εξελίξεις οδηγήσουν σε κάλπες. Ήδη ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Π. Κουρουμπλής έχει προαναγγείλει την κατάθεσή του στη Βουλή με στόχο ένα σύστημα αναλογικότερο, μειωμένο το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα και σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών. Για να ισχύσει όμως από τις αμέσως επόμενες εκλογές θα πρέπει να ψηφιστεί από τουλάχιστον 200 βουλευτές στην παρούσα Βουλή. Κάτι τέτοιο δεν θεωρείται πιθανό εφόσον η ΝΔ και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης δηλώνουν αρνητικά και συμπληρώνουν το όριο των 100 αρνητικών ψήφων.
Σε αυτή την περίπτωση ο νέος εκλογικός νόμος μπορεί μεν να ψηφιστεί αλλά θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο έχουν μελετήσει στο Μέγαρο Μαξίμου, η ΝΔ ακόμη κι αν έρθει πρώτη θα βρεθεί με τα χέρια δεμένα. Όπως σημειώνουν, η πλειοψηφία της, με βάση τις ίδιες τις δημοσκοπήσεις, θα είναι σχετική, η κυβέρνηση που θα πρέπει να σχηματίσει με άλλες δυνάμεις όπως το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, εφόσον επιβιώσουν, εύθραυστη, το βάρος των προβλημάτων τεράστιο και η φθορά εξίσου γρήγορη. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο να αποτελέσει η ίδια «δεξιά παρένθεση» στις μεθεπόμενες εκλογές που (κατά τα ειωθότα της μνημονιακής περιόδου από το 2010) δεν θα καθυστερήσουν αλλά θα διεξαχθούν με το αναλογικό σύστημα - παγίδα που σκοπεύει να φέρει τώρα προς ψήφιση η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ!
Ανδρέας Καψαμπέλης